ل ترکیێ، سوریێ، باکور و رۆژاڤایێ کوردستانێ عه‌ردهه‌ژه‌ک مه‌زن چێبوو، هه‌ڤوه‌لاتیێن کورد زیانه‌ک گه‌له‌ک مه‌زن دیتن و ب سه‌دهه‌زاران بوون قوربانی و ب ده‌ههه‌زاران ژی ژیانا خوه ژ ده‌ست دا. خه‌لکێ دەڤەرا عەردهەژێ ژ مال و ئاڤاهیێن خوه دەرکەتن، ب ده‌هان که‌س ژ مالباتێن خوه بناخ کرن و به‌رێ خوە دان وان ده‌ڤه‌رێن دن کو بکاربن ژیانا خوه ب ئاوایه‌کی ئەمینتر به‌رده‌وام بکن. ئه‌ڤ تۆفانه‌ک مه‌زن بوو.
جیهانێ ئاریکاریه‌ک مه‌زن کر، گه‌له‌ک ده‌زگه‌هێن خێرخواز یێن جیهانێ، هەر یەک ب ئاوایەکی و ل گۆرا ئمکانێن خوه ئاریکاریا لێقەومیێن عەردهەژێ کرن. ب کورتی، ئالیێن سیاسی، ده‌زگه‌هێن سڤیل و خێرخوازیێ ل هه‌رێمێن عه‌ردهه‌ژێ تشتا ژ وان هاتی کرن.
حوکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ رۆژا یه‌که‌م د هه‌وارا برایێن خوه یێن باکور چوو. ب تیمێن خوه یێن پزیژکی و ماکینێن کار و هه‌روه‌ها ب هه‌موو ئیمکانێن خوه د ده‌مژمێرا ئه‌ول دا خستن د بن خزمه‌تا لێقەومیێن عه‌ردهه‌ژێ دا.
ژ ئالیه‌ک دن ڤە، ده‌زگه‌هێ خێرخوازیا بارزانی ب هه‌موو ئیمکانا خوه به‌رێ خوه دا باکور و رۆژاڤایێ کوردستانێ. هندی شیاین ئاریکاری گەهاندن لێقەومیێن عه‌ردهه‌ژێ. تایبه‌تی چووینا ده‌زگه‌هێ خێرخوازیا بارزانی بۆ عه‌فرین و جه‌نده‌ره‌سێ ژ بۆ کوردان جهێ شانازیێ بوو. یه‌که‌م ده‌زگه‌ه بوو کو ئاریکاری گەهاندی رۆژاڤایێ کوردستانێ.
سه‌ردانا سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ، نێچیرڤان بارزانی، بۆ هه‌رێما عه‌ردهه‌ژێ ژ بۆ خه‌لکێ وان دەڤەران مۆراله‌ک گەلەک مەزن بوو، ئانکو ژ بلی هاریکاریێن مادی، ب ئاوایه‌ک مۆرالی ژی دان خوویاکرن کو ل ته‌نشتا برایێن خوه یێن باکور و رۆژاڤایێ کوردستانێ نه.
بێ گومان سه‌ردانا سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ جهێ دلخوه‌شییا هه‌رکه‌سه‌کی بوو. ژ به‌ر کو، سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی شریکاتیا خه‌م و ئێش و ژانا برایێن خوه ل باکور کر. ئه‌ڤ گه‌له‌ک ناکه‌ڤن د ناڤا هوورگلیان دا.
لێ مخابن، وه‌ک هه‌رجار، پەکەکێ ژ ڤێ هه‌لوه‌ستا مرۆڤاهی یا هه‌رێما کوردستانێ گه‌له‌ک عاجز بوو. لێ ژ به‌ر دلخوەشی و هەلوەستا هه‌ڤوه‌لاتیان، پەکەکێ د مەدییا خوە دا، نه‌کاری د ده‌ستپێکێ دا ڤه‌کری ل دژی هه‌لوه‌ستا سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ و ده‌زگه‌هێ خێرخوازیا بارزانی ده‌رکه‌ڤه. لێ هەر نه‌کاری خوه و جاردن ب ده‌ره‌وا ئێریشێ هه‌رێما کوردستانێ و پەدەکێ کر.
د مالپه‌را لێکۆلینێ دا کو، ژ ئالیێ قه‌ندیل و ده‌زگه‌هه‌ک ب گومان و ڤه‌شارتی ڤە تێ ده‌رێخستن. که‌سه‌کی ب ناڤێ دۆزدار غه‌ریب گۆتارەک ل سه‌ر بنگه‌هێ ده‌ره‌وان نڤیساندیه و دژمناتیا پەدەکێ و بارزانیان دکه. ل ڤر نه هه‌وجه‌یه کو، مرۆڤ به‌هسا وان ده‌ره‌وێن کرین هه‌موویان بکه. لێ چه‌ند تشت هه‌نه کو دڤێ به‌هس ژێ بێ کرن.
