شوونداڤەگەراندنا ھەستێن نەتەوەیی ل باكور
د ڤان سالێن داوی دا ل باکورێ کوردستانێ پرسا کورد نه ب واته‌یا ده‌ستخستنا مافێن ڕه‌وا یێن کوردا تێ گۆتوبێژ کرن. ئێدی گۆتنا مافێن نه‌ته‌وی نه ل گۆرا ناڤه‌رۆکا خوه د ڕۆژه‌ڤا سیاسی دا جھ دگره. پرسا جڤاکی ل ترکیێ و باکورێ کوردستانێ ل پێشییا پرسا نه‌ته‌وه‌یی یا کوردا که‌تیه ڕۆژه‌ڤا سیاسییا کوردان ب خوه دا. مخابن، ل باکور گه‌له‌ک هندک که‌سایه‌تی و سیاسه‌تمه‌دار ئێدی به‌حسا مافێن نه‌ته‌وی یێ کوردا دکن و پرسا کوردستانێ گێرێدایی ده‌سته‌که‌فتیێن نه‌ته‌وی گۆتوبێژ دکن.
ئه‌ڤ یه‌ک بوویه سه‌ده‌مه‌ک بنگه‌هین كو ئێدی به‌حسا لاوازبوونا هه‌ستێن نه‌ته‌وی ل باكورێ كوردستانێ تێ کرن و ل باکور پرسا کوردستانی د سیاسه‌تێ دا ژ بۆ پرانیا ئالیێن کو خوه کورد دحه‌سبینن، نه پرسه‌ک سه‌ره‌که‌یه.
سه‌ده‌ما کو لاوازبوونا هه‌ستێن نه‌ته‌وی نایێ گۆتوبێژ کرن و که‌سێن ڤێ یه‌کێ ب ئیسرار دخوازن بکن ڕۆژه‌ڤێ دا ژی ب توندی تێنه ڕه‌خنه‌کرن و هه‌تا ڕاده‌یه‌کی تێنه تاوانبار کرن.
د سالێن 70 ئان دا ژی پێڤاژۆیه‌ک ب ڤێ ئاوایی ب هنده‌ک جیاوازیێن ده‌مکی دهاتە گۆتوبێژ کرن. پرسا کورد ب ده‌مۆراتیكکرنا ترکیێ ڤه دهاتە گێرێدان و ده‌ستخستنا مافێ کوردا ل باکور ب سه‌رکه‌تنا ئیدیۆلۆژیا سۆسیالزمێ ڤه دهاتە گرێدان. هه‌تا رۆژا ئیرۆ د ڤێ سیاسه‌تا چه‌وت دا چ گوهه‌رتنێن بنگه‌هین نه‌هاتنه پێکانین. بێ گومان گه‌له‌ک ئینسان ئه‌ڤ یه‌ک فام کرنه و ئیرۆ د خه‌ته‌ک نه‌ته‌وی دا دۆزا ده‌ستکه‌فتیێن مافێن نه‌ته‌وی دکن. لێ ئه‌ڤ گه‌له‌ک هندکن و ده‌نگێ وان ده‌رناکه‌ڤه.
سیاسه‌تا کو پارتیا كاركەرێن كوردستانێ (پەکەکە) ڕێڤه دبه بوویه سه‌ده‌مێ بنگه‌هین یا ڤێ سیاسه‌تا چه‌وت. هه‌تا ئه‌ڤ یه‌ک ژ بۆ ڤێ سیاسه‌تێ بوویه ئه‌رکه‌ک سه‌ره‌که.
د ڤێ ده‌ربارێ دا دیتنه‌ک هه‌یه کو، دبێژن، دڤێ ژ به‌ری هه‌ر تشته‌کی جڤاکا ترکیی بێ ده‌مۆکراتیزه کرن و د چارچۆڤه‌یا ئیدیۆلۆژیه‌ک چه‌پتی دا، هنده‌ک تشت تێنه پاراستن. یانی تشتا کو ئالیێن پەکەکە/هەدەپە و چه‌پێن ترک دگهینه هه‌ڤ نه ل هه‌ڤکرنا ل سه‌ر جوره‌یێ ده‌ستخستنا مافێن نه‌ته‌وی یێن کوردانه، لێ ل سه‌ر بنگه‌هێ ئیدیۆلۆژیا چه‌پتیێ یه و ئیرۆ ئه‌ڤ ئیدیۆلۆژی ل ترکیێ و باکورێ کوردستانێ ته‌قابوولی که‌مالیزمێ دکه.
