خوەنیشاندان مافەکێ دەستوورییە بۆ مسۆگەرکرن د ژیانەکا دیمۆکراسی دا و پاراستن بەرەف جڤاکەکێ مەدەنی و رێزگرتن ل مافێن مرۆڤی، خوەنیشاندان بۆ داخوازکرنا مافێن رەوا یێن هەولاتیان مافەکێ سروشتیە و رێک پێهاتیەدان د یاسایا ژمارە 11 یاسالا 2010ێ دا، یاسایا خوەپێشادانێ، ب سیستەمەکێ مەدەنیەت و دوور ژ توندوتیژیێ خەلک خوەنیشاندانا دکەت، پەیامێن خوە دگەهینن پەرلەمانی یان حکومەتێ یان دەسهلاتێ و بەرامبەر ڤێ چەندێ دڤێت هێزێن ئەمنی و خوەنیشاندەر هێمنی و ئارامیێ ب پارێزن، خوەنیشاندان ب ئاشتی و شارستانیەت مافێ هەولاتیانە، خۆەنیشاندانەکا جەماوەری ل دژی هەلویست و سەرەدەریا نەدادپەروەرانە یا حکومەتا ئیراقێ و نەهنارتنا بودجە و مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما کوردستانێ و پەیرەوکرنا سیاسەتا خوەسەپاندنا حکومەتا ئیراقێ ل دژی حکومەت و خەلکێ هەرێما کوردستانێ، هەروەسا خەلکێ شەرەفمەندێ باژێرێ دهۆکێ، هەمی تەخ و توێژێن جڤاکی ڤە ،دژی گەڤ و هەلویستێن حکومەتا ئیراقێ خوەنیشاندان کرن کو ئەڤە ژی پەیامەکا ئاشتی خوازە، وەکو یا دیار حکومەتا ئیراقێ و دەستهلاتدارێن ئێراقێ وانە ژ ئەزمونا رابردووی وەرنەگرتیرنە، یا هەمی هەولان ددەت دژی خەلکێ هەرێما کوردستانێ و قەوارێ وێ کو روژانە یا بریاران ددەت بودجەی و مووچەیێ خەلکێ هەرێما کوردستانێ بکاردئینیت ژ بو برسیکرن و شکاندنا ئیرادەیا خەلکێ هەرێما کوردستانێ تا وی رادەی ل کەرکووکا دلێ کوردستانێ یا خوینا گەنجێن کورد درێژیت.
بەلێ خوەراگری و ئیرادەیا مللەتێ کورد هەردەم دێ خەونێن دوژمن و نەحەزان بنگۆڕ کەت. خوەنیشاندانا ئاشتیانە ب رێکێن رێکخراوێن جێڤاکا سڤیل ب شـێوازێ مـەدەنیەت و نویخاز، بهەڤرا خـۆەنیشاندانێن مەدەنی رۆلەک کاریگەر هەیە و ب ئێک دەنگبوون ب هەلویستەکێ دروست پەیام بگەهێت بەرزترین جهێن پەیوەندیدار و کارکرن بۆ بدەستڤەئینانا وان مافێن دەستوری یێن هەرێما کوردستانێ و راوەستیانەک ل دژی وێ پێشێلكاریا کو حکومەتا ئێراقێ و هێز و میلیشیاتێن سەر ب ئێرانێ ڤە، تایبەت حەشدا شەعبی، کارکرن دژی مافێن دەستوری و مەدەنی یێن هاولاتیێن كوردستانێ دا دكەت، دیسان نەبوونا پەیامەک نیشتمانی د ناڤ لایەن و پاریتێن سیاسی یێن هەرێمێ ناڤ پارت و لایەنێن هەرێمێ دا ئاستێ ناڤخوەیی لاوازیەکە بەرامبەری ئێراقێ دا و دورووتيا گەلەك لایەن و پارتیێت سياسى ديار بۆ كا کی دگەل مافێن ڤى خەلكییه و كى بو مزايدێن سياسى ياريا ب هەستێت خەلكێ دكەت هەتا تورێن کۆمەلایەتی ژی بۆ لایەنێ خوە و دەرونێ خەلکێ تێکدەن بۆ بەرژەوەندیێن خوە. ئێكگرتنا كوردان گرنگە بۆ بدەستڤهئينانا هه ر تشتەكێ دەسپێك وەک رێکێن ئاشتیانە بکاربهێن ب خوەنیشاندان و داخازا مافا بکەن وەک كارتێن فشارێ بكاربهێن وەکو خەباتەک مەدەنی و ب رێکێن ئاشتیانە داخوازا مافێن خوە یێن رەوا بکەن لەورا گەنج و لاو هەمی تەخ و چینێن چفاکی ئەڤ خوەنیشاندانا جەماوەری ل باژێرێ دهۆکێ هاتە ئەنجامدان ئەڤه باشترین بەرسڤە بۆ نەحەز و دۆژمن و شۆڤینییان و خوەنیشاندانا بو داخوازکرنا مافێن دەستووری یێن هەرێما کوردستانێ سەرفەرازی و سەرکەفتنە بەرامبەر عەرەبێن شوفینی.
مووسا خالد-دهوک
رۆژنامەڤان و چالاکڤان
٢٠٢٣/٩/٥
