ئۆجەلان و ئەسەد کو، ب سالان هەڤپەیمان و کەسێن ب بانۆدر یێن وەلات و جڤاکێن خوە بوون، نها یەک ژ وان د زیندانا ئیمرالیێ دا یە و یێ دن ژی ل مۆسکۆڤایێ داخوازا پەنابەریێ کریە و ل وێرێ ژیانا خوە دبۆرینە. ترکیێ و ئیسرائیلێ رۆلێ سەرەکە هەبوو کو ئەو گەهاندن ڤی چارەنڤیسی.
“حاڤز ئەسەد گەلەک ئەبدولا ئۆجەلان خوەش دڤیا”
ئەڤە گۆتنا، فاروق شەرع، وەزیرێ دەرڤە یێ بەرێ یێ سووریێ یە کو، د کتێبا بیرەوەریێن خوە دا یا بناڤێ ،رۆمانا وندا، ڤەدگێرە.
شەرع بەحسا هەولێن سەرۆکێن جیهانێ یێن ژ بۆ دەرخستنا ئۆجەلان ژ سووریێ دکە و د ڤێ دەربارێ دا بەحسا جڤینەکا ناڤبەرا حافز ئەسەد سەرۆکێ سووریێ و بیل کلینتۆن سەرۆکێ ئەمریکایێ دەکە، ئەو دبێژە کو، جڤینا ئەسەد و کلینتۆن ل ١٦ێ کانوونا دویێ ١٩٩٤ێ ل جنێڤێ زێدەتر ژ ٤ دەمژمێران ڤەکێشا، د ڤێ جڤینێ دا دو خالێن سەرەکی هەبوون: چارەنڤیسێ فرۆکەڤانێ ئیسرائیلی، رۆن ئارادۆ، و چالاکیێن پەکەکێ کو، ئەڤ هەر دو خال جهێ گرنگیا دو هەڤپەیمانێن ئەمریکایێ، ترکیێ و ئیسرائیل، بوون. یا بالکێش ئەڤ بوو کو بیل کلینتۆن ل سەر راسپاردەیا سەرۆکوەزیرا ترکیێ، تانسۆ چیلەر، مەسەلەیا پارتییا کارکەرێن کوردستانێ د جڤینا جنێڤێ دا ئازراند.
شەرع د پەرتووکا بیرەوریێن خوە دا مانشەتەک ژێر ناڤێ “چیرۆکا ئۆجەلان و رێکەفتنا ئەدەنە” دبێژە: ئەسەد ب ناڤبەینکاریا مسرێ یەک ژ زەحمەترین بریار د ژیانا خوە دا دا کو، ئەو ژی دەرخستنا ئۆجەلان ژ سووریێ بوو. ئۆجەلان خوەشتڤیێ ئەسەد بوو و وەک جەنگاوەرەکێ رێیا ئازادیێ حورمەت ژێ را دگرت و ل دەف وی گەلەک یێ ب قەدەر بوو، داویێ ژی نە ژ دل بریار دا کو ژ سووریێ دەرکەڤە.
“من ئه‌ڤ مرۆڤ زێدەتر عەجباند گاڤا کو وی تێگهشتنا خوه یا داخوازیا سووریێ کو ژ سووریێ ده‌رکه‌ڤه نیشاندای و گاڤا کو وی گۆت کو ئه‌و ناخوازە ل سەر وەلاتەکی کو گەلەک هەریکاری ژێ را کریە ببە بارێ گران، وی ئاسایشا سووریێ، ژ ئاسایشا خوە یا شەخسی، گرنگتر ددیت”.
عەبدولا ئۆجەلان سالەکێ پشتی ئاڤاکرنا پارتییا کارکەرێن کوردستانێ، ل سالا ١٩٧٩ێ، ب نهێنی دەرباسی سووریێ بوو و هەتا سالا ١٩٩٨ ژ سوروێ هات دەرخستن، ئانکو ئەو ١٩ سالان ل سووریێ ژیا. د ناڤا ڤان ۱۹ سالان دا، هه‌می سازوومان و هاریکاری یێن لۆژیستیکی، چه‌کان، ئاریکاریا مادی و مەعنەوی ژ هێلا سووریا ئه‌سه‌د ڤە بۆ پەکەکێ هاتن کرن و بێیی ڤێ ستارگه‌هێ و هه‌ڤکاری ژ بۆ پەکەکێ د ڤێ وه‌ختێ کورت دا گەلەک زه‌حمه‌ت بوو ب وی ئاوایی پەکەکە گەش بکە و خورت ببە.
پەکەکە ب پشتەڤانیا سووریێ مەزین بوو. سووریێ بنگەه و بارەگەهێن مەشق و راهێنانی ل دەشتا بیقاع و گوندەوارێن دیمەشقێ ژێ را ڤەکرن و هەموو ئاسانکاری بۆ کرن، چوونا یەکەم مەفرەزەیا چەکداری یا پەکەکێ و یەکەم چالاکیا وێ ل باکورێ کوردستانێ ب هەڤکاری و هاریکاریا ئەسەد بوو. جڤین و کۆنفەرەنسێن پەکەکێ یێن مەزن و بەرفرە هەموو ل سووریێ و د بن پاراستنا ئیستیخباراتا سووریێ دهاتن کرن. سووریا ئەسەد رێ ل پێشیا خورت و جوانێن کورد یێن رۆژاڤایێ کوردستانێ ڤەکر کو چەک راکن و تەڤلی رەفێن پەکەکێ ببن و ئەو کوردێن رۆژاڤا بوونە ستوونا پشتێ یا پەکەکێ.
