خوه‌دێ ئه‌قیبه‌تا لازان نه‌ینە سه‌رێ چ نەتەوەیان. لاز نه‌ترکن، ئەو نەتەوە وخه‌لکه‌کێ دینە. لێ، ده‌وله‌تا ترك یا که‌مالیست وان وسا ئاسیمیله کریه کو، ئێدی دۆزا حه‌قێ خوه یێن نه‌ته‌وی و ده‌مۆکراتیک ناکن. زمانێ لازان ب سه‌رێ خوه زمانه‌که، لێ ژ بۆ کو لاز وی زمانی ناپه‌یڤن ئه‌و زمان به‌رب وه‌ندابوونێ ڤه دچه.
ل ئانادۆلیێ و کوردستانێ چه‌ند گه‌لێن جودا هه‌نه. ژ بلی کوردان یه‌ک گه‌له‌کی دن هه‌تا نها دۆزا حه‌قێن خوه یێن گه‌لێری/نه‌ته‌وی نه‌کریه. ده‌وله‌تا که‌مالیست وان ئاسیمیله کریه، حه‌لاندیه و ئێدی پرانیا وان گه‌لان، د گه‌ل کو نه ترکن ژی، خوه ترک دحه‌سبینن. ده‌وله‌تا که‌مالیست ب دارێ زۆرێ چ کر و نه‌کر نکاربوو کوردان وه‌کی لازان ئاسیمیله بکه کو ده‌ڤ ژ دۆزا خوه یا نه‌ته‌وی به‌ردن. ئۆردیا که‌مالیست یا هۆڤ –درندە ل کوردستانێ قركركن و تەڤكوژی پێک ئانی، لێ به‌لێ دیسا ژی نکاربوو بگەھە ئارمانجا خوه یا ئاسیمیلاسیۆنێ.
ده‌وله‌تا که‌مالیست هه‌شتێ سالان مه‌تۆدا زۆرێ و ئاسیمیلاسیۆنێ جه‌رباند، ب سه‌ر نه‌که‌ت، ڤێجا دخوازه ب مه‌تۆده‌که دن، ب ده‌ستێ کوردان کوردان بکه وه‌کی لازان، ئانکو ئه‌قیبه‌تا لازان بینه سه‌رێ کوردان. ئه‌قیبه‌تا لازان ئه‌ڤه کو؛ کورد ژی دۆزا حه‌قێ خوه یێ نه‌ته‌وی نه‌کن. ژ بۆ گه‌ل و وه‌لاتێ خوه چ ستاتویه‌ک نه‌پارێزن. ب ترکی باخفن و ب ترکی بنڤیسن. زمان و ئه‌ده‌بیاتا ترکی ده‌وله‌مه‌ند بکن.
لاز ژ سه‌دسالان ڤه ل سه‌ر ئاخا خوه، ئانکو ل ده‌ردۆرا دەریا ڕه‌ش دژین. بۆشناک د ناڤ جل-پێنجی سالان ده ژ بالکان کۆچ کرن و هاتن ترکیێ و ب پرانی ل ده‌ردۆرا باژارێن ستانبول، بورسا و ئیزمیرێ کۆم بوون. ژ به‌ر ئۆلا ئیسلامێ ئه‌و ژی خوه وه‌که ترکان دبینن، لێ به‌لێ چ پەیوەندیا وان و ترکان ژ هێلا نه‌ته‌وی ڤه ب هه‌ڤ نینە. نها د تەلەڤزیونا ترکان ده ب بۆشناکی وه‌شان تێ کرن، لێ ب لازکی وه‌شان نایێ کرن. ژ به‌ر بریارێن کۆپنهاگێ ئانکو ب ته‌سیرا ئه‌ورۆپییان ده‌وله‌تا ترک ب فه‌رمی د تەلەڤزیونا (ترتێ) ده ده‌ست ب وه‌شانا کوردی (کورمانجی و زازاکی) ، بۆشناکی، چه‌رکه‌زی، ئارناودی، عه‌ره‌بی کر، لێ ب لازکی وه‌شان نه‌کر و گه‌لێ لاز ژی دۆزا وه‌شانێن ب زمانێ لازکی ناکن.
سه‌رۆك کۆمارێ ده‌وله‌تا ترکیێ یێ به‌رێ، سوله‌یمان ده‌میره‌ل، ژ ڕۆژنامه‌ڤانێ که‌مالیست ھەسەن جه‌مال ڕه گۆتیه : ”د ۵۰۰ سالان ده ئه‌م نکاربوون کوردان ئاسیمیله بکن، ئێدی نها ئه‌م قه‌ت نکارن.” هه‌رچقاس هنده‌ک کورد هاتن ئاسیمیله‌کرن ژی، ب خێرا ده‌وله‌مه‌ندیا چاند و زمانێ کوردی، کورد نه‌هاتن ئاسیمیله کرن. ل دۆزا خوه یا نه‌ته‌وی خوه‌دی ده‌رکه‌تن، چاند و زمانێ خوه پاراستن. به‌لێ، که‌مالیست نکاربوون کوردان ئاسیمیله بکن، بحه‌لینن و ب ته‌ڤایی بکن ترک.
لێ نها که‌مالیستێن کورد ب سه‌ر ناڤێ ترکییه‌تیێ دخوازن کوردان د ناڤ ناسنامه‌یا ترکان ده بدن حه‌لاندن و وه‌نداکرن، لێ به‌لێ ئه‌و چ بکن ژی نکارن بسه‌ر بکه‌ڤن و ب سایا تێکۆشینا وه‌لاتپارێز، نه‌ته‌وه‌په‌ره‌ست، ده‌مۆکرات، ئازادیخواز و هه‌موو کوردپه‌روه‌ران دێ دیتنا ترکییه‌تیێ ژی هه‌روه‌کی دیتن و ڕامانێن که‌مالیست یێن نیژادپه‌ره‌ست دێ تێک بچه.
ئاقیبه‌تا لازان ئاقیبه‌ته‌که نه‌باشه، خوه‌دێ نه‌ینە سه‌رێ چ گه‌لان. یێ کو لازان خست ڤی حالی که‌مالیزمه. که‌مالیزم ژه‌هره، نیژادپه‌ره‌ستیه، پاشڤه‌رووتییه، شۆڤه‌نتییه، هۆڤیتییه. ژ بۆ کو گه‌لێن بنده‌ست خوه بپارێزن، دڤێ ب توندی ل دژێ که‌مالیزمێ ده‌رکه‌ڤن.
لوقمان پۆلات
08.02.2019
