ئاگربەست یان خاپاندن
شرکۆڤه‌کرنەك كورت ل سه‌ر “ئاگربه‌ستا” ناڤبەرا ئەمریکا و کۆمارا ترکیێ.
۱. ئاگربه‌ست ژ ئالیێ هه‌ردوو ده‌وله‌تا ڤه نه ژدل (جددی) هاتیه گرێدان.
۲. نه په‌یاما وێ زه‌لاله، نه ژی ناڤه‌رۆک و تێگه‌هێن (گۆتن، په‌یڤ، به‌ژه) وێ.
۳. ئه‌و نه ل گۆر یاسایا ناڤده‌وله‌تی هاتیه ئاماده‌کرن.
٤. هه‌ردوو ئالی ژی ناکۆکن د ده‌ربارێ یاسایا ناڤده‌وله‌تی دا.
٥. ئاگربه‌ست زێده‌تر د به‌رژه‌وه‌ندیا ترکیێ دا یه.
٦. نایێ پێشبینیکرن کو ئه‌ڤ ئاگربه‌ست وێ ببه بنگه‌ها ڕێکه‌فتنه‌که ژدل ئان نا.
۷. هه‌رچقاس ناڤێ وێ “ئاگربه‌ست”ە ژی، لێ ترکیێ ژێ ڕا دبێژه „ناڤبه‌ر“.
۸. ب ئحتماله‌کا مه‌زن ئێریشێن ترکیێ وێ ل سه‌ر ڕۆژاڤا به‌رده‌وام بن.
۹. ترومپ نه‌خوه‌ستیه زرارێ بده ترکیێ و قاشۆ به‌رژه‌وه‌ندیێ وێ.
ئاگربه‌ست و ناڤه‌رۆکا وێ
کورد ژ ڤێ “رێکه‌فتنێ” ڕا دبێژن ئاگربه‌ست، ترک ژێ ڕا دبێژن “ناڤبه‌ر”، د ڕه‌شنڤیسێ دا هه‌م تێگه‌ها “راگهاندنێ” و هه‌م ژی یا “ناڤبه‌ر” (خال ۱۱،۱۲) هه‌یه. ئه‌ڤ نه په‌یمانه‌کا ڕۆنی و زه‌لاله، ئاگربه‌سته‌کا یه‌کالی و ده‌مکی یه. هه‌روها بۆ کوردا فرسه‌نده‌که بچوک و ده‌مکی یه، لێ ژ شرۆڤه‌کرنێ و نیقاشا ڕا پر ڤه‌کریه. ده‌ریێ مسۆگه‌ریا ئێرشان ژ ترکیێ ڕا ڤه‌کریه.
تێگه‌هێن وه‌ک “مافێن مرۆڤان”، “های ژێهاتنه‌که گه‌وره” هه‌م ژ ئالیێ ئه‌مریکا ڤه و هه‌م ژ ئالیێ ترکیێ ڤه نه وه‌ک هه‌ڤ تێن تێگهشتن. تێگه‌ها “ته‌رۆریزم” د یاسایا ناڤده‌وله‌تی دا نینه. ئه‌ڤ تێگه‌ھ ل ترکیێ هه‌رتم ل گۆر به‌رژه‌وه‌ندیێن وێ تێ شرۆڤه‌کرن و بکارانین.
