ئه‌گه‌ر ئیشاره‌تێ بده‌ینه سه‌ر خاله‌كا گرنگ ده‌رباره‌ی ئه‌ڤی پرۆژه‌ی دێ گەلەک یا گرنگ بیت، ئه‌وژی جاوانیا جێبه‌جێكرنا سیسته‌مێ خاپاندنێ یه. جونكی ئه‌ڤ تێگه‌هه بویه ئه‌گه‌رێ هندێ كۆ رۆژهه‌لاتا ناڤین بیته ناوچه‌یەكا نه سه‌قامگیر د مامه‌له‌یا په‌یوه‌ندیێن جیوسیاسی دا د ئاستێ وه‌لاتێن ناڤده‌وله‌تی و هه‌رێمایه‌تی و ئه‌ڤ په‌یوه‌ندیه كه‌فتینه د ئاسته‌كێ مه‌ترسیدار دا و ده‌ڤه‌ر ب ته‌مامی كه‌فیته به‌رده‌م گورانكاریه‌كا سه‌رتاسه‌ری ژ روویێ هاوكێشه‌یا چیۆپۆلۆتیكی.
ئه‌ڤ قوناغه ل سه‌ر چه‌ند پسگرێكێن گرنگ هاتیه رێكخستن ژ وان: پرسا سیاسی، ئه‌منی، وزێ و بازرگانی .. هتد ، و ئه‌ڤه پرۆژه‌یه‌كی ستراتیژی یه ژبۆ هندێ یه داكو به‌رژه‌وه‌ندیێن ئیسرائیلێ ل ده‌ڤه‌رێ پاراستی بمینین و ئاماژەیا هندێ دگه‌هینیت كو په‌یوه‌ندیێن ده‌وله‌تێن كه‌نداڤی دگه‌ل ئیسرائیلێ د ئاسته‌كێ باش دا بهێنه دارێژتن. ئه‌ڤه پتر ژ 10 سالانه ئه‌ڤ پرۆژه‌یه ژ لایێ ئه‌مریكایێ و ب هه‌ڤكاری دگه‌ل هه‌ڤالبه‌ندێ خوە ل رۆژهه‌لاتا ناڤین كو ب شێوه‌یه‌كی واقعی دیراسه‌ت ل سه‌ر ئه‌فی پرۆژه‌ی هاتیه‌كرن. ستراتیژیا خاپاندنێ پشتی سه‌رهلدانا شه‌رێ 7 ئوكتوبه‌رێ سالا 2023ێ كو د ناڤیه‌را ئسرائیل و حماسێ دا هاتیه روویدان و ئه‌ڤ پرۆژه‌یه د ناف ناڤه‌ندا غه‌ززه هاته بكارئینان هه‌تاكو ئه‌ڤرۆكه ژیی كار ل سه‌ر هه‌مان پرۆژه‌یی دهێته‌كرن. ئه‌ڤ پرۆژه ل سه‌ر دو قوناغێن دیرۆکی دا هاتیه پارڤه‌كرن ل ده‌مێ دەستپێکرنا هێرشێن (7 ئوكتوبه‌را سالا 2023 و ل شەرێ 13حوزه‌یرانا ئه‌ڤ ساله گه‌هشتیه قوناغا ده‌ستپێكێ، ل ڤێرە مه پێتڤی ب رێكه‌كا جێواز هه‌یه ژ بۆ پتر تێگه‌هشتنێ ل سه‌ر ئه‌ڤی سیسته‌مێ ب ناڤێ ستراتیژیه‌تا خاپاندنێ كو ئه‌وژی ل دویف زانستێ سیاسی و په‌یوه‌ندیێن ناڤده‌له‌تی و ستراتیژیا سه‌ربازی چویه د بوارێ جێبه‌جێكرنێ دا و ئه‌ڤ جومكه ب شێوه‌یه‌كێ سه‌ره‌كی دهێته به‌حس كرن و دبێژنێ جه‌نگێ سه‌رنجراكێش، به‌لێ ل دویف هزرا وان ئه‌وێن نها هه‌ست دكه‌ن كو دێ سه‌ركه‌فتنێ تومار كه‌ن پێدڤیه‌كا مه‌زن ب هێزا ستراتیژیا خاپاندنێ هه‌یه
ئه‌گه‌ر هزر بكه‌ین بوچی ئیسرائیل كار ل سه‌ر پرۆژه‌یێ ستراتیژیا خاپاندنێ دكه‌ت ؟
