سیاسەتا نەفتێ و ئایندێ هەرێما کوردستانێ

رمضان نصرالدین کێڤلى
سەروکێ کومەلا ئەکادیمیێن زانستێن سیاسى/ دهوک

وەکو دیار دارشتنا سیاسەتا نەفتێ ل هەرێما کوردستانێ ژ ڤالاتیەکێ نەهاتیە بەلکو ب دیراسەت و ڤەکولین کار لسەر ئەڤێ بریارێ هاتینە کرن و نەفت ئێک ژوان کەرتانە یێن دبیتە دەرگەهێ جارەسەریا پرانیا پرسگریکێن ئابورى، کومەلایەتى و سیاسى ژى لێ دیسان بریار دان لسەر بابەتەکێ بڤى رەنگى گومان تێدا نینە دێ هەڤرکى و رەنگڤەدانێن خویێن نەرینى ژى هەبن، تایبەتی لسەر هەرێمەکا وەکو هەرێما کوردستانێ .

ل ئەزمونا زوربەیێ وەلاتێن دونیایێ دا دەمێ بریارا (تامیم نفط) ژلایێ وى وەلاتى ڤە دهاتە راگەهاندن، تایبەتی ل روژهەلاتا ناڤەراست، ئەو وەلاتە دکەفتە لبن گەف و مەترسیێن وەلاتێن زلهێز یێن وى سەردەمى بونمونە (عێراق ل سالا 1972 و ئیران 1951).

ئەو دەمێ پەرلەمانێ ئیرانێ ئەڤ بریارە راگەهاندنى بریتانیا ب هەمى هێزا خو دژى وێ راوستیا هەتا کو گەهشتىە بایکوتا ئابورى و گرتنا مسفیێ عبادان. دیسان گرنگى دان ب کەرتێ نەفتێ ل سعودیێ و عێراقێ و کویتێ لسەر حسابا ئیرانێ بو ماوەکێ دەمکى ئیران توشى هندەک ئاستەنگا ببو بەلام دەرئەنجامێن ئەڤێ بریارێ ئیران وەکو وەلاتەکێ هەرێمى زوریێ بهێز و خودان هەژمون دورست کر و ژلایێ سیاسى ڤە ژى ئیران بو خودان بریارەک سەربەخو.

ئینانا ئەڤێ نمونەیێ مەرەم ژێ ئەوە بریارا کو ل هەرێما کوردستانێ هاتى دان زورا سروشتى یە ئەڤ هەمى نەرازى بون و دژایەتکرن بو بهێتە کرن ژلایێ هەم وەلاتێن هەرێمى ڤە و دیسان ژلایێ عێراق وەلاتێن هەڤپەیمانێن وێ. چونکە ل ئایندەیێ دا ئەڤ بریارە کلیلا جارەسەریا زوربەیێ کێشەیێن کوردانە ل دەڤەرێ و دبیت مەترسیا وێ دەمکى هەروەکو مە ل نمونا ئیرانێ بەحس کرى زوربیت بەلام ژبەر ئەڤان خالێن لخوارێ دیار ئایندێ ئەفى کەرتى بو کێشا کوردى زورێ گرنگە وانا :

نەفتا هەرێما کوردستانێ دێ بیتە مولکێ خەلکى و ل ئایندەیێ دا ب ئازادیانە رەڤتارێ دێ دگەل کن بو بەرژوەندا مللەتى .

ئێکە ژ ژێدەرێن هەر سەرەکى بو بنیاتدانا ئابورەکێ بهێز ل کوردستانێ .

ڤاکتەرەکێ زور بهێزە بو سەربەخویا بریارا سیاسى یا مللەتێ کورد .

کەرتێ نەفتێ دێ بیتە هوکارێ بەرهەمئینانا پێشەسازیا پتروکیمایێ ل کوردستانێ .
کاریگەرى ل بەلانسا هێزا هەرێمایەتى تایبەت د بوارێ ئابورى دا و دورست کرنا بەرژەوەندێن هەڤپشکە دگەل وەلاتێن زلهێزێ، دونیایێ .

گومان تێدا نینە ئەگەر خواندنەک ئەکادیمى ژلایێ پسپورێن نەفتێ ڤە بهێتە کرن ب دەهان دەست کەفتێن دى دێ بو هەرێما کوردستانێ هەبن.
ب راستى ژى ئەڤ رولێ گرنگ یێ سەروکێ حکومەتێ بەرێز (نێچیریڤان بارزانى) گێرایێ دڤى کەرتى دا بێ وێنە بویە و ئەڤ پێنگاڤێن روژانە ئەم دبینن کو گەشە دکن دڤى بوارى دا بومە دیار دبیت کو ئایندەکێ باشتر بو هەرێما کوردستانێ هەیە.

ئامادەبونا کومپانێن زور مەزنێن دونیایێ ل هەرێما کوردستانێ ئەڤە نەبتنێ خالەک گرێدایێ بەرژوەندێن وان وەلاتانە بەلکو بەشێ سەرەکى ژئەڤان بەرژوەندا بەرژوەندێن کوردى نە و هەر گورانکاریەکا ل ئایندەى دورست بیت دێ حسابەکا مەزن بو هەرێما کوردستانێ هێتە کرن لەورا ب دیتنا من سەربەخویا ئەڤى کەرتێ نەفتێ ل هەرێما کوردستانێ باشترین پێنگاڤ بویە بو سەربەخویا بریارا سیاسى یا خەلکێ کوردستانێ و نەمانا هەژمونا وەلاتێن بیانى و عێراقێ ب تایبەتى.
ب هێڤیا هندێ ل کابینا بهێت ئەڤ کەرتە راستەخو بكەڤە د خزمەتا هاولاتیێن کوردستانێ دا .