پشتی کو رێکه‌فتنا داوی یا د ناڤبه‌را ھێزێن سوریا دەمۆكرات (هەسەدە) و کۆمپانیا دیلتا کرێسنت ئێنه‌رگی یا ئەمریكایی ژ بۆ نووژه‌نکرن و وه‌به‌رهێنانێ ل رۆكاڤایێ كوردستانێ هات ئیمزاکرن کارڤه‌دانێن ناڤده‌وله‌تی ل دووڤ خوه ئانین.
هەسەدە، یا کو ژ ئالیێ ئەمریكایێ ڤه تێ پشته‌ڤانیکرن، د ره‌وش و ئالۆزیا نها دا ئه‌ڤ رێکه‌فتن کریه، کو بوویه جهێ گومانه‌کا مه‌زن. به‌شه‌ک ژ چاڤدێران دبینن کو ئه‌ڤ رێکه‌فتن رێكەفتنەك بالکێشه.
په‌ترۆلا سووریێ به‌ریا 2011ێ رۆژانه 360هه‌زار به‌رمیل دهات فرۆتن و پشتی سالا 2011ێ، ته‌نێ 60 هه‌زار برمیل دهات فرۆتن، ژ به‌ر کو رژێما سووریێ بیرێن په‌ترۆلێ ژده‌ست دان و په‌ترۆل که‌ت ده‌ستێ هه‌ڤپه‌یمانێن ئەمریكایێ.
رژێما سووریێ
په‌ترۆلا سووریێ به‌رێ هه‌موو د بن ده‌ستێ مالباتا ئه‌سه‌د دا بوو، لێ پشتی ده‌ستپێکرنا شۆره‌شا سووریێ په‌ترۆل هات پارڤه‌کرن و په‌ترۆلا سووریێ بالا جیهانێ کشاند. گه‌له‌ک بیرێن په‌ترۆلێ که‌تن ده‌ستێ داعشێ دا، لێ هەسەدێ ژ داعشێ ستاندن و نها ئه‌و کێلگه‌ھ د ده‌ستێ کوردان دانه.
پشتی رێکه‌فتنا هەسەدە و کۆمپانیا ئەمریكایی، حکومه‌تا سووریێ بله‌ز ئه‌ڤ پێنگاڤ وه‌ک دزی و زێده‌گاڤی ل دژی سه‌روه‌ریا سووریێ ب ناڤ کر. تۆمه‌تا دزینا په‌ترۆلا سووریێ ئاڤێت سه‌ر ملێ ئەمریكایێ.
2020.07.30رۆژا سه‌ناتۆرێ ئەمریكایی لینسی گراهام راگەهاندبوو کو فه‌رماندارێ هەسەدێ مه‌زلووم عه‌بدی ئه‌و راسپاردیه کو وه‌ک هه‌ڤپه‌یمانه‌کی د ناڤبه‌را هەسەدە و کۆمپانیا ئەمریكایی دا کار بکه.
چاڤدێرێ سیاسی، بارزان لیانی، ژ رۆژاڤایێ کوردستانێ ل سەر ڤێ رێكەفتنێ دبێژه: “ڤێ رێکه‌فتنێ 2 ئالیێن وێ هه‌نه، ئه‌رێنی و نه‌رێنی. ژ به‌ر کو ئه‌ڤ رێکه‌فتن 5ژ بۆ دەما سالانه و هێزێن ئەمریكایی دێ چاڤدێریێ لێ بکن. ئه‌ڤ یه‌ک بوویه جهێ دلخوه‌شیا خه‌لکێ رۆژاڤایێ کوردستانێ، ژ به‌ر کو داهاتێ ڤێ په‌ترۆلێ دێ ل رۆژاڤایێ کوردستانێ به، کو نها خه‌لکێ رۆژاڤا د ناڤا کریزا دارایی دانه و دێ ئه‌و داهات ببه ئالیکار ژ وان را. گه‌له‌ک کێلگه‌هێن په‌ترۆلێ د ده‌ستێ ئەمریكایێ دانه، ب تایبه‌تی ژی کێلگه‌هێن ل دێرازۆرێ.”
لیانی گۆت: “جهێ گومانێ یه کو چما ئه‌ڤ رێکه‌فتن د ناڤبه‌را هەسەدە و کۆمپانیا ئەمریكایی دایه و نه د ناڤبه‌را رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر و کۆمپانیا ئەمریكایی دایه.”
وه‌زیرێ په‌ترۆلا سووریێ عه‌لی غانم د هه‌یڤا مەھا گولانا ئیسال دا راگەهاندبوو کو رۆژانه وه‌لاتێ وی پێدڤی ب 146 هه‌زار به‌رمیل په‌ترۆل هه‌یه و نها ته‌نێ 24 هه‌زار به‌رمیل تێن به‌رهه‌مئانین، کو پێدڤیا وان هێژ ب 122 هه‌زار به‌رمیلێن دن هه‌یه. لۆما ژی حکومه‌تا سووریێ ل دژی ڤێ رێکه‌فتنا هەسەدە و ئەمریكایێ ده‌رکه‌ت و وه‌ک دزی ب ناڤ کر.