خاپاندن دهێته هژمارتن ئێك ژ ته‌كنیكێن به‌رگریكرنێ كو ب رێكا پێدانا به‌لافكرنا زانیاریێن نه‌دروست و خونیشاندان ب شێوه‌یه‌كێ لاواز كو ل ده‌مه‌كێ دا ئه‌و بخوە بهێزن و وه‌كی دبێژن ئه‌گه‌ر تو یێ بهێز بی خوە ب لاوازی بده دیاركرن و ئه‌گه‌ر تو یێ لاواز بی خوە ب بهێز بده دیاركرن، و ل ده‌مێ هێرشكرنێ دا ئه‌ڤ پرسه دچیته خانه‌یا جێبه‌جێكرنێ دا و ب شێوه‌یه‌كی سه‌ره‌كی ل سه‌ر بنه‌مایێ خاپاندنێ دهێته دیاركرن نه هژمارا له‌شكه‌ریی. هێرشێن ئیسرائیلێ بو سه‌ر ئیرانی و گروپێن سه‌ر ب وان ڤه ل سه‌ر سێ بنه‌مایێن ستراتیژی هاتیه دیاركرن: 1 – خاپاندن 2 – كاركرن ل دویف سیسته‌مه‌كی ستراتیژی 3 – هێرشێن پێش وه‌خت. ئه‌وا ئیسرائیل و ئه‌مریكایێ به‌رامبه‌ری گروپێن سه‌ر ب ئیرانێ ل ده‌ڤه‌رێ و پێگه‌هی ئیرانی بخوە ئه‌نجام دده‌ن دهێته هژمارتن ئێك ژ نیشانێن هونه‌رێ هێرشكرنێ یه ل سه‌ر ئه‌ساسێ سیسته‌مێ خاپاندنێ هاتبوو رێكخستن و ئه‌ڤه ب ئامرازێ شكه‌ستنا پێگه‌هێ سیسته‌مێ سه‌ركردایه‌تیا دوژمنی دهیته دیاركرن، ئه‌ڤ پێنگاڤه ژ بۆ كارلێكا ستراتیژیا خاپاندنێ هاتیه بكارئینان و هه‌ر ل شه‌رێ دژی حه‌ماس و حزبالله لوبنانی و حوسیان و هه‌تا دگه‌هیته روخاندنا رژێما به‌شار ئه‌سه‌دی كار لسه‌ر ئه‌فی سیسته‌می هاتیه‌كرن.
ئه‌گه‌ر هزر بكه‌ین پشتی گفتوگو و دانوستاندنێن د ناڤبه‌را ئیران و ئه‌مریكایێ دا ئیسرائیل هه‌مان سیسته‌م ل رۆژا 13 حوزیرانا ئه‌ڤ ساله ب رێكا سیسته‌مێ سه‌ربازی و ئه‌لكترونی و ژناڤبرنا پیتاندانا یورانیومی بكارئینا و هه‌روه‌سا راگه‌هاندنا ئاگربه‌ستا د ناڤبه‌را ئیران و ئیسرائیلێ دا، پشتی شەرێ 12 رۆژی، ئه‌گه‌ر بده‌ینه دیاركرن شێوازێ راگه‌هاندنا ئه‌ڤێ ئاگربه‌ستێ ب هه‌مان سیسته‌مێ ستراتیژی یی خاپاندنێ هاتیه په‌یره‌وكرن، دڤێت هزرا خۆ بكه‌ین ره‌نگه هێرش ژلایێ ئیسرائیلێ بۆ سه‌ر پێگه‌هێ ئیرانێ جاره‌كا دیی ده‌ستپێبكه‌ت و ل دویف هه‌مان ئامراز و ئایدولوژی و ئه‌جێندایێن ستراتیژیی ئه‌وێ بناڤێ ستراتیژیا خاپاندنێ هاتیه رێكخستن، ئه‌ڤ پرسه وسا ل ده‌ستهه‌لاتا ئیرانێ بكه‌ت كۆ ب بێ مه‌رج بهێته دگه‌ل كابینه‌یا دونالد تره‌مپ كومبونێن خوە ئه‌نجام بده‌ت و ل سه‌ر هه‌ر داخازیه‌كا دونالد تره‌مپ پێشكێشی شاندێ ئیرانێ دكه‌ت بی دودلی رازیی ببن.
