ئەنفال چیە؟ ئەنفال مالاوێرانییە، ئەنفال قرکرنا ملەتێ کورد و بازانیانە، ئەنفال ھێسرێن چاڤێن دایکانە. ئەنفال ل بەندا کەسێن خوە مایینە و نەڤەگەرا زەلام و کورێ وان نە. ئەنفال جینۆسیدەکا نە دیتیە. یا راستی دڤێ کورد ناڤەکی ژ ڤێ را پەیدا بکن. ئەڤ نە ئەنفالە، نە جینۆسیدە، گەلەکی ژ وان مەزنترە. ئەنفال تشتەکی وەھایە کو نە مرۆڤ دکارە ڤێ ڤەبێژە، نە ژی دکارە شرۆڤە بکە. ژ بەر کو ئەڤ تەنێ ھاتیە سەرێ کوردان و ل ڤێ جیھانێ تەنێ کورد بوونە قوربانا ڤێ.
ئەنفالێ جارا ئەول د 1983.07.31 ژ بارزانیان دەستپێ کر. سەدەما ژدەستپێکرنا بارزانیان ئەو بوو کو نە تەنێ عیراقێ ھەر وەھا چار دەولەتێن داگیرکەرا دزانیبوون و باوەری ئانیبوون کو ھەگەر بارزانی ژ ھۆلێ رابە، وێ دەمێ دۆزا گەلێ کورد ژی دێ نەمینە. ژ بەر ڤێ بوو کو تم ھەر چار داگیرکەران، ب ھەڤرا کار و خەبات دکرن دا کو بارزانیان ژناڤ ببن. ژ بەر ڤێ بوو د دەستپێکێ دا 8000 زەلامێن بارزانیان ھاتن ئەنفالکرن. مەبەست ژ ڤێ ئەو بوو کو تۆڤێن بارزانیان نەھێلن دا کو ئێدی چ کەس دۆزا کوردستان نەکە.
گەلۆ ئەنفال وەکە تێ خوەستن د قادا ناڤنەتەوەیی دا تێ زانین؟ھەلبەت نا و نەباوەرم کو چارێکەکا ڤێ خەباتێ ژی ھاتبە زانین و ناسین. ئەز ب خوە ئەڤ بوو 12 سالن ل سەر ئەنفالا بارزانیان کار دکم، ب ڤێ خەباتێ من چار بەرھەم ل سەر وێ نڤیسی، لێ تێر ناکە. دڤێ رەوشەنبیر د گەل حوکومەتا ھەرێما کوردستان ب ھەڤرە ل سەر ڤێ ب پرۆژە و پلان کار بکن، بەرھەمێن ل سەر ئەنفالێ بکن ب زمانێ بیانیان و بەلاڤ بکن دا کو ئێدی ھەمی جیھان ڤێ جینۆسیدا سەدام ناڤێ وێ کریە ئەنفال بێ زانین کو ئەڤ جینۆسیدا قەداندانا گەلێ کورد و بارزانیان بوو. وەکە من ل ژۆر ژی دیار کری؛ ژ بەر کو بارزانی د ھەمی کار و خەباتێن خوە دە تم نەتەوەیی بوون. وان دخوەستن ژ بۆنا کوردان کوردستانەکە ئازاد و سەربخوە راگھینن و ژ سالا ١٩٠٠ی وان دەست ب تەکۆشینێ کرنە. ژ بۆنا بارزانیان کوردستان یەک پەرچە بوو. لەورا ل کو چرووسکەک ئازادیێ ژ بۆنا کوردان پێ کەتا بارزانی ل ور ئامادە دبوون. ل باکور و ل رۆژاڤا ھەبوون، داخوازا وان ژ ئازادیا پەرچەیەکی ئەڤ بوو کو وێ ببا رۆنی ژ بۆنا پەرچێن دن ژی. ئەز ب خوە نێزیکێ سالەکێ ل دەڤەرا بارزان د ناڤا مالباتێن کەسێن وان ھاتبوون ئەنفالکرن دا ژیام. من گەلەک مالبات و کەس گوھداری کرن. لۆما ئەز زەحمەتیێن وان باش دزانم. ژ بۆنا زارۆکێن وان نەمرن دایک ب رۆژ دبوون باڤ و ب شەڤ ژی دبوون دایک. ژ بەر کو زەلام نەمابوون، ژن ئانگۆ دایک مەجبوور مابوون کو د کارێ ھەری زەحمەت دا ژی کار بکن ژ بۆنا زارۆکێن خوە مەزن بکن پر ب ئەرزان کار دکرن. ئەو دایک ھەڕۆژ د ناڤا خوە دا دگریان. لێ ل ھەمبەر دژمن تم سەربلند بوون. وان دزانبوون مێر و زارۆکێن وان د بەر تەکۆشینا گەلێ خوە دا جانگۆری بوونە. ژ بۆنا ئەم کورد بکاربن ڤێ ئەنفالێ د قادا ناڤنەتەوەیی دا بکن جینۆسید، دڤێ ئەم بەرھەمێن راستی ل سەر ڤێ بوویەرێ بنڤیسینن. دڤێ وان بەرھەمانا ببە ب زمانی بیانیان. دڤێ رۆمان، شانۆ و چیرۆکێن ڤێ کارەساتێ بێ نڤیسین بەلاڤکرن. دڤێ ب سەرپەرەشتیا حوکومەتا ھەرێما کوردستانێ کۆمیتەیێن ژ مرۆڤێن پسپۆر و زمان زانا بێنە دامەزراندن. دڤێ ئەو کۆمیتەنا د قادا ناڤنەتەوەیی دا کار بکن ھەتا کو ئەڤ ببە ئان بدن قەبوولکرن کو ئەڤ نە ئەنفالە لێ جینۆسیدە.
بالا خوە بدنێ د 1915 ێ دا ئۆسمانیان 3 ملیۆن ئەرمەنی کوشتن. لێ ئەرمەنی ژ بۆنا ڤێ د قادا ناڤنەتەوەیی دا بکن جینۆسید ژ وێ رۆژێ کار دکن و ھێ ژی د ناڤا ڤی کاری دەانە.دڤێ کورد ژی وەھا بکن، کار و خەباتێ بکن ھەتا ڤێ وەکە جینۆسید ب جیھانێ بدن قەبوولکرنێ.
دڤێ ژ بیر نەکن د سالڤەگەرا 36 سالیا ئەنفالا بارزانیان دا وەکە تێ خوەستن کار ژ بۆنا وێ نەھاتیە کرن. ئەڤ کار و ئەرک بێتر ل نڤیسکار، رەوشەنبیر و رۆناکبیرێن گەلێ کوردە. دڤێ ئەم ب ئەرکێ خوە ڤە رابن داکو ژ حوکومەتا خوە را ببن ئالیکار.
ئەز ڤێ کارەساتێ و روورەشیێ شەرمەزار دکم. ئەڤ 36 سالا د سەر ڤێ رە دەرباس بوویە و ھێشتا ژی مە ئەرکێن خوە نەانییە جھ.
بووبێ ئەسەر
2019.07.22
