بەشیكچی ل سەر ھەڤكاریا پەكەكێ و حەشدا شەعبی دنڤیسە
حەشدا شه‌عبی ڕێخستنه‌ک ل دژی کورد/کوردستانێ یه. داعش ژ بۆ کوردان چ به، حەشدا شه‌عبی ژی ئه‌وه. دکاره بێ گۆتن کو حه‌شدا شه‌عبی ڕێخستنه‌ک یەكگرتی و یەكپارچەیی نینه، د ناڤا وێ دا گه‌له‌ک ئالی وگرۆپ هه‌نه. لێ تایبه‌تیا ھەڤبەشیا هه‌موویان دژاتییا وان یا کورد/کوردستانێ یه.
پەکەکە، ب هه‌ڤکاریا ل گه‌ل حه‌شدا شه‌عبی هه‌ول دده کو ده‌ستکه‌فتییێن کوردان خه‌راب بکه و ستاتویا هه‌رێما کوردستانێ ژ هۆلێ ڕاکه. ڕێخستنا کو د داوییا سالێن 1970ان دا، بۆ کوردستانه‌ک سه‌ربخوه و یه‌کگرتی ده‌رکه‌تبوو، ئیرۆ که‌تییه ڤێ ڕه‌وشێ. پر زه‌لاله کو خه‌رابکرنا ده‌ستکه‌فتییێن کوردان، هلوه‌شاندنا ستاتویا هه‌رێما کوردستانێ… داخوازا ده‌وله‌تێن داگیرکه‌رێن کوردستانێ ترکیه، ئیران، ئیراق و سووریێ یه.
یه‌ک: ئاژانسا ئاساییشا گشتی یا هه‌رێما کوردستانێ ڕاگەهاند کو غازی سالح، رێڤەبەرێ گومرکا ده‌رییێ چه‌لێ د 8ێ چریا پێشین 2020ێ دا، ژ ئالییێ پەکەکێ/کەجەکێ ڤا هاتییه کوشتن.
دو: پەکەکە/کەجەکێ، د 1ێ چریا پاشین 2020ێ دا، ئێریش برییه سه‌ر خه‌تا کو نه‌فتا کوردان ڤه‌دگوهاست جه‌یهانێ. خه‌تا بۆرییێ ته‌قاندییه. تێ ڕاگەهاندن کو هه‌رێما کوردستانێ هه‌ر ڕۆژه‌ک ب 10 ملیۆن دۆلاری دکه‌ڤه زه‌رارێ. ئه‌ڤ کاره‌که کو ئانجاخ هێزێن دژمنێ کوردان دکارن بکن. زه‌لاله کو ده‌ردۆرا کوردان/کوردستانێ ب هێزێن دژمنێ کوردان دۆرپێچکری یه.
سێ: د 5ێ چریا پاشین 2020ێ دا، ل چه‌مانکێ، پەکەکە/كەجەكێ ئێریش بریه سه‌ر یه‌کینه‌یا پێشمه‌رگه‌یان، پێشمه‌رگه‌یه‌ک کوشتییه و سێ ژی بریندار کریه.
ئه‌ڤ هه‌موو د کیژان ڕه‌وشا جڤاکی، سیاسی و ڕووحی دا دبن؟ د ڕه‌وشه‌ک کو مه‌سعوود بارزانی دبێژه “مه شه‌رێ براکوژییێ حه‌رام کریه” و ب ئیسرار ڤێ پره‌نسیبێ دپارێزه دا پێک تێن.
چار: ژ سه‌رێ کانوونا 2020ێ ڤه ل سلێمانیێ و ناڤچه‌یێن وێ، ب ناڤێ “ئه‌م مووچه دخوازن” خوه‌پێشاندان تێن ل دار خستن. ئاڤاهیێن پارتییان، ب تایبه‌تی ژی یێن پەدەکێ تێن شه‌وتاندن. تێ دیتن کو ل قادێن وه‌ک سه‌یدسادق، پره‌مه‌گروون، ته‌کییه، خورمال، پێنجوین، ڕاپه‌رین، گه‌رمییانێ پەکەکە/کەجەکە وه‌ک هێزه‌ک پرۆڤۆکاتۆر دخه‌بته. ل هندەك قادان شه‌وتاندنا ئاڤاهیێن پەدەکێ ل به‌ر چاڤێ ئاساییشا سلێمانیێ پێک تێ.
باش دییاره کو دڤێ قادا خوه‌پێشاندانێن مووچه‌یان نه سلێمانی، به‌غدا به.
