چاڤدێرێن سیاسی دبێژن ژبەكو سیاسه‌تا ده‌رڤه‌یا ترکیێ ب ئاراسەیەكا شاش ھاتیە گوھەرتن، پرۆژه‌یه‌کی دژمنسازیێ ژ بۆ ترکیێ برێڤه‌یه و ڕۆژ ب ڕۆژ نه‌یارێن ترکیێ ل ناڤچه‌یێ و ل ته‌ڤاهیا جیهانێ زێده‌تر دبن.
د وێ ده‌ما کو پارتیا داد و گه‌شه‌پێدان (ئاكپارتی) مژول بوو خوه بگەهینه ده‌ستهلاتا ترکیێ، ئه‌همه‌د داڤودۆگلو کو، پاشێ بوو سه‌رۆک وه‌زیرێ ترکیێ، كتێبەك ب ناڤێ “کووراهیا ستراته‌ژی” به‌لاڤ کر، ڤێ کتێب د وێ ده‌مێ دا ده‌نگڤه‌دانه‌کا مه‌زن ل ناڤخوە و ده‌رڤه‌یێ ترکیێ چێ کر.
یه‌ک ژ تیۆریێن ڤێ کتێبێ و نێرینا داڤودۆگلو ئه‌وه بوو، ترکیا هه‌ول بده کێشه‌یێن خوه یێن د گه‌ل وه‌لاتێن ده‌وروبه‌ر و ناوچه‌یێ سفر بکه. ئه‌ڤ نێرین ل سالێن پاشتر بوو درووشمەك د دەڤێ سیاسەتمەدار وبه‌رپرسێن ترکیێ دا و وان بێ ڕاوه‌ستان ئەڤ درووشم دووباره دکر.
هزرا “سفرکرنا کێشه‌یان” هزره‌ک بوو كو ژ ئالیێ وه‌لاتێن ناڤچه‌یێ ڤه هاته پێشوازی کرن و چه‌ند سالان ژی ترکیا کار ژ بۆ پراكتیزەكركنا وێ تیۆریێ دکر. لێ به‌لێ زێده به‌رده‌وام نه‌کر سیاسه‌تا ده‌رڤه‌یا ترکیێ پشتا خوه دا تیۆریا “سفرکرنا کێشه‌یان” و به‌ره‌ڤ ڕێیه‌کا دن ڤه چوو.
ئه‌نوه‌ر قه‌رقاش، وه‌زیرێ کاروبارێن ده‌رڤه یێ ئیماراتێ، به‌ری چه‌ند ڕۆژه‌کان ب رێیا تویتته‌رێ پرسیاره‌ک پێشکێشی به‌رپرسێن ترکیێ کر و گۆت: “مافێ مه هه‌یه بپرسین: گەكۆ کانێ پره‌نسیپا “سفرکرنا کێشه‌یان” د گه‌ل وه‌لاتێن جیران کو سیاسه‌تا ده‌رڤه‌یا ترکیێ بانگاوه‌زیا وێ دکر؟”.
د په‌یامه‌کا دن دا قه‌رقاش ڕه‌خنه ل به‌رپرسێن ترکیێ دگرە و دبێژه كو ئه‌و د داخویانیین خوە دا ل ھەمبەر وه‌لاتێن که‌نداڤێ زمانه‌کی ئاست نزم و سڤك بکارتینن. ئه‌ڤ به‌رپرسێ ئیماراتێ تاکه که‌س نینه کو تێبینی دكە گود سیاسه‌تا ده‌رڤه‌یا ترکیێ دا گوھەرتن چێبوونە. به‌لکو گه‌له‌ک ژ لێکۆلینه‌ر و چاڤدێرێن سیاسی سیاسه‌تا “سفرکرنا کێشه‌یان” یا ترکیێ یا به‌ری چه‌ند سالان و سیاسه‌تا وێ یا نھا یا ئه‌ردۆگان ل سەر دچە و رێڤە دبە ل ھەڤبەر دکن و دیار دكن كو بە ب ئاراستەیاكا دن دچە.
ڕۆژنامه‌یه‌ک ژی د ڕاپۆره‌کا خوە دا به‌حسا وێ یەكێ دکه كو ڕه‌جه‌ب تەیب ئه‌ردۆگان سه‌رۆکێ ترکیێ، ژ بۆ مایینا خوه و به‌رژوه‌ندیا خوه و پارتیا خوه لیستۆک و یاریا “دژمنسازیێ” دکه . د ڕاپۆرێ دا به‌هسا ئه‌وه تێ کرن كو ڕه‌فتار و ئاوایێ دژمنکارانه یا ئه‌ردۆگان گەهیشتیه وێ ئاستێ کو دژی وان سه‌رکرده‌یان ب کرێتی دئاخڤه و ناڤەرۆكا هه‌ڤدیتنێن د گه‌ل وان دا به‌ره‌ڤاژی دکه. ل پێشبه‌ری دۆست و گه‌لێ خوه وان شه‌رمه‌زار و بچووک دخه.