جه‌نگیز چاندار، د کتێبا خوە یا ب ناڤێ، شەمەندەفرا مەزۆپۆتامیا، دا دبێژە: مالا ئۆجەلان ل دیمەشقێ تەنێ ١٠ خولەکان ژ کۆشکا سەرۆکاتیێ یا حافز ئەسەد دوور بوو.
ترکیێ کارتا ئاڤا فرات و حەواندنا ئیخوان مسلمین ل دژی سووریێ بکاتینا و سووریێ ژی کارتا پەکەکە و ئۆجەلان ل دژی ترکیێ بکارتینا.
ئەسەد مەزنترین هەڤکار و پشتەڤانێ ئۆجەلان بوو، ئەڤ یەک هینگێ دیار بوو دەما ئۆجەلان ژ سووریێ هاتی دەرکرن، د جیهانێ دا چو وەلاتان و کەس لێ خوەدی دەرنەکەت، ل ئەورۆپا و ل ئەفریقیا ژی کەسێ نەحەواند.
ته‌ڤی بریارا ده‌رخستنا ئۆجالان ژ سووریێ، حافز ئه‌سه‌د ئه‌و قاس ژ بۆ پەکەکێ و ئۆجالان کریه کو کەنەکێ مرنا وی د سالا ۲۰۰۰ان دا وه‌که “ژ بۆ ڕۆژهلاتا ناڤین و براتیا کورد و عه‌ره‌بان ونداهیه‌کا مه‌زن” ب ناڤ کر و سه‌رساخی ژگه‌لێ سووریێ، مالباتا وی و ئۆجەلان را خوه‌ست. دەما به‌شار ئه‌ساد، پشتی مرنا بابێ خوە دەستهلات وەرگرت، چاپه‌مه‌نیا پەکەکێ پیرۆزباهی لێ کر و پشتەڤانیا خوە ژ بۆ وی دیار کر.
لێ په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را پەکەکێ و ڕژێما سووریێ یا به‌شار ئه‌سه‌د دا ژ سالا ۲۰۰۲ هه‌تا ۲۰۱۱ ده‌ربه‌کا گران خوار، ژ به‌ر پێشکه‌تنا په‌یوه‌ندیێن ئه‌نقه‌ره و شامێ، ب تایبه‌تی پشتی هاتنا ئاکپێ و ئه‌ردۆگان ل سه‌ر ده‌ستهلاتێ. سووریێ ب سالان چه‌ند ئه‌ندامێن پەکەکێ گرتن و به‌شه‌ک ژ وان ل گۆر ڕێکه‌فتنا ئەده‌نێ ڕاده‌ستی ترکیێ کرن.
لێ ده‌ما کو شۆره‌شا گه‌لێ سووریێ ل دژی ڕژێمێ د سالا ۲۰۱۱ئان دا ده‌ست پێ کر و ترکیێ پشتگری دا خوه‌پێشانده‌ران، وه‌ک کو عه‌بدولباست سەیدا، که‌سایه‌تیێ ناڤدارێ کورد یێ سووریێ، دبێژە: “به‌شار ئه‌سه‌د ژ نێزیکترین هه‌ڤکارێن خوه را گۆت کو ده‌وله‌ت د رەوشەکا لاواز دا یە، ژ بۆنا کو زێدەتر فشار ل سەر مە زێدە نەبە باشترە ئەو دەڤەرێن پرانی کوردن رادەستی پەکەکێ بکین. سه‌یدا دبێژە: ” رادەستکرنا رۆژهلاتێ فراتێ وه‌که په‌یمانه‌کا د ناڤبه‌را پەکەکێ و ڕژێما سووریه‌یێ دا ب ناڤ دکه.
د ڤێ ده‌ربارێ دا ب بێده‌نگی پەیەدە و ئه‌سه‌د ل هه‌ڤ کر کو ڤان ده‌ڤه‌ران تەسلیمی یه‌کینه‌یێن پاراستنا گه‌ل (یەپەگە) بکن ب شەرتێ کو کورد نەچن بەرەیێ ئۆپۆزسیۆنێ و کورد ل دژی ئه‌سه‌د نەراوەستن.
جەمیل بایک د هەڤپەیڤینەکا خوە دا، سالا ٢٠٢١، دگەل رۆژنامەیا نەهار یا لوبنانی دبێژە: تێکەلیێن د ناڤبەرا سەرۆک ئۆجەلان و سەرۆک حافز ئەسەد تێکەلیێن دیرۆکی و دۆستانە بوون، ئەو دو هاڤلێن دلسۆز و هەرتمی بوون. ئەم نکارن د ڤێ رەوشێ دا ل دژی سووریا و بەشار ئەسەد شەر بکن. تێکەلیێن مە بەردەوامن و نەهاتینە قوتکرن.
به‌رخوه‌دانا کۆبانی ل دژی داعشێ ل ڕۆژاڤایێ کوردستانێ خالا وەرچەرخانێ بوو، کو ئەمریکا د شەرێ دژی داعشێ و ژناڤبرنا چەکدارێن داعشێ ئێدی پشتا خوە ب شەرڤانان گرێدا. لێ هەتا ژناڤبرنا رژێما ئەسەد پەیەدێ د یەک وەخت دا هەم هەڤئاهەنگی دگەل ئەمریکایێ و هەم ژی دگەل ئەسەد دکر.
مالباتا ئه‌سه‌د مەزنترین خزمه‌ت ژ پەکەکێ و ئۆجەلان را کریە کو، هەر ژ ده‌ستپێکێ هەمبێزا خوە ژ ئۆجەلان و هەڤالێن وی را ڤەکر و حەواندن، هەم رۆژهلاتێ فراتێ ڕاده‌ستی وان کر و ل سه‌رهاوکێشەیا سیاسی و له‌شکه‌ری یا هه‌رێمی و سووریێ دا خورت کرن.
ئاوێنە
