ڕه‌وشا عیراقێ د کریزا ئیران و ئه‌مریکایێ دا
عەلی بەلو پەرلامەنتەر و سەرۆكێ كومسیونا نەفت و گازی یێ بەرێ ل پارلامەنتۆیا عیراقێ ژ مالپەرا (بەرگەھ) را دبێژە كو، پشتی داگیرکرنا عیراقێ ژ لایێ ئه‌مه‌ریکایێ ڤه ل نیسانا 2003 ێ بۆ ئه‌گرا زالبوونا پارتیێن شیعە یێن ته‌رفدارێن ئیرانێ ل به‌غدایێ. ئه‌مریکا هه‌ولدا ئه‌ڤێ ده‌ستهه‌لاتێ کێم بکە، لێ په‌یدابوونا رێخستنا قاعیده ل ده‌ڤه‌رێن سنه نشین و دژاتیا وان به‌رامبه‌ر ئه‌مریکا یێ، ئه‌و هه‌وول ھاتن پاش ئێخستن و ھەتا پاشی ئەمریكایێ ل سەر دەما ئوباما و نوری مالكیێ د سالا 2011 ێ دا رێكەفتنا سراتیژی ئیمزا كر و لەشكەرێ ئەمریكایێ خوە ژ عیراقێ ڤەكێشا:
– ئیرانێ مفا ژ وێ ڤالاھیێ دیت و ب یەکجاری كۆنترۆلا عیراقێ کر و ھەتا ده‌ستێ خوە خستە ناڤ وه‌لاتێن دن یێن عه‌ره‌بان دا ژی، وه‌کۆ سوریا، لوبنان، یه‌مه‌ن، به‌حره‌ین و هه‌تا سعودیێ ژی. لێ بەلێ پشتی دونالد ترامپ ده‌ستهه‌لات وه‌رگرت ل واشنگتون ، بالانس هاته گۆھرین. ئه‌مریکا ل 9 ێ گۆلانا 2018 ێ ژ په‌یمانا نه‌وه‌وی ڤه‌كشیا و چه‌ند قووناخێن ئه‌مبارگۆیێ ل سه‌ر ئیرانێ سه‌پاندن.
عیراق دێ چاوا بكاربە ئەمریكا و ئیرانێ رازی بكە و د ھەمان دەمێ دا ئەمریكا دێ چاوا بكاربە عیراقێ نەچار بكە كە پێگیریێ ب ئابلوقەیا ل سەر ئیرانێ بكە، عەلی بەلو دبێژە:
– ئه‌ڤرۆ عیراق د ڕه‌وشه‌کا خراب دایه، هه‌ول ددە “ داری د نیڤێرێ بگرە” ژ لایه‌کی ڤه ئه‌ماریکا ب ڤێ چه‌ندێ نه‌رازیه ، ژ لایێ دی ڤه هێزێن شیعە یێن چه‌کدار د ناڤ ڕێزێن “ حه‌شدا شەعبی” دا وه‌کۆ به‌در، حزبولاھ، عه‌سائیب ئه‌هلولـحه‌ق، ئه‌ل نوجه‌با و هتد ژ عیراقێ ڕازی نابن، هه‌ر چه‌نده هنده‌ک ژ ڤان هێزا د لیستا تەرۆرا ئه‌مریکایێ دا نه، وه‌کۆ حزبولاھا عیراقێ و ئه‌لنوجبا
ئه‌گه‌ر عیراق تەرەفێ ئیرانێ بگرە، ئه‌مریکا دێ وه‌کۆ ئیرانێ ڕفتارێ دگه‌ل بکە، وه‌کۆ ڕاگرتنا هاریکاریێن ئابۆری و هلگرتنا پاراستنا داره‌ییا عیراقێ ل جیهانێ. ب ڤێچه‌ندێ عیراق هلدوه‌شێت.
