رەوشا عیراقێ و سەرخوەبوونا کوردستانێ

ئه‌ڤه‌ ده‌مه‌ک زێده‌یه‌ ل عیراقێ خوه‌پێشاندان هه‌نه‌. خوه‌پێشانده‌ر دۆزا خوه‌شکرنا مه‌رجێن ژیانێ ل عیراقێ دکن و دخوازن گه‌نده‌لی نه‌مینه‌ و پرسگرێکێن ب سالان کۆم بوونه‌ بێنه‌ چاره‌سه‌رکرن. خوه‌پێشاندان به‌رسڤه‌ک گه‌له‌ک توند ژ هێزێن ئه‌وله‌هیێ وه‌ردگرن، هه‌تا نها زێده‌یێ ٥۰۰ که‌سی هاتنه‌ کوشتن و ب هه‌زاران بریندار هه‌نه‌. دێ داویا ڤان خوه‌پێشاندانا بگەهە کوو ده‌رێ و چ گوهه‌رتنێ ل عیراقێ بکن ب زه‌لالی نایێ زانین. لێ تشته‌ک هه‌یه‌ کو دێ ئه‌ڤ خوه‌پێشاندان عیراقێ به‌ر ب پێڤاژۆیه‌ک نوو ڤه‌ ببن و ژ بۆ عیراقێ دبه‌ قۆناغەک نوو.

نرخاندنا ڕه‌وشا سیاسی ل عیراقێ بابه‌ته‌ک گه‌له‌ک به‌رفره‌هه‌ و گه‌له‌ک که‌س باوه‌ر دکن کو ژده‌ستکێشانا حوکومه‌تێ ژ کار دکاره‌ ببه‌ چاره‌سه‌ریه‌ک. پرسگرێکێن عیراقێ نه‌ یێ ئیرۆنه‌، ژ سالا ۲۰۰۳ ێ ، ژ رۆژا چووینا سەدام هه‌تا نها چ ئیستقراره‌ک نه‌هاتیه‌ عیراقێ و ده‌ستوورا هاتی پەسند کرن چ جارا نه‌که‌تیه‌ ژیانێ دا و که‌سه‌کی ژی گوهێ خوە نه‌دایه‌ ده‌ستوورێ. ب ئاوایه‌ک دن عیراق وه‌ک ده‌وله‌ته‌کی نه‌هاتیه‌ برێڤه‌برن.

ل عیراقێ ۳ هێزێن بنگه‌هی هه‌نه‌ کو ئه‌و سیاسه‌تا عیراقێ دیزاین دکن . شیعه‌، کورد و سونه‌ نه‌. هه‌تا نها هه‌ر ده‌ستهلات پرانی د ده‌ستێ گروبێن شیعه‌دایه‌. شیعه‌ د ناڤا خوه‌ دا گه‌له‌ک ئالینه‌ . تێ زانین کو باندۆرا ئیرانێ ل سه‌ر عیراقێ گه‌له‌که‌ و هه‌تا راده‌یه‌کی مرۆڤ دکاره‌ بێژه‌ کو ئیران باندۆرا خوه‌ گه‌له‌کی ب گرانی ل سه‌ر شیعه‌یێن عیراقێ هه‌یه‌ و ئه‌و سیاسه‌تا ل عیراقێ تێ ڕێڤه‌برن ل مەتبەخێن تەهرابێ تێ لێنان.

گه‌لۆ ئه‌ڤ بێ ئیستقاراریا حوکومه‌تا ناوه‌ندی یا عیراقێ و ئه‌ڤ بوویه‌رێن کو چێدبن چ باندۆرێ ل کوردستانێ دکن؟ ژ بۆ کوردان پرسا یه‌که‌م ئه‌ڤه‌ و کورد مه‌جبوورن خوه‌ بپارێزن و ڕێ نه‌دن کو ئه‌ڤ بێ ئیستقراری بگەهه‌ کوردستانێ.
هه‌رێما کوردستانێ فه‌ده‌رالیه‌. لێ عیراق مه‌رجێن فه‌ده‌رالیێ نا پەژرینە. ژ بۆ ڤێ یه‌کێ ژی پرسگرێکێن مه‌زن ناڤبه‌را به‌غدا و هه‌ولێرێ دا هه‌نه‌. ده‌ما کوردستان فه‌ده‌رالیبه‌ تشتێن کو بکاربه‌ بکه‌ ژی ب سنۆرن.

