دۆزا گرتنا ھەدەپێ و پرسا كوردی
حكومه‌تا ئاک پارتیێ خوه‌ست د قانوونێ دا گوهه‌رتنان چێبکه ژ بۆنا کو ل تركیێ قه‌ده‌خه‌کرن و گرتنا پارتیێن سیاسی زه‌همه‌ت ببه. هه‌گه‌ر ئەو گوهه‌رتن بهاتانا قه‌بوول کرن، نھا گرێدایی گرتنا ھەدەپێ ژی دێ زه‌همه‌ت ببوویا. لێ پەكەكە و جەھەپە ل دژی وان گوھەرتنان دەركەتن..
پارتیا پەکەکێ و جەهەپێ ل دژی ڤێ گوهه‌رتنێ ده‌رکه‌تن. گه‌لۆ چما؟
وێ ده‌مێ مرۆڤ دکاره ببێژه کو ھەدەپێ ب ده‌ستێ خوه قه‌ده‌را خوه ته‌سپیت کر، ده‌رفه‌ت چێکر کو د ده‌ربارێ وێ دا ژی دۆز ڤه‌به و ژ ڤێ یه‌کێ ژی کێفخوه‌شه.
1- وه‌ک دھێتە زانین د ده‌ربارێ 4 پارتیێن کوردستانێ دا، ژ بۆنا ناڤێ وان “کوردستان” ئه و به‌رنامه‌یێن وان کوردن، د دادگه‌ها ماکه‌زاگۆنێ/دەستوورێ دا دۆزا گرتنێ هه‌یه.
گه‌لۆ هەدەپێ د ده‌ربارێ ڤان دۆزان دا چ هه‌لوه‌ست نیشان دا؟ د مه‌جلیسێ دا ڕۆژه‌کێ ئه‌ڤ پرسا ئانی بەر گۆروبێژان؟
هەدەپێ، چو وه‌ختا دۆزێن گرتنا پارتیێن کوردستانێ ژ بۆنا خوه نه‌کر پرسه‌ک. ل سه‌ر ڕانه‌وه‌ستیا. نووها ژی دبێژه کو دڤێ پارتیا من نەھێ گرتن. تێكەلیا ڤێ هه‌لوه‌ستێ ب ده‌مۆکراسی و کوردبوونێ ڕا نینە.
2- جەهەپە و ئئی پارتی ژی ل دژی دۆزا گرتنا 4 پارتیێن کوردستانێ ده‌رنه‌که‌تن. ئه‌و پارتیێن کوردستانێ به‌س ب ڕیا سیاسی دخوازن نه‌ته‌وه‌یا کورد مافێن خوه یێن ملی بدەست بخە و کوردستان ئازاد ببه.
پارتیێن پشت ڕا ئاڤا بوون ژی د ده‌ربارێ دۆزا گرتنا 4 پارتیێن کوردستانێ دا تشته‌ک نه‌گۆتن. ل دژی دۆزا گرتنا 4 پارتیان ده‌رنه‌که‌تن.
گه‌لۆ چما؟
لێ ئه‌ڤ پارتیان ل دژی دۆزا گرتنا ھەدەپێ نه. ئه‌و ژی دزانن کو ل پشت ھەدەپێ، پەکەکە هه‌یه.
گه‌لۆ چما ل دژی گرتنا ھەدەپێ نه؟
ئه‌و ڕاستیا ده‌ردخه هۆلێ کو دژیبوونا وان ژ بۆنا کوردان، ده‌مۆکراسی، ماف و ئازادیێن ئینسانی نینه؛ ژ بۆنا ده‌نگێن ھەدەپێ، به‌س ل هه‌مبه‌ری حكومه‌ت و ڕ.ت. ئه‌ردۆگان ژ بۆنا مخاله‌فه‌تا خوه خورت بکن، خوه‌دیێ ڤێ هه‌لوه‌ستێ نه.
3- ئه‌مه‌ریکا و یه‌کیتیا ئه‌ورووپایێ ل دژی دۆزا گرتنا ھەدەپێ ده‌ردکه‌ڤن. ئه‌و ژی دزانن کو ھەدەپە پارتیا پەکەکێ یه. ئه‌و ژی دبێژن کو پەکەکە ته‌رۆریسته.
