شنگال كوردستانە

پشتی په‌یمانا د ناڤبه‌را حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ و حکومه‌تا ئیراقێ دا ژ بۆ شنگالێ هاتی ئیمزا کرن، ڕه‌وشا شنگالێ ب ئاوایه‌ک جودا تێ گۆتوبێژ کرن. نها به‌هسا ستاتوویا شنگالێ تێ کرن و ئه‌ڤ یه‌ک هه‌ولدانه‌که‌ کو شنگال ژ کوردستانێ بێ ڤه‌قه‌تاندن.

ژ به‌ری هه‌رتشته‌کی دڤێ بێ زانین کو شنگال کوردستانه‌ و ده‌ڤه‌ره‌کا باشوورێ کوردستانێ یه‌. خه‌لکێ ل شنگالێ دژین و نشته‌جیێن ئەصلی کوردن. ل ده‌ڤه‌را شنگالێ د ئالیێ ئۆلی دا ئێزدی و مسلمان هه‌نه‌، لێ یا گرنگ ئه‌وه‌ کو، ئێزدی و مسلامان ژی کوردن.

ئیرۆ شنگال ژی وه‌ک که‌رکووکێ، مه‌خمورێ و گه‌له‌ک ده‌ڤه‌رێن دن یێن کوردستانی یێن دەرڤەیی ئیدارەیا حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ یه‌. ژ خوه‌ گۆتوبێژا مه‌زن نها ل سه‌ر ڤێ یه‌کێ تێ کرن و ئه‌ڤ بابه‌ت وه‌ک مژارا ماده‌یا 140ێ تێ زانین.

حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ ل گه‌له‌ک ژ ڤان ده‌ڤه‌ران ب ئاوایه‌ک ده‌فاكتۆ ده‌ستهلاتداریا خوه‌ ڕاگەهاندبوو. لێ مخابن پشتی که‌تنا داعیشێ ڕه‌وش هاته‌ گوهه‌رتن و گه‌له‌ک ده‌ڤه‌ر که‌تن ده‌ستێ داعیشێ دا‌. داعیشێ ل هەمبه‌ر کوردان و تایبه‌تی ل هەمبه‌ر کوردێن ئێزدی کۆمکوژی کر و بوو سه‌ده‌م کو ب دەھ هه‌زاران کورد ژ جھو وارێن خوه‌ برەڤن و بوون په‌نابه‌ر. باش تێ زانین کو، پێشمه‌رگه‌یێن کوردستانێ ل باشوورێ کوردستانێ ل هەمبه‌ر هۆڤتیا داعیشێ شه‌ره‌ک مه‌زن کر و داوییێ دا‌ شنگال ژی د ناڤ دا‌ گه‌له‌ک ده‌ڤه‌رێن کوردستانێ ژ بن ده‌ستێ داعیشێ ڕزگار کرن. ڕزگارکرنا شنگالێ ژ ئالیێ سه‌رۆکێ کوردستانێ یێ وی ده‌می مه‌سعود بارزانی ڤه‌ ل سه‌رێ چیایێ شنگالێ ژ جیهانێ ڕا هاته‌ ڕاگەهاندن.

لێ تایبه‌تی ل سه‌ر ڕه‌وشا شنگالێ پەکەکێ ده‌ست پرۆپاگانده‌یه‌ک نه‌ ڕاست کر و هه‌ول دا کو ل شنگالێ ب جھ ببە.

ده‌ما ڕه‌فه‌راندوما سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێ هاته‌ کرن، ل دژی هه‌رێما کوردستانێ ئاماده‌بوونا شه‌ر هاته‌ کرن. حکومه‌تا ئیراقێ ب ئارتێشا خوه‌ و ملیسێن حه‌شدا شهع‌بی ب چه‌کێن ئەمریكایی ل گه‌ل ملیسێن شیعه‌ یێن گرێدایی ئیرانێ ب هێزه‌ک مه‌زن ئێریشێ کوردستانێ کرن. مخابن لنگەكێ ڤان داگیرکه‌ران ل کوردستانێ دا بوو و ڕێبه‌ریا ھندەك كوردان ژ نووڤه‌ كوردستان ھات داگیر كرن و ب خیانه‌تا 16ێ جۆتمه‌ها 2017ێ جهێن وه‌ک که‌رکووک و شنگال که‌ته‌ ده‌ستێ حکومه‌تا ئیراقێ دا‌.