ئەمریكایێ چ دڤێ؟
ته‌ڤی کو ئەمریكا ئه‌ڤ رێکه‌فتن دگه‌ل رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر نه‌کریه، پسپۆره‌کێ سیاسه‌تا ناڤده‌وله‌تی دبێژه، ترومپ پشتی کو پۆشمان بوو ژ بریارا ڤه‌کشاندنا هێزێن ئەمریكایێ ژ سووریێ و بریارا پاراستنا کێلگه‌هێن په‌ترۆلێ دا، رژێما سووریێ ئێدی بێ پار ما ژ په‌ترۆلێ و نها ب ڤێ رێکه‌فتنا هەسەدە و ئەمریكایێ ئێدی رێژیما سووریێ ژ ژێده‌ره‌کی گرنگ بێ پار دمینە، کو به‌ریا نها رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر نه‌چار بوو په‌ترۆلێ بده رژێمێ، ئه‌و ژی ژ برێڤه‌برنا ئابووریا رۆژاڤایێ کوردستانێ.
رێکه‌فتن!
پسپۆر د کارووبارێ سووریێ دا، د. فه‌رید سه‌عدوون، ژی دبێژە: “ئه‌م نکارن بێژن ئه‌ڤ رێکه‌فتن د ناڤبه‌را هەسەدە و ئەمریكایێ دا هاتیه کرن، ژ به‌ر کو به‌ریا نها ژی ئه‌و کێلگه‌ھ د ده‌ستێ ئەمریكایێ دا بوون، لێ ژ به‌ر یاسایێن ناڤده‌وله‌تی ئەمریكا نکاریبوو په‌ترۆلێ ژ بن عه‌ردێ ده‌رخینه، لۆما رێکه‌فتن چێکرنه د ناڤبه‌را هەسەدە و کۆمپانیایه‌کا ئەمریكایی دا.”
سه‌عدوون گۆت: “مه‌به‌ستا ئەمریكایێ ژ ڤێ رێکه‌فتنێ هه‌یه، کو ئەو په‌ترۆلا ژ رژێما سووریێ را دچوو و ئه‌و په‌ترۆلا ژێ را دبوو پشته‌ڤانیه‌ک، لێ ئەمریكایێ خوه‌ست ڤێ پشته‌ڤانیێ ژ سه‌ر رژێمێ قوت بکه و یاسایا قه‌یسه‌ر ئەکتیڤ بکه. ئەمریكا هه‌روها دخوازه پارزوونگه‌هان/رافینەری چێبکه و رژێما سووریێ مفایێ ژێ نه‌بینه و خه‌رجیێن هەسەدێ ژی په‌یدا بکه.”
دانپێدان
ئه‌ڤ رێکه‌فتن بوو مژاره‌کا ناڤده‌وله‌تی و هه‌موو مه‌دیایێن جیهانی به‌حسا ڤێ رێکه‌فتنێ کرن، کو هنده‌ک ژ وان دبێژن ئه‌ڤ رێکه‌فتن دانپێدانه یان ئیعتیرافه ب رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر.
لێ سه‌عدوون وێ یه‌کێ ب ته‌مامی ره‌د دکه و دبێژه: “قه‌ت نه وسا یه، ژ به‌ر کو ئەمریكا ژ هه‌ر که‌سی را دبێژه، هاتنا مه ژ بۆ سووریێ بۆ شه‌رێ داعشێ یه و رێکه‌فتنا وان دگه‌ل هەسەدێ ژ به‌ر وێ یه‌کێ یه کو هەسەدە هێزه‌کا ب رێخستنه. ئەمریكا ژ ئالیێ سیاسی و دیپلۆماتیک ڤه پشته‌ڤانیا رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر ناکه. ئەمریكا ئه‌گه‌ر بخوازه رێکه‌فتنه‌کێ دگه‌ل ئالیه‌کی ناڤده‌وله‌تی بکه دڤێ رازیبوونا وه‌زاره‌تا گه‌نجینه‌یا ئەمریكایێ و وه‌زاره‌تا ده‌رڤه یا بده‌ستڤه بینه ژ بۆ کو ژ وێ را نه‌یێ گۆتن وه یاسایێن ناڤده‌وله‌تی شکاندنه و ئه‌گه‌ر ئەمریكا بخوازه رێکه‌فتنێ دگه‌ل هه‌ر ئالیه‌کی بکه دڤێ ئه‌و ئالی خوه‌دی ئیعتیراف به و رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر ئه‌و یه‌ک بده‌ستڤه نه‌ئانیه، لۆما ئەمریكا رابوویه رێکه‌فتن دگه‌ل فه‌رمانداره‌کێ له‌شکه‌ری کریه.”
kdp.info
