ترکیێ و باکورێ کوردستانێ کهتیه ناڤ پێڤاژۆیا هلبژارتنێن سهرۆککۆماریێ و پەرلهمهنتۆیا ترکیێ. د ڤان هلبژارتنان دا گهلهک ههڤکاری و تفاقێن سیاسی دهێنە کرن و ههر ئالیهک سیاسی ژ بۆ بگەهە دهستهلاتێ بازارا دکه و ههولدده هەڤبەندیەک بهێز ئاڤا بکە.
ل ڤێ دهرێ ژ بۆ کوردان تشتا هەری گرنگ ئەوە کا کورد دێ ب کێ را تفاقێ بکن و داخوازێن کوردان ژ وی ئالیێ تفاقێ پێ را دکن چنە؟
وەکە تێ زانین هەدەپێ ب جەهەپێ را (تفاقا ملەت) را بازار کرکیە و ل هەڤ کریە. پرسا گرنگ: گەلۆ هەدەپێ ل سەر چ ئەساس بازار ب وان رە کریە و ل سەر کیژان داخوازێن گەلێ کورد ب تفاقا ملەت را ل هەڤ کریە؟
د ههر تفاقا هاتی کرن دا ئالیێن سیاسی ل سهر هندهک پرهنسیبان ل ههڤ دکن و پرۆتۆکۆلێن ل ههڤهاتنا خوه ژ رایا گشتی را ئاشکهره دکن. قهنج یان ژی خراب خهلکهک رهخنا دکه و بهحسا ناڤهرۆکا ڤان پرۆتۆکلێن تفاقان دکه.
لێ دهما تفاق نێهینی دهێنە کرن ، بڤێ نهڤێ مرۆڤ گهلهک ب شک ل تفاقێ دنێره. گهلۆ ڤان ئالیان ل سهر چ ل ههڤکرنه و ژ بۆ چ نکارن ناڤهرۆکا لههڤهاتنا خوه ژ بۆ رایا گشتی ئاشکهره بکن؟ مادهم هون دو ئالیێن سیاسینه و وه ل سەر هندەک خالان ل ههڤکریه، ژ بۆ چ ناڤهرۆکا لههڤهاتنا خوه نکارن ئاشکهره بکن. ئهڤ تێ واتهیا کو هون نهوێرن بهحسا ناڤهرۆکا لههڤهاتنا خوه بکن.
رێکەفتنەک یان ژی لهاڤهاتنهک د ناڤبهرا جەهەپێ و هەدەپێ دا هاتیه کرن. وهک تێ زانین بهری نها د هلبژارتنێن شهرهداریان دا ژی ل گهلهک باژارێن مهزن یێن ترکیێ جەهەپێ و هەدەپێ ل ههڤکرن و ناڤهرۆکا لههڤکرنا خوه ئاشکهره نهکربوون و جەهەپێ ب دەنگێن کوردان (هەدەپێ) شارەداریێن چەند باژاران ب دەست خستن. جاردن ئاوایێ لههڤکرنا وان ببوو ئەگەرێ رەخنەکرنا وان.
ئەگەرێن کو نکارن ناڤهرۆکا لههڤهاتنا خوه ژ رایا گشتی را ئاشکهره بکن باش تێ زانین، گهلهک ئالیێن سیاسی، نڤیسکار و سیاسهتمهدار بهحسا ئاوایێ ڤێ پهیمانێ دکن. لێ جەهەپە ڤهکری نکاره هەدەپێ موخاتب بگره و ل گهل هەەدپێ پهیمانهکێ ئیمزا بکه.
یهک ژ وان ئەگەران، ژ بهر ههڤالێن خوه یێن د ناڤا تفاقا ملهت دا، جەهەپە نکاره ڤێ یهکێ بکه. دویهم، پهیامێن کو بهرپرسێن هەدەپێ ددن نه ب دلێ وان بە ژی د ڤێ پێڤاژۆیێ دا نکارن رهخنه بکن. ژ ئالیهک دن ڤه جەهەپێ گهلهک ڤهکری، دهنگ دایه ئۆپهراسیۆنێن دهستهلاتێ ل باشوورێ کوردستانێ و رۆژاڤایێ کوردستانێ. ڤێجا ئهڤ یهک ژ بۆ هەدەپێ دبه پرسهک ئهخلاقی کو بێ دهنگ بمینه یان نا؟ بریارا ڤێ دڤێ دهنگدهرێن هەدەپێ بدن.
جەهەپە ڤهکری بهحسا ناڤێ ئەبدولا ئۆجەلان و ئازادیا وی ناکه و دبێژه: پەکەکە تهرۆریسته و ئۆجەلان سهرۆکێ رێخستنا تهرۆریسته . لێ د قادێن نهورۆزێن هەدپێ دا، بهرپرسێن هەدەپێ دۆزا ئازادکرنا ئۆجەلان دکن. د نهورۆزا دیاربهکرێ دا، ل گۆر پرۆتۆکۆلێ پارلهمهنتهرێ جەهەپێ، سهزگن تانرکولو، رونشتی بوو. ئەحمهد تورک ئاخاڤتنا خوه دا گۆت، دڤێ ئهم ههموو ههولبدن دا کو ئەبدولا ئۆجەلان ئازاد ببه. تورک د بهشهک ئاخاڤتنا خوه دا گۆت: ئهڤ نهورۆز و ئهڤ پێڤاژۆ قۆناغا ئازادکرنا ئۆجەلان ه.