پێنج: د ئێریشا کو د 10ێ کانوونێ دا، ل دۆکانێ پێک هات دا، پێشمه‌رگه‌یه‌ک ژی شه‌هید بوویه. ل سه‌ر بوویه‌را شه‌هیدکرنا پێشمه‌رگه‌یه‌ک ل پێنجوێنێ، هێریش مه‌لا خدر ژ یەنەکێ، ئه‌ڤ شرۆڤه “ئه‌و پێشمه‌رگه، ب چه‌کا قەناسێ یا سوویقه‌ستێ، هاتیه شه‌هیدکرن. چ خوه‌پێشانده‌ر نزانن ڤێ چه‌کی بکار بینه. لێ ل وێ هه‌رێمێ هێزێن پەکەکی و پژاکێ هه‌بوون. براستی ئه‌ز ژ وان گومان دکم.” کریه. (بنێرە، نووچه‌یا ب سه‌رنڤیسا “رایه‌دارێ یەنەکێ: ده‌ما کو یەنەک، پێوه‌ندیێن خوه و پەکەکێ د به‌ر چاڤان ڕا ده‌رباس بکه هات” نێرینائازاد، 13ێ کانوونێ 2020)
شه‌ش: مه‌دیایا پەکەکێ، ڤه‌کری بانگا هلوه‌شاندنا هه‌رێما کوردستانێ دکه.
“…بالکێشه، مه‌دیایا پەکەکێ، نووچه‌یێن کو پشتگرییا تیما دژی هه‌رێما کوردستانێ یا ل پارلامه‌نتۆیا ئیراقێ دکه و ڤه‌کری بانگا هلوه‌شینا ستاتویا هه‌رێما کوردستانێ دکه، دوه‌شینه. چاڤکانیێن ئه‌وله‌هییا هه‌رێما کوردستانێ ڕادگهەینن کو که‌سێن ب ماسکه یێن د ناڤ خوه‌پێشاندانان دا جھ دگرن پەکەکیی نه و ژ بۆنا كو توندوتیژیێ گه‌ش بکن پرۆڤۆکاسیۆنان دکن.
د بوویه‌رێن توند ئێن ل باژار و باژارۆکێن ب سه‌ر باژارێ سولێمانییه‌یێ یێ هه‌رێما کوردستانێ ڤه ڕوودان دا، ئاڤاهییێن پەدەکێ، سازیێن حکوومه‌تێ، عه‌مبارێن ئارشیڤا تاپوویان، شاخێن ترافیکێ، مالێن قایمه‌قام و رێڤەبەرێن ناحیه‌یێ بوونە ئارمانج.
د بوویه‌رێن توندوتیژیێ دا، جهگرتنا کۆمێن ڕوو ب ماسکه یان پێچایی جوان و زارۆکێن کو چ تێكەلیان وان ب کارمه‌ندێن ژ بۆنا مووچهیێ خوە خوه‌پێشاندان دکن ڕا نینە بالێ دکشینه.
تێ دیتن کو مه‌دیایا پەکەکێ ژی ب مانشه‌تکرنا نووچه‌یێن کو بوویه‌ران گه‌ش دکه، ستاتو و حکوومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ ئارمانج دگره و ده‌ردۆران زخت دکه. تێ دیتن، ب تایبه‌تی ژی ب نووچه‌یێن د زاراڤایێ سۆرانی دا، هێرشا جوانێن باشووری ل جهێ به‌خدایێ بۆ ئاراسته‌یێ هه‌رێما کوردستانێ بکه، مانیپوله دکه.
ئۆسمان ئۆجەلان، سیاسه‌تمه‌دارێ کورد، د ڤێ مژارێ دا ب باسنیوسێ ڕا ئاخڤی، دیار کر کو پەکەکە دخوازه شێوه‌یێ ته‌کۆشینا خوه یا کو ل باکورێ کوردستانێ تێکچوونا وێ ئانی، ل سلێمانییێ بکه مه‌رییه‌تێ، گۆت “ته‌جروبه‌یا پەکەکێ یا کو به‌رێ تێکچوویە ئانییه، چه‌وته. ب ڤی ئاوایی نه پەکەکە بسه‌ر دکه‌ڤه نه ژی ڕه‌وشا هه‌رێما کوردستانێ سه‌ره‌راست دبه. قوربانیکرنا سلێمانییێ نایێ قه‌بوول کرن.”
ڕۆژنامه‌گه‌ر-نڤیسکار جه‌مال عه‌بدولا ژی گۆت کو د بوویه‌رێن توند ئێن ل سله‌یمانیێ دا، به‌لگه هه‌نه کو پەکەکەیی به‌شدار بوونه و ب زختکرنا جوانان، وان دانه ئێریشکرن ب سه‌ر حکوومه‌ت، ئاڤاهییێ پارتییان ڤه.
جه‌مال عه‌بدولا ئاخافتنا خوه وها دۆماند: “ب ئاوایه‌ک ڤه‌کری پەکەکە ب ڕێیا مه‌دیایێ ژبۆنا کو ئالۆزی ل هه‌رێما کوردستانێ بئافرینه، بانگا کارێن توندی دکه.
که‌سێن کو هه‌ڤکاریا ڤان کارێن کرێت ئێن پەکەکێ دکرن، ده‌ما که‌تن فه‌رقا مه‌زنییا ڤان بوویه‌ران، ترسه‌ک مه‌زن که‌ت دلێ وان.