گه‌لۆ ئه‌ڤ دژتیا وان ژی ژ بۆنا ده‌مۆکراسی، مافێن کوردانه؟ گه‌لۆ هه‌گه‌ر ئه‌و مافێن کوردان دپارێزن، چما ل دژی ڕه‌فه‌راندووما سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێ ده‌رکه‌تن؟ د داگیركرنا که‌رکوکێ دا بێده‌نگ مان؟
گه‌له‌ک ئاشکه‌ره یه کو ئه‌مه‌ریکا و یەكێتیا ئەورۆپایێ ژی ژ بۆنا کو پلان و به‌رنامه‌یێن خوه بمه‌شینن، به‌رژه‌وه‌ندیا خوه، ل دژی گرتنا ھەدەپێ ده‌ردکه‌ڤن.
ژ بۆنا ڤێ یه‌کێ میناکا دن ژی ئه‌وه، د ده‌ربارێ گرتنا 4 پارتیێن کوردستانێ دا ئه‌مه‌ریکا و یەكێتیا ئەورۆپایێ نێرینه‌ک دیار نه‌کرن. ئه‌مه‌ریکا و یەكێتیا ئەورۆپایێ باش دزانه کو ئه‌و 4 پارتیێن کوردستانێ ب ڕێبازه‌که سیاسی دخوازن کو کوردستان ئازاد ببه و کورد مافێن خوه یێن ملی بدەست بخن. ل پشت ڤان ژی هێزه‌کا چه‌کدار نینە.
د ئه‌نجامێ دا دکارم ببێژم کو هه‌ر که‌س و هه‌ر هێز و هه‌ر ده‌وله‌ت نه ژ بۆنا ده‌مۆکراسی و مافێن کوردان، لێ ژ بۆنا به‌رژه‌وه‌ندیا خوه ل دژی گرتنا ھەدەپێ نه.
ھەدەپە د ده‌ربارێ ڤێ دۆزێ کێفخوه‌شه. له‌ورا ژ بۆنا وان باندۆر و نفووزا پەکەکێ فره‌هکرن گرینگه. ئه‌و ژی دمه‌شه.
4-پەکەکە/پەیەدە (پارتیا ھەدەپێ) ل ڕۆژاڤایێ کوردستانێ ده‌ستهلاتداریه‌کا وه‌کاله‌تێ مه‌شاند و دمه‌شینه. ل ڕۆژاڤایێ کوردستانێ ئیزن نه‌دا پارتیێن کوردستانێ کو ئه‌و پارتیان ب ئازادی خه‌باتێن خوه یێ سیاسی و ڕێخستنی بمه‌شینن. به‌رپرسیار و ئه‌ندامێن پارتیان حه‌پس کرن، ئێشکه‌نجه کرن و کووشتن.
گه‌لۆ ئه‌ڤ ژ بۆنا ھەدەپێ چ ده‌رسێ ده‌ردخه هۆلێ؟
5- ئه‌نەکەسە داخواز دکه کو پێشمه‌رگه‌یێن وان (پێشمه‌رگه‌یێن ڕۆژ) بێن ل ڕۆژاڤایێ کوردستانێ وه‌لاتێ خوه بپارێزن. پەکەکە/پەیەدە د خه‌باتا یه‌کیتیێ ده قه‌بوول ناکه کو پێشمه‌رگه‌یێن ئه‌نەکەسێ ل ڕۆژاڤایێ کوردستانێ ب جھ ببن. دبێژن کو ل ڕۆژاڤایێ کوردستانێ دو هێزێن چه‌کدار (پێشمه‌رگه و گه‌ریڵا) نابن. دڤێ پێشمه‌رگه‌یێن ئه‌نەکەسێ ڕۆژ، د ناڤ گه‌ریڵایێن وان دا بحه‌لن. پێشمه‌رگه‌یێن ڕۆژ نه عه‌ره‌بن، کوردن.