ههروهها، بهری نها ژی، ههڤسهرۆکێ هەدەپێ متهات سانجار د داخوویانیهکا خوه دا گۆتبوو کو، د دهربارێ پەکەکێ و ئۆجەلان دا دیتنێن مه و جەهەپێ نه جوودانه. مادهم بهرپرسێن هەدەپێ ڤان داخوویانیان ددن و ل هەمبهر مهدیایێ تشتهکی دبێژن و نێهنی تشتێن دن دکن، ئهڤ نه هاڤکاریهکه کو پەیوهندی ب پرسا کورد و مافێن گەلێ کەرد ڤە ههبه. ههڤکاریا هەدەپە/پەکەکێ و جەهەپێ یه. گهرهک د ڤێ دهربارێ دا هەدەپە بکاربه بالا مهدیا جەهەپێ بکشینه و ئهڤ مهدیا جەهەپێ، کێماسی حهقارهتێ ل وان نهکه. پەکەکێ وهک تهرۆریست ب ناڤ نهکه.
دهما ئەم بهحسا ڤێ ههڤکاریێ دکن ئهڤ نایێ وێ واتهیێ کو مرۆڤ ل دژی ههڤکاریا د ناڤبهرا جەهەپێ و هەدەپێ دا یه. ئهگهر ههڤکاریهک ههبه، کو ههیه، بلا شهفاف به و ب زهلالی بکاربن بهحس ژێ بکن و ناڤهرۆکا وێ ژ رایا گشتی را ئاشکهره بکن. تشتا کو نهراسته و ئەم رەخنە دکن، ئاوایێ وێ ههڤکاریێ یه. دێ هەدەپە ژ دەرڤه پشتگریا بەربژێرێ تفاقا ملهت، کهمال کلچدارۆگلو، بکه. ژ بەر ڤێ ژی هەدەپە چو بەربژێران ژ بۆ سهرۆککۆماریێ دەستنیشان ناکە. لێ ههتا نها د ڤێ دهربارێ دا دهنگ ژ ئیمرالی نههاتیه. بێگومان ههلوهستا ئیمرالی ژ بۆ دەنگدەرێن هەدەپێ گرنگه.
نهورۆزا هەدەپێ ل دیاربهکر، ئەحمهد تورک ئاخاڤتنهک ب زمانێ ترکی کر. تورک د بهشهک ئاخاڤتنا خوه دا دبێژه: “گهرهک کورد دهنگێ خوه نهدن ڤێ دهستهلاتێ، کوردێن دهنگێ خوه بدن دهستهلاتێ بێ ئهخلاقیێ دکن و ئهڤ یهک خیانهته، مافێ کوردا نینە دهنگ بدن دهستهلاتێ”. ئهڤ گۆتنا تورک و پهیڤێن سهرفکری ژ ئهخلاقێ وی یێ سیاسی دهێن. بهلکی نه هێژایه کو مرۆڤ چو نرخاندنهکی ژی ل سەر گۆتنێن وی بکه. لێ گهلهک کهس تورک وهک کهساتیهک نهرم ئاشتیخواز و ئهرێنی ناس دکن، راستی تورک ل هەمبهر سیاسهتا پەکەکێ نه خوهدی کهساتیه و ئۆجەلان گهلهک جارا حهقارهت لێ کریه و ئهو ب خوه بێ دهنگ مایه. نها نه مافێ وی یه ئهو حهقارهتێ ل کوردا بکه. ژ بلی دهنگدهرێن هەدەپێ ژی کورد گهلهکن و گهلهک کورد دهنگێ خوه ددن ئاکپێ و پارتیێن دن..
گهلۆ دهما تورک ههڤکاری ل گهل ئاکپێ دکرا و ل پەرلهمهنتۆیێ دا دهما سلاڤ ددا باخچهلی و خوه دتهواند ئهو ئهخلاقه؟ لێ کوردهک دهنگێ خوه بده دهستهلاتێ بێ ئهخلاقیه؟
ههرکهسهک ل گۆرا خوه پیڤانهک یا ئهخلاقیێ ههیه. لێ گهلۆ ئهو سیاسهتمهدارێن ب بهلگه ئیرادا خوه رادهستی کهسهک دن کربه پیڤانا وی یا ئهخلاقی چیه؟
ئهوێن ههرتشتهکی چ خهلهت و چ راست ژ بۆ خوه تهنێ مووباح دبینن و ههمان تشتێ ژ بۆ کهسێن دن وهک خیانهتێ دنرخینن بلا ژ بهری ههرکهسهکی خوه بهر ب چاڤان را دهرباس بکن و راستیا خوه ببینن. تهنێ تورک دکاره تشتهکی بکه، ئهو ژی ئهوه کو، دۆزا لێبۆرینێ ژ کوردا بخوازه.