جه‌مال ئه‌بدولایێ کو پێویستیا د به‌رچاڤان ڕا ده‌ربا‌سکارنا سییاسه‌تا خوه، یا پارتییێن کو ب پەکەکێ ڕا دۆستانی دکرن، ئانی زمان و گۆت “پارتییا کو دۆست ددیتن، ئه‌ندامێن خوه بۆ شه‌وتاندنا ئاڤاهیێن وان دشینه. ب ئاوایێ، ئه‌ڤ چاوا دۆستانی یه؟” به‌رته‌کا خوه نیشان دا. (نێرینائازاد، ۱۲ کانوون ۲۰۲۰)
مه‌دیایا پەکەکێ ل سه‌ر هه‌ڤ دنڤیسه کو ده‌وله‌تێن سوورییه، ترکیه‌یێ مه‌شروعه، لێ کوردستانا سه‌ربخوه نه مه‌شروعه. ئانجاخ ده‌وله‌تێن وه‌ک ئیراق، ئیران، سوورییه، ترکیه‌یێ کو ب هه‌ڤکاری کوردستانێ د بن گوڤاشا کۆلۆنییا ناڤ ده‌وله‌تان دا دگرن، کارن ڤێ ببێژن.
هه‌فت: ل گۆری نووچه‌یا ک24ێ، شه‌ڤا 13-14 ێ کانوونێ، ل گوندێ ده‌ریشێ یێ ئامێدیێ، پەکەکیییان هه‌ولدانه کو بێ ده‌ستوور، ب وه‌ساییتان د خاله‌ک پێشمه‌رگه‌یان ڕا ده‌رباس ببن، ل سه‌ر هشیاریێ پێشمه‌رگه‌یان گوله‌باران کرنه.
د نووچه‌یێ دا تێ ڕاگەهاندن کو پاشێ پەکەکیییان ژ چار ئالی ڤه ده‌ست ب گوله‌باراندنێ کرنه و د ئێریشێ دا پێشمه‌رگه‌یه‌ک ب ناڤێ ئه‌ڤدره‌حمان ئه‌مین شه‌هید بوویه. (نێرینائازاد، 14 کانوون 2020)
هه‌شت: ل گۆری نووچه‌یا ک24 ێ هات ڕاگەهاندن کو ژ ئالییێ که‌سێن نه‌دیار ڤه، ب سه‌ر ئاڤاهییا پەدەکا چه‌مچه‌مالێ ڤه ب که‌له‌شنیکۆفان ئێریش هاتیه کرن. (نه‌رینائازاد، 13 کانوون 2020)
شنگال هه‌رێما کوردانه. هه‌تا نیڤا سالێن 1970 ێ ل شنگالێ یه‌ک مالباته‌ک عه‌ره‌ب تونه یه. سه‌دام حسێن، بۆ شنگالێ ب عه‌ره‌ب که، سالا 1975ێ و پشتی وێ ده‌ست بجهکرنا مالباتێن عه‌ره‌ب ل ڤرێ کریه. ئیرۆ ژی پەکەکە/کەجەکە هه‌ول دده بۆ شنگالێ ژ کوردستانێ دوور بخه، بۆ ڤێ ژی ب حه‌شدا شه‌عبی ڕا د ناڤا ئۆرتاخی، هه‌ڤکاری دا یه، ل شنگالێ. ئیرۆ ل شنگالێ پەکەکە/کەجەکە بوویه پارێزڤانێ به‌رژه‌وه‌ندیێن ئیرانێ.
ڕێڤه‌به‌رییا هه‌رێما کوردستانێ قاده‌که کو ل جاده‌یان، ل کۆلانان، ل ئاشخانه‌یان، ل کافه‌یان، ل ئۆتێلان، ل دبستان-ئونڤه‌رسته‌یێ، ل سووک- بازارێ، ل مزگه‌فتێ، ل مه‌سجیدێ، ل پارلامه‌نتۆیێ-ل وه‌زاره‌تێ، ل به‌له‌دییێ، ل ئارتێشێ، ل جه‌م پۆلیسان… ل هه‌ر ده‌رێ ده‌نگێ کوردان ئۆلان دده. قاده‌که کو هاتییه ڕزگارکرن. ل هه‌ر جهی هه‌وایا کورد/کوردستانێ تێ سه‌ندن. ژ نێزیک ڤه تێ زانین کو بۆ بده‌ستخستنا ڤان ده‌ستکه‌فتان ژی به‌ده‌لێن پر گران هاتنه دایین. دڤێ ب بالداری ستاتویا هه‌رێما کوردستانێ بێ پاراستن. هه‌ولدانا هلوه‌شاندنا ڤێ ستاتویێ، ئانجاخ کارێ هێزێن دژی کورد، دژی کوردستانێ یه.
دڤێ پەکەکە/کەجەکە بۆ ناسینا سه‌روه‌رییا حکوومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ بێ داوه‌ت کرن. گه‌ر ناسنه‌که دڤێ هه‌رێمێ ته‌رک بکه. گه‌ر ته‌رک نه‌که دڤێ ب سه‌پاندنا موه‌ییده‌یێن ئیداری و جه‌زایی ڕا ڕوو ب ڕوو بمینه.
ئیسماعیل به‌شیکچی
وه‌رگه‌ر: ئەحمه‌د کانی
چاڤکانی: ڕۆژنه‌مه‌یا کوردستان