ژ بۆ کوردستان بکاربه‌ خوه‌ ل هەمبه‌ر پرۆبله‌مێن عیراقێ هه‌یی بپارێزه‌ ژ به‌ری هه‌ر تشته‌کی ل هەمبه‌ر به‌غدایێ دڤێ یه‌ک ده‌نگ به‌ و یه‌کرێزیه‌ک د ناڤا خوه‌ دا ئاڤا بکه‌. ب هه‌ولدانا سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ د ڤێ ده‌ربارێ دا گاڤ هاتنه‌ ئاڤێتن و هه‌موو ئالیێن کوردستانی ل سه‌ر ماسه‌یه‌کی کۆم بوون و ئه‌ڤ مژارا گرینگە بهێتە گۆتوبێژ کرن. ده‌ستهلات و ئۆپۆزسیۆن ل کوردستانێ هه‌موو ژی به‌حسا پێوستیا یه‌کێتیا کوردا دکن.
ژ ئالیه‌ک دن ئه‌گه‌ر کورد ب بریاره‌ک ڕادیکال خوه‌ و کوردستانێ بپارێزن دکارن کۆنفه‌ده‌رالیه‌کی د ڤێ پێڤاژۆیێ دا ڕاگەهینن. تشتا کو د ڤان مه‌رجان دا بکاربه‌ کوردستانێ ب ته‌مامی ژ بوویه‌ر و بێ ئیستقراریا به‌غدایێ بپارێزه‌ ئه‌ڤه‌.

ئیرۆ به‌لکی پتر کورد بهایێ ڕه‌فه‌راندوما سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێ فام بکن. هه‌تا ڕاده‌یه‌کی ئه‌گه‌ر کۆنفه‌ده‌رالی نه‌یێ ڕاگەهاندن کورد دکارن لێکۆلینه‌کی ژ بۆ په‌یداکرنا زه‌مینێ ڕاگەهاندنا سه‌رخوه‌بوونێ بکن. ڕه‌وشا عیراقێ ب ته‌مامی تێکهه‌رە دێ هه‌موو پلانێن ئه‌مرکا و هه‌ڤپه‌یمانیا ژی تێکهه‌رن و ئه‌ڤ یه‌ک ئیرانێ ب هێزتر دکه‌. هێزبوونا ئیرانێ ل هه‌رێمێ، دبه‌ سه‌ده‌مه‌ک مه‌زن کو ئه‌مریکا ل هه‌رێمێ گه‌له‌ک تشتان ژ ده‌ست بده‌.
ئیران ل هه‌رێمێ ب تێکچوونا ڕه‌وشا عیراقێ ب هێز ببه‌، ئیسرائیل ب خوه‌ ژی دکه‌ڤه‌ د بن ته‌هدیده‌ک مه‌زن دا. ڕێیا کو بکاربه‌ ڕێ ل ڤێ خه‌ته‌ریه‌تێ بگره‌ و نه‌هێلە ئەمریکا و هاڤپه‌یمانی د هه‌رێمێ دا ئالۆز ببن و هه‌روه‌ها ته‌هدیدا ل سه‌ر ئیسرائیلێ کێم بکه‌، راگەهاندنا کۆنفه‌ده‌رالی یان ژی سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێیه‌. ئیرۆ نە وه‌که‌ دۆهیە، ده‌وله‌تێن جیران نکارن ڕێ ل ستاتویا کوردستانێ یا بێ راگەهاندن بگرن. ره‌وشا وان نه‌ باشه‌ و وه‌ک بەرێ نه‌ ب هێزن.

٢٠١٩/١١/١٠
دارا بیله‌ک