دگه‌ل ئه‌نجام دانا ئه‌وی سیسته‌مێ، مه به‌حس ل سه‌ر كری، د نوكه دا رۆژهه‌لاتا ناڤین ب ته‌مامی ئێخستیه به‌رده‌م ئه‌زموونه‌كا گرنگ یا چیۆپۆلوتیكی و تایبه‌ت پشتی ئه‌و هێرشا ل رۆژا 13 حوزه‌یرانا ئه‌ڤ ساله هاتیه روویدان كو ب شێوه‌یه‌كی راسته‌وخوە ژ لایێ ئسرائیلێ ڤه هاتبوو رێكخستن دژی پێگه‌هێ رژێما ئیرانێ و ب پشته‌ڤانیه‌كا نه راسته‌وخو یا ئه‌مریكایێ و ئه‌گه‌رێ نه راسه‌وخویا ئه‌مریكا دزڤریت ژ بۆ هندێ ل ده‌مێ بانگه‌شه‌یا هه‌لبژارتنێن سه‌رۆكایه‌تیا ئه‌مریكایێ، دونالد تره‌مپ جه‌خت ل سه‌ر دروشمێ (ئاشتی ب رێكا هێزێ) دكر و ل دویف هزر و ئایدولوژیا ئه‌ڤی كه‌سێ پۆپۆلیستی ئانكو ( دونالد تره‌مپ ) دابوو دیاركرن گوتێ دڤێت ئه‌ڤ دروشمه ژ بۆ سیسته‌مێ سیاسه‌تا ده‌رڤه یا ئه‌مریكا بهێته بكارئینان، ئانكو ئاشتی ل سه‌ر ده‌ستی ئه‌مریكا ل جیهانێ و تایبه‌ت ل رۆژهه‌لاتا ناڤین بهێته به‌رقه‌رار كرن …
ئه‌گه‌ر ل ڤێره بكه‌ینه پسیار: ئه‌رێ دروشمێ (ئاشتی ب رێكا هێزێ) چ د گه‌هینیت؟
ئه‌ڤ دروشمه ل بانگه‌شه‌یا هه‌لبژارتنێن سه‌روكایه‌تیا ئه‌مریكایێ هاتیه راگه‌هاندن و ئه‌ڤه په‌یامه‌كا گشتی بویه جونكی د چارچوڤەیێ ئه‌وێ سیاسه‌تا ده‌رڤه یا ئه‌مریكایێ دهێته په‌یره‌وكرن و ئه‌ڤ دروشمه بوو ماوه‌یێ چوار سالێن ل كابینه‌یا دونالده تره‌مپ دێ كار لسه‌ر هێته‌كرن د ئاستێ سیسته‌مێ سیاسه‌تا جیهانێ و تایبه‌ت رۆژهه‌لاتا ناڤین دهێته برێڤه‌برن جونكی د ئه‌ڤێ خولا سه‌روكاتیێ دا دێ گورانكاریه‌كا مه‌زن ل ژێر دروشمێ (ئاشتی ب رێكا هێزێ) د سیاسه‌تا دونالد ترامپ دا هێته روویدان و هه‌روه‌سا دونالد تره‌مپ باوه‌ریه‌كا مه‌زن ب بكارئینانا ئه‌ڤی دروشمی هه‌یە.
جونكی ئه‌ڤ هێزا ئه‌و بكاردئینیت بۆ وه‌رگرتنا په‌یاما ئاشتیێ دهێته هژمارتن ب هێزه‌كا ره‌ق ئانكۆ زه‌مینه سازیه‌كا سیاسیه دگه‌ل هه‌بوونا ئه‌ڤێ هێزا دهێته به‌حس كرن، ژبه‌ر هندێ ئه‌مریكا كار دكه‌ت ژ بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا ئه‌وێ هێزا ره‌ها ئه‌وا نها دا ل جیهانا گرتی دا دهێته بكارئینان و د ئه‌وێ باوه‌ریێ دانه كۆ سیاسه‌تا ناڤده‌وله‌تی ب ئه‌وێ ململانه‌یا ل پێناڤ بده‌ستڤه‌ئینانا هێزه‌كا زێده‌تر و بێ كێم و كورتی جونكی ل دویف هزر و ئایدولوژیا سه‌ركردێن ئه‌مریكا دبێژن كۆ ب هیج شێوه‌یه‌كی ئه‌مریكا پێتڤی ب جیهانێ نینه به‌لكۆ جیهانێ پێتڤی ب ئه‌مریكایێ هه‌یه.
ژبه‌ر ئه‌ڤی ئه‌گه‌ری ئه‌مریكا بریار دایه ب شێوه‌كێ نه راسته‌وخو پشتگریا هێرشێن ئسرائیلێ بكه‌ت ژ بۆ سه‌ر پێگه‌هێ ئیرانێ و هه‌مان ده‌م ئه‌ڤ شه‌ره ئیسرائیل و ئیران ل سه‌ر رێوره‌وه‌كێ جیۆستراتیژیا جیهانی هاتیه ئه‌نجام دان و ئه‌ڤ شه‌ره یێ پێشبینی كری بوو د راستی دا ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ شه‌ره جه‌ند یێ گرنگ بیت شێواز و برێڤه‌چوونا ده‌رئه‌نجامێ شه‌ری گرنگتره و كاریگه‌ری ل سه‌ر ئه‌زموونا په‌یوه‌ندیێن ناڤده‌وله‌تی و هه‌رێمایه‌تی ژی هەبوویە.
عمه‌ر توفی/دهۆک
٢٠٢٥/٧/٢٩
