سێدارەدانا نەهـ شەهیدێن قارەمان

 حسێن تاها هرۆری

سێدارەدانا نەهـ شەهیدێن قارەمان د شەڤا ٢٦/٢٥ هەیڤا دوو سالا ١٩٨١ ێ.

ل دەستپێكا شۆرەشا گولانێ (رێکخراوا ئادار) یەک بوو ژ یەكەمین رێكخراوێن نھێنی ل دەڤەرا بەرواری بالا، بەرپرسێ وێ (عەبدلا بناڤی) بوو، ئەڤ رێکخراوە د دەمەکێ کورت دا گەلەک مەزن و بەرفره دبیت و چەندین رێکخراوێن دی ژ وێ هاتنە دامەزراندن و پاشی ھەموو گوندێن دەڤەرا بەرواری بالا ڤەگرتن و گەلەك شانە ژی ژێ پەیدا بوون. رێکخراوا پێشکەفتن ماموستا شەهید (خدر مەحمۆد ھرۆری) دبیتە بەرپرسێ وێ، رێکخراوا مهاباد کاک (عەبدلخالق بابیری) بەرپرسێ وێ بوو، رێکخراوا ئادار پشتی (عەبدلا بناڤی) دچیتە ناڤ شۆرەشێ (مەلا عەلیێ چەلکی) دبیتە بەرپرسێ وێ، رێکخراوا (؟) شەهید (مەلا رەمەزان قومری) بەر پرسێ وێ بوو، رێکخراوا پێشکەفتن ل گوندێ ھرۆرێ ھاتە دەمەزراندن و بەرپرسێ وێ شەهید (خدر مەحمۆد هرۆری) بوو.

 پشتی وێرانكرنا گوندێن بەرواریان و ڤەگوھاستنا وان بۆ دەشتا سندیان و گەلەک جهێن دی، بزاڤێن ڤێ رێكخراوێ ھێژ چالاكتر بوون و ئەندامێن وێ زێدەبوون.  رێكخراوا پێشکەفتن چالاكترین رێكخراو بوو، قارەمانیا ئەندامێن ڤێ رێكخراوێ ناھێتە پەسنەدان، چالاكیێن وان نە ل چۆل و چیان بوو، لێ د ناڤ جەرگێ دوژمنی دا بوون، ل ناڤ باژێران و گەلەك جاران ل مەلبەندێن دەزگایێن حکومی چالاكی ئەنجام داینە و بێی زیانەكێ بگەھیننە ھاوەلاتیان، بتنێ زیان دگەھاندە دوژمنی، ل دەڤەرێ جھەك نەمابوو وان چالاكی لێ نەكرین، ل زاخۆ، دھۆكێ و تاكو مووسل ژی ب چالاكیێن وان ھاتبوو ھەژاندن.                                

ل دەستپێكا شۆرەشا گولانێ دەست ب چالاكیێن خوە كریە و دبەردەوام بوون تاکو سالا ١٩٨٠ ێ مخابن ئەڤ رێكخراوا نھێنی ئاشكرا دبیت و دوازدە ژ ئەندامێن وێ دكەڤنە دەستێ دژمنی، ھەموو رەنگێن ئیشكەنجێ ل سەر وان بكارئینان و ژ كوردینیا خوە نەھاتنە خوارێ، پشتی سالەكێ رۆژانە ب ئیشكەنجە و لێدان د زیندانێ دا ماینە، نەھ ژ وان ل بن دورشمێ بژی كورد و كوردستان ھاتنە سێدارەدان و ب سەربلندی گەھەشتنە كاروانێ شەھیدان و بووینە جهێ شانازییا هەر کوردەکی، حەفت ژ وان خەلكێ گوندێ ھرۆرێ بوون: بەرپرسێ رێكخراوێ، قارەمانێ مێرخاس و جامێر، ماموستا شەھید (خدر مەحمۆد ھرۆری) بوو، جێگرێ بەرپرسێ رێكخراوێ و نۆژدارێ گیایێن خوەزایی قارەمانێ مێرچاك و بستەھ شەھید (وەیسی حەسەن ھرۆری) بوو، قارەمانێ خورت و چەلەنگ ماموستا شەھید (تاھر تاھر ھرۆری) بوو کو وەک بۆ من هاتیە گۆتن کارێ رێکخستنێ دکر، قارەمانێ وێرەك و ژێھاتی ماموستا شەھید (سەعید سەعید ھرۆری)، قارەمانێ لاو و چاڤنەترس شەھید (عادل تاھا ھرۆری)، قارەمانێ عەگید و جەرگەشێر شەھید (ھادی سلێمان ھرۆری) و قارەمانێ زیرەك و شێرەمێر شەھید (عبداللە ئەحمەد ھرۆری) و ھەر دوو شەهیدێن دی خەلكێ زاخۆ  قارەمانێن خوەشمێر (ئەمین سلێڤانەی و سالح سندی) بوون، ھزار سلاڤ ل گیانێ وان و تەڤایا شەھیدێن كورد و كوردستانێ بن، سێ ئەندامێن دی یێن ڤێ رێكخراوێ رێكخستیێ قارەمان ماموستا خودێ ژێ رازی (شوكری شانە ھرۆری) و قارەمانێ ھێژا (مەكی عبدلخالق ھرۆری) حوکمێ ل سەر وان هاتیە سەپاندن بۆ ھەروھەر ھاتنە زیندانكرن. ژ ئەندامێن ڤێ رێكخراوێ یێن فەرمانا دەستەسەركرنا وان دەركەفتی (سلێمان ئیسماعیل ھرۆری) بوو ئەو ب تنێ ژێ قورتال دبیت و ناکەڤیتە دەستێ دژمنی.