گه‌لۆ ئه‌ڤ یه‌ک ژ بۆنا هەدەپێ چ ده‌رس ده‌ردخە هۆلێ؟
ھەدەپە ل گۆر قانوونا ده‌وله‌تا ترک ئاڤا بوو. هه‌لبه‌ت خوه‌دیێ مافه کو گوهه‌رتنا قانوونان بخوازه. لێ دڤێ بزانه کو ده‌ما کو گوهه‌رتنا قانوونێن داخواز کر، ل دژی قانوونێن هه‌یی نکاره ته‌ڤبگه‌ره. ھەدەپێ ل دژی قانوونان ته‌ڤگه‌ریا، بوو هه‌ڤالا پەکەکێ، پەکەکە ژی ژ ئالیێ ده‌وله‌تا ترک ڤە ته‌رۆریستە، دڤێ ھەدەپە باش بزانه د ده‌ربارێ وان دا دۆز ڤه‌دبه. د ئه‌نجامێ ده ژی دۆز ڤه‌بوو. لۆما ژی هەدەپە دڤێ نه‌گری.
پەرلەمانتەرێن ھەدەپێ ژی ل گۆر قانوونێن ده‌وله‌تا ترک هاتن هلبژارتن. ئه‌و ژی دھێتە وێ واته‌یێ کو ده‌ما ئه‌و هاتن هلبژارتن، قانوونێن ده‌وله‌تا ترک مه‌شروع قه‌بوول کرن. هیچ شک نینەکو ئه‌و و پارتیا وان دکارن ژ بۆنا گوهه‌رتنێن قانوونا داخوازکار بن. لێ مه‌جبوورن کو ل گۆر قانوونێن هه‌یی ته‌ڤبگه‌رن. هه‌گه‌ر قانوون ژیبنووێكرن د ده‌ربارێ وان دا ژی دۆز ڤه‌دبه. پارێسبەندیا وان یا پەلەمەنتەریێ ژی ژ هۆلێ ڕادبه.
هەدەپە، چو ده‌م نه د̇به کورد و نه ژی دبه ترکیه‌یی…
هەدەپێ جھێ خوه ته‌سپیت کریه. دبێژه و ب هه‌ر خه‌بات و هه‌لوه‌ستا خوه دیار دکه کو پارتیه‌کا خوه‌سه‌ر و ئۆتۆنۆم نینه. ب پەکەکێ ڕا گرێدایی یه. ل گۆری بریار و به‌رنامه‌یا پەکەکێ ته‌ڤدگه‌ره. به‌رنامه و ڕێبازا (ده‌ستوور) وێ خوه‌دیێ چو واته‌یه‌کێ نینه. ب هه‌ر ئاوایی شکلی یه. به‌س شه‌رتێن قانوونی پێک ئانینه.
ھەدەپە گه‌له‌ک ئاشکه‌ره دبێژه کو ئه‌ز پارتیه‌کا کورد نینم. پارتیه‌کا کورد و کوردستانێ، که‌ڤنه‌په‌ره‌ستی یه. لۆما ژی کوردێن ل به‌ندێ نه کو ھەدەپە ببه پارتیه‌کا کورد و کوردی، ئەو ل بەندا تشتەكێ تشته‌کێ بێ واته‌نه. دڤێ کورد هێڤیا خوه ژ ھەدەپێ ببرن. ھەدەپێ چو ده‌ما نابه پارتیه‌کا کورد و کوردستانی.
هه‌ر چقاس ھەدەپە دبێژه کو ئه‌ز پارتیه‌کا ترکیه‌یێ مه و پارتیا گه‌لێن ترکیه‌یێ مه، ئه‌و ژی نه ڕاسته. ژ ئالیێ دن دا گه‌له‌ک ترک و ده‌زگه‌هێن ترکان ژی دبێژن کو دڤێ ھەدەپە ببه پارتیه‌که ترکیه‌یی به. ئەو ژی نەراستە.
ھەدەپە د ئه‌نجامێ دا پارتیا پەکەکێ یه. دڤێ خزمه‌ت و باندۆر و ده‌ستهلاتداریا پەکەکێ بکه. هه‌ر تشته‌کی ھەدەپێ یێ پەکەکێ یه. پەرلەمەنتەرێن وێ ژی یێن گه‌ل نینن و نوونەراتیا گه‌ل ژی ناکن. پەرلەمەنتەرێن پەکەکێ نه و نوونەراتیا پەکەکێ دکن.
گرتنا هەدەپێ نه چاره یه. چاره: چاره‌سه‌ر̇یا پ̇رسا نه‌ته‌وه‌یا کورده…
ل گۆر قانوونێن ده‌وله‌تا ترک گرتنا ھەدەپێ ژی نه چاره یه. ھەدەپە هات گرتن، ل جیێ وێ پارتیه‌که دن ئاڤا دبه. جه‌رباندنا سیاسی یا 30 سالێن داوی ژی ڤێ یه‌کێ دیار دکن.
