گەلەك ب زه‌لالی و ئا‌شكه‌ره دیاره کو مه وه‌که کوردان هه‌تا ڕۆژا ئیرۆ ژ دیرۆکا خوه چو سوود وه‌رنه‌گرتیه، مه ئه‌و دیرۆکا خوه، یان نه خوه‌ندیه یان ژی ل گۆر خوه ئه‌م وێ شرۆڤه دکن.
چما ڤێ دبێژم؟ ژ به‌ر کو ده‌ما کوردستان ژ سیسته‌ما کۆله‌تیێ ده‌رباسی چاخا ئاغاتیێ بوو، ئها ژ وێ ڕۆژێ وەرە و هه‌تا نها هێشتا ئه‌و ئاغاتی به‌رده‌وامه.
لێ ئه‌ڤ ئاغاتی ل گۆر ده‌م و زه‌مانان هاتیه گوهه‌راندن ئان خوه هنده‌کی ل گۆر ده‌مێ نووژه‌ن کری یه دا کو بکاربه سازوومانا خوه به‌رده‌وام بکه. ئه‌ڤ ب دلێ داگیرکه‌ران ژی بوو. ژ به‌ر کو سازوومانا ئاغاتیێ د گه‌له‌ک واران دا ئالیکاریا داگیركەران ژی دکر.
ئه‌ڤ ئاغاتیا ل سه‌ر سه‌رێ کوردان بوو بوو و بوویه به‌لا، د ده‌مێن خوه دا هه‌ر که‌سه‌کی ده‌ستهلات ئانكو ئاغا بوون، ئاغایێ گوندێ خوه و سه‌رده‌ستێ گوند و گوندیێن خوه بوو. له‌ورا ژی ب وێ قودره‌ت و هێزا خوه، وی ئان وان چو که‌سێن دن قه‌بوول نه‌دکر و نه دخوه‌ستن ئاغایه‌کی دن وی و گوندیێن وی ب ڕێڤه ببه.
وێ سازوومانا ئاغاتیێ جهێ خوه د ناڤا کوردان دا وه‌ها گرت کو ئه‌و بوو عاده‌ت، بوو تۆره و بوو ده‌ستهلات دا کو که‌س که‌سێن دن قه‌بوول نه‌که. نه‌بن یه‌ک، لێ یه‌ک ب یه‌ک هه‌رن.
چ ده‌مێ داگیرکه‌ر و دژمنێن گه‌لێ کورد شەرێ ھندەك عه‌شیران و ئاغایان دكر و قرا وان دئانی. لێ مخابن ئاغایێن دن، سه‌رۆک عەشیرێن دن ژی تم دگۆتن: “نه ئه‌ز و گوندیێن منن”. لۆما ژی تم کارێ دژمن ڕه‌حه‌ت بوو یه کو چاوا کوردان ژناڤ ببە.
ئاغایه‌ک ئانگۆ سه‌رۆکعه‌شیره‌ک ژ سه‌روه‌ریا گوند و گوندیێن خوه دانه‌دکه‌ت، ئانكو نه دهات خوارێ کو ل گه‌ل ئاغایه‌کی دن هێزا خوه بکن یه‌ک دا کو بکاربن ل هه‌مبه‌ر دژمنێ خوه شه‌رێ مان و نه‌مانێ بكن.
لۆما ژی هه‌ر جاره‌کێ هندەك ئاغا و عه‌شیر ژ ته‌ره‌ف داگیرکه‌ران ڤه هاتنه قركرن و ژه‌نۆسید کرن. هندەك ژی هاتنه خه‌لاتکرن کو هه‌تا ڕۆژا وان ژی هاتیه..