دیتنەك هه‌یه کو، ئه‌گه‌ر ده‌مۆکراسیه‌ک ڕاسته‌قێنە ل ترکیێ چێ ببە دێ گه‌له‌ک به‌رژه‌وه‌ندیێن کوردا وه‌ک مله‌ت د ڤێ یه‌کێ دا ھەبن، دێ کورد بکاربن ھێسانتر دۆزا مافێن خوه بکن. لێ گه‌لۆ ئه‌ڤ یه‌ک دێ هه‌تا چ ڕاده‌یێ بکاربه ببه بنگه‌هه‌ک ژ ده‌ستخستنا مافێن ڕه‌وا یێن کوردان را؟
ئیرۆ د قۆناغا ئه‌م تێرا ده‌رباس دبن، ل جیهانێ میناكێ ڤێ یه‌کێ هه‌نه. ئسپانیا ده‌وله‌ته‌كە کو ده‌مۆکراسی لێ هه‌یه. کاتالۆنیا وه‌لاته‌که کو مله‌تێ ڤی وه‌لاتی نه ئسپانیۆلن و دۆزا مافێن خوه دکن، دۆزا ده‌وله‌تبوونێ دکن. ب ڕێیه‌ک گه‌له‌ک ده‌مۆکراتیک هه‌ولدان کو ڤی مافێ خوه ب کار بینن. ڕه‌فه‌راندوم کرن و مله‌تێ کاتالۆنیا سه‌رخوه‌بوون پەژراند و خوه‌ستن ژ ئسپانیا ڤه‌قه‌تن و ببن وه‌لاته‌ک سه‌ربخوه، لێ مخابن ئسپانیا قه‌بوول نه‌کر و سه‌رۆکوه‌زیرێ هه‌رێما کاتالۆنیا و گه‌له‌ک به‌رپرسێن کاتالۆنیا ته‌رکا وه‌لاتێ خوه کرن. یانی وه‌لاته‌ک ده‌مۆکراسی لێ هه‌یی! داخوازا ده‌مۆکراتیک یا مەتەك دن قه‌بوول نه‌کر.
سه‌د هه‌زار ده‌مۆکراسی بھێنە ترکیێ، داخوازیا سه‌رخوه‌بوونێ یا کوردا قه‌بوول ناکن. ژ بۆ ڤێ یه‌کێ دیتنه‌ک دن ئه‌وه کو، هه‌تا پرسا کورد چاره‌سه‌ر نه‌به ، چ جارا ده‌مۆکراسی ناھێتە ترکیێ و ترکیه نابه وه‌لاته‌ک ده‌مۆکراتیک.
ل ترکیێ ده‌ما ته به‌حسا مافێن نه‌ته‌وی کربا، دا تو ب قه‌ومیه‌تێ و پاشڤه‌روتیێ ھێیە ئتیھام کرن. ئیرۆ هه‌مان تشت ب ڤه‌رسیۆنه‌ک دن تێ کرن. پەکەکە ل گۆرا خوه ئه‌ڤ پرس خلاس کریه و ڤه‌کری دبێژه:“ ده‌ما ده‌وله‌تێن نه‌ته‌وی داوی هاتیه.“ ئۆجەلان بخوه ئاشکه‌ره دکه کو “ هون کوردستانه‌ک سه‌ربخووه پێشکێشی من بکن ئه‌ز قه‌بوول ناکم“ په‌یام ڤه‌کری و گه‌له‌کی زه‌لالن.
ل باشوورێ کوردستانێ ده‌ما ڕه‌فه‌راندوما سه‌رخوه‌بوونێ چێبوو، هه‌لوه‌ستا گه‌له‌ک ئالیێن کورد و وه‌لاتێن جیهانێ هات دیتن. گه‌لۆ ئه‌ڤ یه‌ک ب سه‌رێ خوه نه په‌یامه‌ک بوو ژ بۆ خه‌تا نه‌ته‌وی ل کوردستانێ؟
ژ بۆ ڤێ یه‌کێ گه‌ره‌کە ئه‌م ل نرخێن خوه یێن کورده‌واری خوه‌دی ده‌رکه‌ڤن ب مه‌تۆدێن ده‌مۆکراتیک و ڕێیا دیالۆگێ و ب ئاشتیانه و ب ئاوه‌یه‌ک هه‌ری ڕادیکال دۆزا مافێن نه‌ته‌وی بکن و ژ بۆ ڤێ یه‌کێ تێبکۆشین. دڤێ هه‌موو ئاوایی بوویه‌رێن سیاسی ل گۆرا به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ته‌وی بێنه نرخاندن و هه‌لوه‌ست ل گۆرا ڤێ بێنه نیشاندان. ڕێیا کو هه‌ستێن نه‌ته‌وی یێن هاتین وندا کرن، ته‌نێ ب ڤێ بیر و باوه‌ریێ جاردن شوونڤه ڤه‌دگه‌رن.
2019.07.01
دارا بیله‌ک