چه‌کدارێن حه‌شدا شه‌عبی وه‌ک داعیشێ کورد په‌رچقاندن و زلم و زۆرداریه‌ک مه‌زن ل کوردا کر. ل ده‌ڤەرا شنگالێ چه‌کدارێن گرێدایی پەکەکێ ل گه‌ل حه‌شدا شه‌عبی هه‌ڤکاری کرن و بوون به‌شه‌ک ژ حه‌شدا شەعبی و هه‌روه‌ها شریکاتیا تاوانباریا وان ل هەمبه‌ر کوردان کرن. چه‌کدارێن پککێ ل ده‌ڤه‌را شنگالێ وه‌ک ملیسێن حکومه‌تا ئیراقێ ته‌ڤدگه‌ران و معاشێن خوه‌ ژ حکومه‌تا ئیراقێ دستاندن.

پشتی گه‌له‌ک هه‌ڤدیتنێن د ناڤبه‌را حکومه‌تا ئیراقێ و حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ دا‌، ل سه‌ر ڕه‌وشا شنگالێ ل هه‌ڤکرن. ده‌ما ئه‌ڤ ل هه‌ڤکرن هاته‌ ڕاگەهاندن، پەکەکێ جاردن ده‌ست پرۆپاگەندەكا سەختە کر و ل دژی پەدەکێ ده‌ست پرۆپاگانده‌یه‌ک به‌رفرھ کر. ب ناڤێ کوردێن ئێزدی جڤین کرن داخوویانی به‌لاڤ کرن. پەکەکێ ڤه‌کری دخوازە ستاتوویه‌ک تایبه‌ت یا شنگالێ چێببه‌ و دا کو شنگال ژ کوردستانێ بێ ڤه‌قه‌تاندن. نه‌ ب ئاوایه‌ک نه‌ته‌وەیی ل پرسا ئێزدیا دنێره‌ و هه‌ول ددە کو وه‌ک پرسه‌ک ته‌نێ ئۆلی ڤێ یه‌کێ ب کاربینن دا کو نرخێن نه‌ته‌وەیی وندا بکن.

نها پێکهاتەیێن دن ل کوردستانێ یێن کو نه‌ کوردن دۆزا خوه‌سه‌ریه‌کی بکن مرۆڤ دکارە ڤێ یه‌کێ تێ بگەهه‌. لێ کورد ب خوه‌ د ناڤا ئاخا کوردستانێ دا‌ ،به‌حسا خوه‌سه‌ریا بکن، ئه‌ڤ یه‌ک تێكبرنا داخوازیا کوردان یا سه‌رخوه‌بوونێ یه‌. پەکەکە ل ده‌ڤه‌رێ وه‌ک هێزه‌ک بیانی یه‌ و ته‌ڤگه‌را کو دکه‌ ئاسته‌نگێن مه‌زن د ڕێیا به‌رب سه‌رخوه‌بوونێ ڤه‌ دچه‌ ئاسته‌نک دکه‌.

گۆتنا داوی ئه‌وە کو، شنگال کوردستانه‌، گه‌ره‌ک هه‌موو هه‌ولدان بێنه‌ دایین دا کو شنگال بکه‌ڤه‌ سه‌ر هه‌رێما کوردستانێ و کورد وه‌ک حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ ڕێڤه‌به‌ریا شنگالێ بکن. ژ دەرڤەیی ڤێ دیتنێ ھەر دیتنەك دن تێکبرنا شنگالێ یه‌ و دکه‌ڤه‌ د بن خزمه‌تا داگیرکه‌ران دا‌.

2020.10.26

دارا بیله‌ک