لێ ژ ئالیێ جڤاکی و سۆسیۆلۆژیک دا باش دھێتە زانین کو پەکەکە/ھەدەپە مژار و پرسگرێکا نه‌ته‌وه‌یا کورد ب کار تینه.
پەکەکە ب خوه خزمه‌تا ده‌وله‌تێن کۆلۆنیالیست و ئه‌مپاریالیست دکه؛ تاشه‌رۆنا ده‌وله‌تا ئ̇یرانێ، سووریه‌یێ، ئیراقێ، ترکه. لێ دخوازه خوه ب دۆزا نه‌ته‌وه‌یا کورد بشۆ.
لۆما دڤێ به‌ریا گرتنا ھەدەپێ ده‌وله‌تا ترک، ڤێ ڕاستیێ ببینن. هیچ شک نینە کو دڤێ کورد ژی ڤێ یه‌کێ ببینن.
ئه‌م کورد، ژ بۆنا کو پەکەکە/هەدەپە زیانێ نه‌ده نه‌ته‌وه‌یا کورد و دۆزا کورد و کوردستانێ، دڤێ ئه‌م کورد ژ بۆنا خوه، ڕێ و ڕێبازه‌که سۆسیۆلۆژیک و خورت په‌یدا بکن. ل هه‌مبه‌ری پەکەکێ هه‌لوه‌سته‌کا ڤه‌کری و زه‌لال دیار بکن.
ژ ئالیێ دن دا ژی باش دھێتە زانین و ڕاستیا دیرۆکی و دیرۆکا ده‌وله‌تا ترک ژی دیار دکه، كو پرسا نه‌ته‌وه‌یا کورد پرسا ده‌وله‌تێ یه. ده‌ما کو که‌مالیستان ده‌وله‌ت ئاڤا کرن، نه‌ته‌وه‌یا کورد نه هات قه‌بوول کرن. لۆما ژی ژ بۆنا کو کوردان بکن ترک، گه‌له‌ک ستراته‌ژی مه‌شاندن. ستراته‌ژیا وان یا مه‌زن ئا داوی ئاڤاکرنا پەکەکێ بوو ل هه‌مبه‌ری ته‌ڤگه‌را کوردستانێ و نه‌ته‌وه‌یا کورد، کو چنەكرنا کوردان ب ستراته‌ژیه‌کا نوو و ب ده‌ستێ کوردان ژ هووندر ڤه بدۆمینه.
لۆما ژ بۆنا کو پرسا پەکەکێ ب هه‌ر ئاوایی چاره‌سه‌ر ببه، پەکەکە ژ ئالیێ جڤاکی دا ماریژینال ببه، دڤێ ده‌وله‌تا ترک پرسگرێکا خوه یا دیرۆكی و گه‌له‌ک مه‌زن پرسا نه‌ته‌وه‌یا کورد چاره‌سه‌ر بکه. پێڤاژۆیا چنەكرنا نه‌ته‌وه‌یا کورد ب داوی بینه. مافێن کوردان یێن نه‌ته‌وه‌یی ناس بکه و ته‌سلیمی نه‌ته‌وه‌یا کورد بکه.
ده‌وله‌ت خوه بگوهه‌رینه، ده‌وله‌ت ببه ده‌وله‌تا کوردان و ترکان و کێمنه‌نه‌ته‌وه‌یێن دن یا هه‌ڤبه‌ش فه‌ده‌رال.
وێ ده‌مێ ته‌رۆرا پککێ دقه‌ده.
باش دھێتە زانین کو پەکەکە زیانێ زێده‌تر دده کوردان. ده‌وله‌ت ب هه‌ر ئاوایی زۆرا پەکەکێ دبه. کورد د بن زه‌همه‌تی و کووشتنا پەکەکێ دا نه.
د ئه‌نجامێ دبێژم کو ئان شه‌رێ کۆرانی دێ دۆم بکه، ئان ژی پرسا نه‌ته‌وه‌یا کورد دێ چاره‌سه‌ر ببه.
دیاربه‌کیر
2021.03.24