د ڕاپۆرێ دا بالێ دکشینه ل سه‌ر دوو میناکان کو د ده‌ما ده‌رباسبوویی دا ڕوو دایه. یا یه‌که‌م ئه‌و ده‌م بوو کو د مه‌ها کانوونا یه‌که‌م دا، ده‌ما ڕه‌جه‌ب تەیب ئه‌ردۆگان سه‌رۆکێ ترکیێ گەهشتە توونس و د گه‌ل قه‌یس سه‌عیدی سه‌رۆکێ توونس جڤیا، پشتی هه‌ڤدیتنێ ئه‌ردۆگان گۆت “توونس و ترکیا ل سه‌ر وێ چەندێ ڕێکه‌فتنه کو پالپشتیێ ل حکومه‌تا ویفاقی یا لیبیا بکن.”. لێ ب له‌ز و به‌ز سه‌رۆکایه‌تیا توونس داخویانیه‌ک به‌لاڤ کر و ته‌ڤاهیا ئاخافتنێن ئه‌ردۆگان درەو دەرخستن. د داخویانیێ دا سه‌رۆکایه‌تیا توونس دبێژه “ئه‌م دووپات دکن کو توونس قه‌بول ناکه ئه‌ندامه‌ک با د هه‌ڤپه‌یمانیه‌کا ب ڤی ئاوایی دا”.
پاشی ڕه‌جه‌ب تەیب ئه‌ردۆگان سه‌ردانا جه‌زائیرێ کر و د گه‌ل ئابدولمه‌جید ته‌بوونی سه‌رۆکێ جه‌زائیر جڤیا. پشتی ژ جه‌زائیرێ ڤەگەریی گۆت: سه‌رۆکێ جه‌زائیر ژێ را گۆتیه فرانسا پێنچ ملیۆن جه‌زائیری کوشتنه، وی ژی “واته ئه‌ردۆگان” داخواز ژ سه‌رۆکێ جه‌زائیر کریه، به‌لگه‌یا ل سه‌ر داگیرکه‌ریێن فرانسا بده وی. هه‌ر وها ئه‌ردۆگان گۆت: “سه‌رۆکێ جه‌زائیر ب ئاوایه‌کی جووداتر ژ ئه‌وێن پێشتر ل فرانسا ته‌ماشه دکه”.
وه‌کی توونسێ، جه‌زائیرێ ژی ب له‌ز و به‌ز ئاخافتنێن ئه‌ردۆگان ڕه‌د کر و دووپات کر کو “بیرانینێن نشتمانیێن جه‌زائیر پیرۆزیێن خوه هه‌یه و ئاخافتنێن ب ڤی ئاوایی کێشه چاره‌سه‌ر نابن”. ڕه‌نگه ئه‌ڤه نووترین ڕوودانا دژمنکاریێ بە کو ب سه‌ده‌ما ئه‌ردۆگان ژ بۆ ترکیێ دروست دبه. به‌رێ ژی چه‌ندین جووره‌یێن دن پێکهاتیه کو مەدیایێ ب ئاوایه‌ک کورت به‌هسا وێ یه‌کێ کرنه.
هه‌ر وها ئه‌ردۆگان ل سەر دژمنایه‌تیكرنا مسریان به‌رده‌وامه، ب سه‌ده‌ما وێ یه‌کێ کو ئه‌و په‌یوه‌ندیا د گه‌ل کۆمه‌له‌یا برایێن مسلمان هه‌یه. ژ بلی وێ ژی قاشۆ داکۆکیێ ل دۆسیه‌یا فلستینێ دکه، ئه‌ردۆگان به‌رده‌وام ھژمارەكا وه‌لاتێن عه‌ره‌بی و ئیسلامی رەخنە دكە. ب سه‌ده‌ما دۆسیه‌یا ئه‌رمه‌نان و هه‌ڤپه‌یمانیا باکورێ ئاتلاس ڤه، کێشه د گه‌ل ئه‌مانوێل ماكرۆن دروست کریه. چه‌ندین ساله ته‌ڤلی کاروبارێن سووریێ دبه و جارا داوی ژی ته‌ڤلی کاروبارێن لیبیایێ ژی بوو.
ب سه‌ده‌ما ده‌ستوه‌ردانا د کاروبارێ وه‌لاتان دا نه‌یارێن ترکیێ گه‌له‌ک زێده‌تر بوونه.
د ده‌ربارێ کوردان دا ژی پسپۆرێن سیاسه‌تا ده‌رڤه دبێژن، دژمنکاریا هه‌رده‌میا ئه‌ردۆگان ژ بۆ کوردا گەهشتیه وێ ئاستێ کو جارا داویێ ترکیا گرووپێن توندێن ل ترکیه بکارانیه.
ل داویێ دا تێ گۆتن کو “رکه‌به‌رێن حكومەتا دەستھەلاتدار دبێژن سیسەتا ئەردۆگان برێڤە دبە دژمنان ژ بۆ تركیێ زێدە دكە ئەڤ یەك ژی تركان نەرەھەت دکه، ژ به‌ر کو دزانن ئه‌ڤ سیاسه‌ت دێپه‌یوه‌ندیا وان د گه‌ل گه‌لێن ناڤچه‌یێ تێک دده”