غه‌ریب د نڤیسا خوە یا داگرتی ژ درەوان دبێژه “ل گه‌ل ئه‌ردۆگان و چه‌ته‌یان ل هه‌ڤهاتن و بازار کرن هه‌تا خوه گەهاندن عه‌فرینێ. عه‌فرین ئیرۆ د بن کۆنترۆلا ترکیێ دا یه. عه‌فرن ده‌مه‌کی د بن کۆنترۆلا پەکەکێ دا بوو. لێ وان عه‌فرین فرۆتن ترکیێ و راده‌ستی ئه‌ردۆگان کرن. نها ژی د بن کۆنترۆلا ترکیێ دا یه.” راسته عه‌فرین هاتیه داگیرکرن، لێ هه‌ڤپه‌یمانێ داگیرکه‌ران پەکەکە بخوە یه. ل ڤێ ده‌رێ د ڤێ پێڤاژۆیێ دا یا گرینگ ئاریکاریه‌ک مرۆڤاهی بگهه عه‌فرین و جه‌نده‌ره‌سێ. ده‌زگه‌هێ خێرخوازیا بارزانی ژی ئه‌ڤ به‌رپرسیاریا خوه ئانیه جه.
د جهه‌کی نڤیسێ دا غه‌ریب دبێژه: “ پشتی ڤێ دانووستاندنێ، به‌شه‌ک ژ کارمه‌ندێن ئالیکاریێ یێن کاروانێ ده‌زگه‌ه ده‌رباسی هه‌رێمێ بوو. دو رۆژ پشتی ده‌رباسبوونا ئالیکاریێ، سه‌رۆکێ کەدەپێ نێچیرڤان بارزانی چوو ترکیێ. ده‌ما نێچیرڤان چوو ترکیێ بازارا هه‌ری مه‌زن هاته چێکرن.“
به‌رێ خوه بدەنێ خوه‌دیێ نڤیسێ هێشتا نزانە پۆستێ نێچیرڤان بارزانی د پەدەکێ دا چیه؟ ژ ئالیه‌ک دن نێچیرڤان بارزانی وه‌ک سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ یه‌که‌م سه‌رۆک بوو سه‌ردانا ده‌ڤه‌رێن عه‌ردهه‌ژێ ل باکورێ کوردستانێ کر و بەشدارێ خەم و کوڤانێن خەلکێ وێ هەرێمێ کر. گه‌لۆ بازارا چ هاتیه کرن؟ ماده‌م هون ئه‌وقاس ئاقلمه‌ند و زانانه هنده‌ک ژ خه‌یالێن خوه یێن بده‌سچێکری دوور بکه‌ڤن و ب ئاوایه‌ک راستی و ب به‌لگه‌یان به‌حسا ڤی بازاری بکن. ئه‌گه‌ر بازاره‌ک بازارەک هاتبە کرن ژی ئه‌و ژی ب ته‌نێ ژ بۆ ده‌رماناکرنا برێنێن هه‌ڤوه‌لاتیێن د عه‌ردهه‌ژێ دا بوونه قوربانی یه.
نڤیسکارێ ده‌ره‌وین دبێژه کو، نێچیرڤان بارزانی سه‌ردانا ترکیێ کر و بازاری کر. سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ ئه‌ولێ سه‌ردانا باکورێ کوردستانێ کر و پشترا ژ بۆ هه‌ڤدیتنه‌ک فه‌رمی سه‌ردانا ترکیێ یا ئه‌نقه‌ره‌یێ کر. مخابن، هێشتا د ده‌ڤێ نڤیسکارێ گۆتارێ ناگه‌ره بێژه باکورێ کوردستانێ.
د به‌شه‌ک دن یێ نڤیسێ دا دبێژه: “ده‌زگه‌هێ خێرخوازیا بارزانی ب ئالایێن پەدەکێ ده‌رباسی عه‌فرنێ بوو.” سه‌مبۆلا کارمه‌ندێن ده‌زگه‌هێ خێرخوازیا بارزانی و هه‌روه‌ها تیمێن ژ بۆ ئاریکاریێ چووین ئالا کوردستانێ بوو. خه‌لکێ هه‌ژارێ عه‌فرنێ ب ئالایێ کوردستانێ پێشوازیا ئاریکاریا کاروانێ خێرخوازیێ کرن. هه‌تا کو پەکەکە ئالا کوردستانێ وه‌ک ئالا پەدەکێ ببینه ، مه‌ژیێ ژەنگێ گرتی دێ هه‌ر دژمناتیا گه‌لێن کوردستانێ بکه. به‌سه ڤێ جا راستیا هه‌یی ببینن و به‌رێ خوه ژ خیانه‌تێ بدن ئالیه‌کی.
راستی گه‌له‌ک تشت هه‌نه کو مرۆڤ دکاره بێژه، لێ زوو ب زوو گۆتن و راستی ناکه‌ڤه د سه‌رێ مریدان دا.
٢٠٢٣/٢/٢٤
ن.فرات