 شەھیدبوونا وان ل سەرانسەری كوردستانێ دەنگڤەدا. ئەڤێ روودانا دلتەزین شینی و گری ئێخستە ناڤ مالا ھەر كوردپەروەرەكی ل ھەر جھەكی جەرگ و دلێن گەلەك كوردێن دلسۆز سۆتن.                 

 ناڤودەنگیا ڤێ رێکخروا چالاک گەلەک باندۆر ل گەنجێن کوردپەروەر  کرن ب رەنگەکێ نەراستەوخوە بۆ هەمیان وەکو پەروەردەیەکا کوردینیێ بوو لەو وانا ب فەر دیت رێبازا وان بگرن و تۆلا وان ڤەکەن. 

 وی سەردەمی مالا مە ل ئۆردیگایێ هیزاڤا بوو، ئەم هێژ سنێلە بووین، مە هندەک جاران بەڵاڤۆکێن پارتی (پارتیا دەمۆکراتا کوردستانێ) ددیتن جالاکڤانێن وان یێن رێکخستنێن نهێنی ب دیواران ڤە دهلاویستن و ئاماژە ددا ناڤێن شەهیدێن گوندێ هرۆرێ یێن بەری دەمەکی هاتینە سێدارەدان، دورشمێن وەکی “دێ ڤەکەین تۆلا شەهیدان، کوردستان یان نەمان، شەهید نامرن، بژی پێشمەرگە….” ل سەر دیواران و ل جهێن بەرچاڤ و نێزیکی دەزگەهێن حکومی دهاتنە نڤێسین.

 پشتی ئەندامێن رێكخراوا نھێنی یا بەرپرسێ وێ شەھید (خدر مەحمۆد ھرۆری) ئاشكرا بووی و ئەو و ھەڤالێن خوە كەفتینە داڤێن دژمنی، لێ دیسان ژی گەنج و خورتێن مە ژ دژمنی نەدترسیان و پتر ل سەر كوردینییا خوە درژد بوون و دلێ وان یێ سۆتی بوو وان دڤیا دژمنی ب ئازرینین و بۆ وان دیار بكەن كو ئەو نەمرینە و پەیاما وان بۆ دژمنی ئەو بوو بێژینە وان ئەم دێ جھێ شەھیدێن خوە گرین ئەم مریدێن بارزانی و شاگردێن وان شەھیدای نە، و ب ھەموو رەنگان وان دڤیا تۆلێن شەھیدێن خوە ڤەكەن یان ژی وەكو وان ب سەربلندی شەھید ببن. ھەر چەندە كەس نەشیا ڤالەھیا رێكخراوا پێشکەفتن پر بكەت و دوژمنی بترسینیت، لێ ھەر تشتێ ژ دەستێ وان دھات ل دووڤ شیانێن خوە وان دكر.                         

گوندێن بەرواری بالا یێن كو هاتینە ڤەگوھاستن بۆ وان ئۆردیگایێن دەشتا سندیان و دەوروبەرێن زاخو، (گوندێ چەلكێ، گوندێ ھدێنە، گوندێ بناڤیێ، گوندێ ئورمەداودا، گۆندێ ئەدنێ، گوندێ سەرەرۆ، گوندێ قومریێ، گوندێ ئۆرمانا، گوندێ بریفكا، گوندێ مایێ و هندەک ژ گوندیێن هرۆرێ) و بەشەك ژ ھندەك گوندێن دی ژی، ب كۆمكرنا ڤان گوندان ل دەشتا سندیان و تێكەلبوونا خەلكێ نیاسینا كەسێن دلسۆز و كوردپەروەر گەلەك بساناھی كەفتبوو، مە گەلەك دنیاسین براستی دمێر و چالاك بوون، ھیچ ھزرەك ژ دژمنی نەدكر، د ناڤ سندیان بخوە ژی دا هەبوون دینەمێر مرۆڤی چاڤنەباری ب وان دبر، ھندەك گەنجێن بەرواریا ھەبوون ل گەل رێكخستنێن پارتی یێن نھێنی كاردكر گەلەك بجەرگ و دەستھەل بوون، ستوونەكا موكم یا رێكخستنێن پارتی بوون و خەباتەكا نھێنی برێڤەدبر باندۆرێن ڤێ خەباتا نھێنی گەلەك زیان دگەھاندە دژمنی و دژمنی ھزرەكا گەلەك بۆ وان دكر و گەلەك ژ وان دترسیان دزانی ئەون مللەتی ھشیاردكەن و ناھێلن خەتیرا شۆرەشێ بڤەمریت. 

ئەڤا من ئاماژە پێدای هەمی باندۆرێن رێکخراوا ئادار و وان رێکخراوێن ژ وێ هاتینە دامەزراندن تایبەت رێکخراوا پێشکەفتن بوون ل سەر وان، وەکی فێرگەهەکا نهێنی یا شۆرەشێ بوو و برەنگەکێ نەراستەوخوە کوردینی د ناڤ دلێ گەنج و خورتان دا چاندبوو.

 جهێ هەمی شەهیدێن کورد و کوردستانێ بهەشت بیت. هیڤییا مە ئەوە خەباتا وان نەهێتە ژبیرکرن براستی هەر ئەو بوون قارەمنێن راستەقینە د ناڤ جەرگێ دژمنی دا.

 تێبینی: گەلەک سوپاس بۆ ڤان هێژایان و ئەو پێزانینێن وان داینە من 

عەبدلخالق بابیری

رزگار کێستەی

رێڤنگ هرۆری

ناسح کێستەی