ئه‌گه‌ر ته‌ره‌فداریا ئه‌مریکایێ بکە، ئه‌و هێزێن ئالیگرێن ئیرانێ پرانیا ده‌نگان د ناڤ پەرلەمەنتۆیا عیراقێ دا ھەیە دێ حوکومه‌تێ هلوه‌شینن و عادل عەبدومه‌هدی لابدن. ژ به‌ر هندێ ڕژێما عیراقێ د ناڤبه‌را “ نال و بزمارێ دا یه
پشتی ئەمبارگویا ئەمریكایی لئ سەر ئیرانێ، قۆناخا دوویێ، كەتیە وارێ پراكتیكێ دا، یەكسەر وەزیرێ دەرڤە یێ تركیێ سەردانا ھەولێرێ كر و دگەل بەرپرسێن ھەرێما كوردستانێ جڤیا، ما گەلۆ كوردستان دكارە ببە بەدیلێ ئیرانێ د وارێ دابینكرنا نەفتێ و ئەنەرژیێ دا، پارلامانتەرێ بەرێ و سەرۆكێ كۆمسیۆنا نەفت و گازێ ل پارلامەنتۆیا عیراقێ دبێژە:
– سه‌ردانا مایک پۆمپۆ، وەزیرێ دەرڤە یێ ئەمریكایێ یا نه‌به‌روه‌خت و ژ نشکاڤه بۆ به‌غدایێ د 7 ێ گۆلانێ 2019 ێ دا، د ده‌ما ده‌ستپێکرنا قووناخا دویێ یا ئه‌مبارگۆیێ ل سه‌ر عیراقێ ژ به‌ر چه‌ند ئه‌گه‌را بۆ یه:
۱- نابە عیراق وزه‌یێ/ئەنەرژیێ ژ ئیرانێ بکرە و هاریکاریا ده‌راڤی د گه‌ل بکە.
2- نه‌هێلانا ده‌ستێوه‌ردانا ئیرانێ د کاروبارێن عیراقێ دا
3- دڤێ عیراق به‌رژه‌وه‌ندییێن ئه‌مریکایێ و هاوه‌لاتییێن وێ ل ناڤ خاکا خوه ژ ته‌ره‌فدارێن ئیرانێ و ئیرانیان بپارێزە
4- دڤێ عیراق د ڕێکا کوردستانێ ڕا پترۆلێ ژ بۆ تورکیایێ دابین بکە.
سه‌باره‌ت ب خالا چارێ، ب بۆچۆنا من ، پترۆلا کوردستانێ د گه‌ل هنده‌ک یا که‌رکووکێ ب ئاسانی دکارن هه‌می پێویستییێن تورکیا ژ نه‌فتێ دابین بکن . چوونکه تورکیا ته‌نها پێوستی ڕۆژانه ب نێزیک 700 ھەزار به‌رمیل نه‌فت هه‌یه، نها نێزیک 230 هه‌زار به‌رمیل نەفتێ ڕۆژانه ژ ئیرانێ دكرە.
کوردستان ڕۆژانه نێزیکی 450 هه‌زار به‌رمیل پترۆل هنارده‌یی تورکیا دکە و عیراق ژی نها 100 هه‌زار به‌رمیل ب ڕێکا کوردستانێ ڕەوانه دکە، و عیراق دکارە زێده بکە هه‌تا 300 هه‌زار به‌رمیل په‌ترۆل و ب ڕێکا کوردستانێ بو تركیا هنارده بکە و ب ڤێ چه‌ندێ کوردستان دبە به‌دیلێ ئیرانێ .
ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ وه‌زیرێ ده‌رڤه یێ تورکیا سه‌ردانا هه‌ولێرێ کر و د بن ئالایا کوردستانێ دا بۆ جارا یه‌کێ پشتی رەفەرەندومێ د 2017.09.25 دا دگەل مەزنە بەرپرسێن ھەرێما كوردستانێ جڤیا .
کوردستان جیهه‌کی مه‌زنه هه‌یه ل سەر نەخشەیا وزه‌یا جیهانێ دا و نێزیكی 45 ملیار به‌رمیل پترۆل وه‌کۆ ئیحتیات هه‌یه ، هه‌ر وه‌سا ٦ ترلیۆن مه‌ترێ سێجا گاز هه‌یه.
2019.05.10