ته‌نێ ئه‌ڤ عاده‌ت ئه‌ڤ تۆرا ژ ته‌ره‌ف بارزانیان ڤه هاتیه ڕووخاندن و وان ل گه‌ل حه‌فت عه‌شیرێن دن کۆنفه‌رده‌راسیۆنا عه‌شیران پێک ئانینه. ئه‌ڤ یەك پێکئانین دا کو د بن سیوانه‌کا نه‌ته‌وه‌یی دا کارێ خوه ب هه‌ڤره ل هه‌مبه‌ر دژمنێن خوه بمه‌شینن. ڤێ یەكێ هه‌تا نها ژی ب هه‌ڤره ددۆمینن. لۆما ژی ڤێ یەكگرتنێ ئه‌م ل باشوورێ کوردستانێ کرنه خوه‌دی فه‌ده‌راسیۆنه‌کا کوردستانی. سه‌رخوه‌بوون ژی نێزیکه…
لێ مخابن ده‌ور و زه‌مانێ ئاغاتیێ هه‌تا نها ل باکورێ کوردستانێ بەردەوامە و ڤێ چەندێ ژی وه‌ها کریه کو ئیرۆ ئه‌م نه‌بوونە خوه‌دیێ خوه و وه‌لاتێ خوه، خوه‌دیێ خوه و هێزا خوه. ھەرتم هندەك عه‌شیران ل با دژمن، هندەكان ژی د شه‌رێ ئازادی و سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێ دا جانێ خوه دانه.
لێ ب ڤێ شکل و مه‌تۆدێ کورد هه‌تا نها ل باکورێ کوردستانێ نه هاتنه ئازادکرن. تم بوونه کۆلەیێن داگرکه‌رێن خوه و کۆله‌تی که‌تیه ڕوحیه‌تا وان لۆما نکارن ببن یه‌ک.
ئه‌م ڤه‌گه‌رن سەر ڕه‌وشا باکورێ کوردستانێ، ڕێخستن و پارتیێن وێ.
ئاغاتیێ چەوا ده‌ور و زه‌مانه‌ک بێ کو ببن یه‌ک ده‌رباس کرن و گه‌له‌ک ژ وان ژناڤ چوون، هندەكان ژی خوه دان ئالیێ داگیرکه‌ران. ل گۆر من ئیرۆ ژی ب ڕه‌نگه‌کی دن، ب مه‌تۆده‌ک دن ئه‌ڤ ئاخاتی هێشتا ژی به‌رده‌وامه.
لێ دڤێ ئه‌م تشته‌کی ژ بیر نه‌کن کو د ده‌ما ئاخاتیێ دا، زمان کوردی بوو، عاده‌ت و تۆرا ب کوردی بوون. وێ کوردبوونێ ئه‌م نه‌حه‌لاندن و ژناڤنەبرن. لۆما هه‌تا رۆژا ئیرۆ ئه‌م وه‌که کورد مانە.
ڕه‌وشا ئیرۆ
ل گۆر من ئیرۆ ژی ئاغاتیێ خوه گوهه‌ری یه، ئانكو مۆده‌رن بوویه. ئێدی نه که‌سه‌ک دبە ئاغا و گوندیان ئیداره بکە. د رەوشا ئیرۆ دا ل باكورێ كوردستانێ، ل سه‌ر ناڤێ ڕێخستن، پارتی و ده‌زگه‌هان ئاغاتی چێبوویە کو یه‌ک دبه سه‌رۆک ئێدی ئه‌و هه‌ر تشتی ب ڕێڤه دبه. ئه‌ینه‌ن وه‌که ئاغایێ گوند.
هه‌می ئه‌ندام دبن وه‌که گوندیان و سه‌رۆک چ بێژه ڕاسته، ده‌لاله و دڤێ ب یا وی بێ کرنێ. ڕۆژه‌کێ ئه‌ندامه‌کی/ێ پارتیه‌کێ ده‌رنه‌که‌تیه کو کێمانی ئان شاشیێن سه‌رۆکێ خوه بێژه. ده‌ما گۆت ژی وێ چ بێ سه‌رێ وی/ێ دیاره.
هه‌ر وه‌ها چو جاران گوندی ژی ل دژ ئاغایێ خوه ده‌رنه‌دکه‌تن، گۆتن و کرنێن وی ڕه‌خنه نه دکرن. یێن بکرانا ژی ژ گوند دهاتن قه‌وراندن. یان ژی ب شکل و مه‌تۆده‌کی ددان کوشتنێ.