دیسان ل گۆر ڤێ ئاگربه‌ستێ پشکنینا (کۆنترۆلا) “ناڤچا ئارام” ته‌نێ دکه‌ڤه ده‌ستێ ترکیێ. بۆ کورد و هه‌موو پێکهاته‌یێن “ناڤچا ئارام” خالا مه‌ترسیدار ئه‌ڤه. ل گۆر ئاگربه‌ستێ دڤێ هه‌ردوو ئالی ژی (ترکیا، ئەمریکا) چه‌کێن هەسەدێ یێن قورس (خال ۹) کۆم بکن و ژناڤ ببن. نه‌خوە هه‌موو پێکهاته و کورد یێن ڤێ ده‌ڤه‌رێ دکه‌ڤن بن (ژێر) مه‌ترسیه‌که گه‌وره و ده‌ستهلاتداریا ترکی. ئەمریکا ب خوه نه گارانتۆرە، لێ وه‌ک ناڤبه‌ینکار دبینه، ئانی تا ڕادایه‌کێ خوه دووری کێشه‌یێ دهێله. ئاگربه‌ست به‌هسا “پاراستنا خاکا ناتۆ” (خال ۳) دکه و نه‌ته‌وێن (گه‌لێن) کو قاشۆ د بن هه‌ره‌شێ دا نه (خال ۳). گه‌له‌ک تێگه‌ھ و گۆتنێن دن ژی ژ شرۆڤەکرنێ ڕا ڤه‌کری نه.
ئه‌ڤ ئاگربه‌ست د به‌رژه‌وه‌ندیێ کی ده یه؟
ئه‌ڤ ڕێکه‌فتن زێده‌تر د به‌رژه‌وه‌ندیا ترکیێ دا یه. هه‌روها بچه‌کی د به‌رژه‌وه‌ندیا کورد و پێکهاتێن دن دا یه، ژ به‌ر کو هه‌ناسێ (نه‌فه‌س سته‌ندنه‌که کورت) دده هێزا شه‌رکه‌رێن وان، هه‌روها فرسه‌ندێ دده کۆچبه‌ر و ئاوارێن هه‌رێمێ کو ئان ڤه‌گه‌رن جیێ خوه ئان بچن هه‌رێمێن دن.
لێ کورد و پێکهاتێن دن کۆنترۆلا ناڤچا ئارام ژ ده‌ست ددن (خال ۷، ۱۰)، هه‌گه‌ر ئه‌ڤ ڕێکه‌فتن ئه‌ساس و پیڤان ببمینه.
بێ باوه‌ریه کو ترکیێ ژدل پابه‌ندی ڤێ ئاگربه‌ستێ ئان ڕێکه‌فتنێ بمینه.
گارانتۆر کی یه؟ ئه‌ڤ “رێکه‌فتنه‌کا یه‌کالیه”. “رێکه‌فتنێن یه‌کالی” هه‌رتم جیێ نیقاشا نه، کێشا دروست دکن، لێ پرسگرێکان چاره‌سه‌ر ناکن. چقاس په‌یمان و ڕێکه‌فتن ته‌ڤلیهه‌ڤی بن هه‌وقاس دبن سه‌دەما پرسگرێکان. به‌حسا داگیرکرنا خاکا سوریێ ژ ئالیێ ترکیێ ڤه، بنپێکرنا یاسایا ناڤده‌وله‌تی و کۆمسیۆنه‌کا پشکنینێ بۆ ناڤچا ئارام و ده‌ڤه‌رێ دن ناکه. نه ئاشکرایە کا دێ ڕوسیا ڤێ ئاگربه‌ستێ په‌سه‌ند بکه ئان نا.
ما ئەمریکا دشیا ئاگربه‌سته‌ک ئان ڕێکه‌فتنه‌که دن کو زێده‌تر د به‌رژه‌وه‌ندیا کورد و پێکهاتێن دن ده به گرێ بده؟ ئه‌رێ. ژبه‌ر کو هه‌ڤسارێ ئابۆریا ترکیێ د ده‌ستێ ئەمریکا دا یه.
ما چما ئەمریکا ئاگربه‌سته‌کا وها ب ترکیێ ڕا گرێ نه‌دا؟ ترومپ نه دخوه‌ست فشارێن قورس و گه‌وره (مه‌زن و گران) ل سه‌ر ترکیێ ب کاربینه. ب هه‌رحال ناما وی یا 2019.10.09 ئا نڤیسه‌که نه ژدل و پشتی هه‌مان ده‌مێ هاتیه ئاماده‌کرن و ته‌نێ ژ بۆ به‌رگریا وی یه.
جه‌لاله‌تین کارتال، پسپۆرێ یاسایا ناڤده‌وله‌تی
2019.10.20