نها سەرۆكێ ھەر پارتیه‌کێ ئاغایێ گونده‌کی، ئانكۆ چه‌ند ئه‌ندامانن. خوه سه‌رۆکێ بێ هه‌مپا، ب قوه‌ت و ژ هه‌رکه‌سان ب ئاقلتر دزانه. ل گۆر ڤێ ژی ئه‌و نکاره ده‌ستھلاتیا هندەكێن دن ل سه‌ر خوه قه‌بوول بکه و ناکه.
ڤان ئاغایێن مۆده‌رن تم به‌حسا یه‌کیتیان دکن، لێ چ عه‌جێبه نابن یه‌ک ئانكو ئه‌ڤ ب سالانە کو یه‌کیتیا کوردان پێک نه‌هاتیه و ناھێت.
ڤان ئاغایێن مه یێن مۆده‌رن ژ ئاغایێن که‌ڤنه‌په‌ره‌ست ب پاشده‌تر ما نه. ژ به‌ر کو نها زمان، عاده‌ت و تۆره‌یێن وان بوویه زمانێ داگیرکه‌ران. گوندیێن خوه، ببورن ئه‌ندامێن خوه ژی ل گۆر خوه ب ڕێڤه دبن. بێی کو گوندیه‌ک، ببورن ئه‌ندامه‌کی وان ل دژ وان تشته‌کی بێژن.
ئه‌ز پر ب ڕه‌حه‌تی دکارم ڤێ بێژژم: چ ده‌ما سه‌رۆکێن ڤان پارتیان بریارا یه‌کێیتیێ و بهه‌ڤره‌کارکرنێ بدن، سۆز ژ وه‌ره یه‌کیتیا گه‌لێ مه ژی پێک تێ. لێ یێن كو ناکن ئه‌ون، یێن گازندان دکن ئه‌ون، یێن ب ئا‌شکه‌ره‌یێ دبێژن؛ دڤێ ئه‌م ببن یه‌ک ئه‌ون. یێن ناخوازن ئه‌ڤ یەكێتی چێ ببە دیسا ئه‌و ب خوه نه.
ئه‌ز ڤێ نڤیسێ ب میناکه‌کێ بقه‌دینم:
چ ده‌ما ئاغایێ گوند ژ گوندیه‌کێ خوه عاجز دبوو، ڕاسته ڕاست لێ نه ددا. سه‌رێ سبێ ده‌ردکه‌ت سه‌ر خانی و ب ده‌نگه‌کی بلند دگۆت: “گوندنۆ، جوانینۆ، زادێ فلانکه‌س خوه‌ش بوویه، گه‌ش بوو، به‌ره‌که‌تا خوه‌دێ لێ به، د نێزیک دا وێ بێ چنین. دڤێ هوون خۆرتێن گوند های ژ عه‌رد و زادێ ڤی جامێری هه‌بن ها. ئاگر ماگر پێ نه‌که‌ڤه ها.”
لێ ڕۆژا دن ئاگر ب زادێ مێرک دکه‌ت. گوندی دهات با ئاغایێ خوه دخوه‌ست گلی و گازندێن خوه بکه، لێ ئاغا ژێ ڕا دگۆت: ئها ته دیت. من دوھی بانگ كر کو که‌س ئاگری نەبردە زادێ تە. لێ هندەك بێ باڤان ئه‌ز گوهداری نه‌کرم و ئاگر به‌ردانێ، ده کا ئێدی ئه‌ز ئێ چ بکم.
چ عه‌جێبه کو سه‌رۆک و ڕێبه‌رێن پارتیێن باکورێ کوردستانێ هه‌می یه‌کێتیێ دخوازن، لێ چ که‌رامه‌ته کو یه‌کێیتی پێک نایێ. تو ژ کیژان سه‌رۆکی/ێ ڕا به‌حسا یه‌کێتییێ بکی، یێ هه‌ری زێدە بخوازە یەكێتی چێببە ئەوە. لێ یه‌کێیتی چێنابه!
2021.05.16
