گومان تێدا نینە حزبێ جیاوازى دگەل هەمى گروپ و کۆمەلە و رێکخراوێن دى هەیە. هەر پارتیەکا سیاسى هەول ددەت ب گەهیتە دەستهەلاتا سیاسى تاکو بشێت برێکا وێ دەستهەلاتێ پرۆژە و بەرنامێ خۆ یێ هەلبژارتنان جێبەجێ بکەت و بەردەوامیێ بدەتە دەستهەلاتا خۆ ل وى وەلاتى یان وێ هەرێمێ. ل کوردستانێ پشتى سەرهلدانا پیرۆز رێرەوێ سیاسى ل کوردستانێ نەیێ جێگر و سەقامگیر بوویە، ژبەر دانپێنەدان ب شکەستنێ ل هەلبژارتنان و نەبوونا ئۆپۆزسیۆنەکا کارا بەردەوام پرۆسا سیاسى ل کوردستانێ ل بن مەترسیێ دا بوویە. نەخاسمە پشتى شەڕێ خۆکوژیێ بۆ ماوێ چەند سالان و دابەشبوونا کوردستانێ ل سەر دوو دەڤەرێن ئیدارى، کو ئەڤ شێوازێ حوکمرانیێ ب هیچ جۆرەکی خزمەتا ئەزموونا بزاڤا رزگارىخوازى یا کوردى نەکریە. بەلکو سومعەتا سیاسى یا کوردستانێ ل ناڤ جڤاکێ ناڤدەولەتى زۆر لاواز دکر.
دیسان ل سەر گەلەک ئاستان رەوشا ژینگەها نافخۆیا کوردستانێ زۆر لاواز بوو. ژلایێ سیاسى و دیموکراسى، ب تایبەت نەبوونا سەقامگێریا سیاسى و رۆلێ خراب یێ حزبێن سیاسى ل کوردستانێ، بوویە فاکتەرێ لاوازیێ دناڤبەرا پێکهاتێن جودا جودا ل کوردستانێ و نەبوونا حکومەتکا بهێز و ئۆپۆزسیۆنەک کارا. ژلایێ ئابوورى، کو بنەمایەکێ سەرەکى یە بۆ ئاڤاکرنا وەلاتەکێ بهێز و ژ هەمى لایەکی ڤە ئابوور روویێ دی یێ سیاسەتێ یە ل هەر وەلاتەکێ. ژلایێ لەشکەرى، هەبوونا دوو هێزێن لەشکەرى و نە ئیکگرتنا وان و دروستبوونا شەڕێ خۆکوژیێ خالەکا مەترسیدار بوو ل سەر گشت بوارێن ژیانێ ل کوردستانێ. ژلایێ خزمەتگوزاریان، هەردەما ل وەلاتەکی شەڕێ نافخۆ رویدا ژیانا رۆژانە یا خەلکێ وى وەلاتى دکەڤیتە ژێر مەترسیێ، ب تایبەت ژلایێ خزمەتگوزاریڤە. قوناغا پشتى ژناڤچوونا رژێما گۆڕبەگۆڕ یا بەعسیان ژیانەک نوى ل کوردستانێ و عێراقێ سەرهلدا، نەخاسمە پشتى پەسەندکرنا دستوورێ هەمیشەیی ل عێراقێ و هەرێما کوردستانێ وەکو هەرێمەکا دستوورى دروست بوو و هێدى هێدى ئاسەوارێن دوو ئیدارى ژناڤچوون. بەلێ زۆر بەداخەوە ئەوا ژ حزبێن کوردى دهاتە خاستن ل عێراقێ و کوردستانێ ئەنجام بدەن نەکرن، بەلکو زۆربەی حزبێن سیاسى لگۆر بەرژوەندێن خۆ یێن حزبى کار کریە و بەرژەوەندێن مللەتى و جەماوەرى پشتگوهـ هاڤێتینه. دیسان ناکوکى و هەڤدژیا ئەڤان لایەنێن سیاسى ب شێوەیەکێ راستەوخۆ کاریگەرى ل سەر ژیان و پرۆسا چاکسازیێ هەبوویە ل کوردستانێ.
چاکسازى ئێک ژ وان دروشمێن تەیسۆکە یێن زۆربەی حزبێن سیاسى بلند دکەن. بەلێ بۆ من جهێ سەرسۆرمانێ یە پارتیەکا وەکو پارتى دیموکراتى کوردستان ئەڤى دروشمی بلند بکەت. چونکە ل هەمى قوناغێن حوکمرانیێ پارتى دەستهەلاتدار بوویە و پارتى دشیا بەردوام چاکسازیان ئەنجام بدەت بۆ خزمەتا خەلکى و پارتى بەرپرسا ئێکەم یا ئەنجام نەدانا چاکسازیان و بەردەوام بوونا رەوشا نوکە یا کوردستانێ یە. ژبەر هۆکارێن ل خوارێ دیار:
یان خەلکەکێ مفادرا هەیە ژ رەوشا نوکە یا کوردستانێ و نەڤێن چاکسازى بهێنە ئەنجام دان تاکو بەرژوەندێن وان تێک نەچن. یانژى ئیرادا حزبى و نەبوونا بڕیارەکا بهێز ل ناڤ پارتى بۆ ئەنجامدانا چاکسازیان. یانژى رێگرى هەیە ژلایێ حزبێن هەڤکیفێن پارتى ڤە ژبۆ خاترا بەرژوەندێن وان ئەڤ چەندە ناهیتە کرن. بابەتێ فشارێن هەرێمایەتى چەند زۆر ژى بن پارتى دشیا ل قۆناغێن جودا چاکسازیان ئەنجام بدەت.
دەمێ ئەم بەحس ل چاکسازیان دکەین، ب دیتنا من سێ خالێن زۆر گرنگ دهێنە پێش هەر کەسەکێ ژوانا (پاداشتکرن، سزادان و راستەڤەکرنا سیستەم و یاسا و رێسایێن بۆ خزمەتا گشتى) کو جەوهەرێ پرۆسا چاکسازیێ ل سەر چەند بنەما رادوەستیت. ئەو هەرسێ بنەمایێن مە ئاماژە پێ کرین زۆر د لاوازن یانژى نەهاتینە کاراکرن ب مەرەما باشترکرن و پاککرنا رەوشا سیاسى، ئابوورى و کۆمەڵایەتى ل هەرێما کوردستانێ. گرنگترین خالا چاکسازى تێدا بهێتە کرن ب دیتنا من کەرتێ پەروەردێ و خواندنا بلندە بۆ هندێ بەرەبابێن داهاتى ل سەر بنەمایەکێ زانستى و ئەکادیمى بهێنە ئاڤاکرن. چونکە ئەوا ئەڤرۆکە ل ئەڤان کەرتان دهێتە دیتن جهێ سەرسۆرمانێ یە. ژبلى دانا باوەرنامەکا شکلى د ناڤەرۆکا خۆدا ئەو مەعریفا پێویست نەهاتیە پێشکێشکرن و ئێک ژ مەزنترین پرسگرێکێن عەقلێ کوردى ل ڤێ قوناغێ ل دیتنا پرسا پەروەردێ یە. پاشان کەرتێن دى لدویڤ ئەولەویاتێن ژیانا رۆژانە یا خەلکێ کوردستانێ.
پشتى هەلبژارتنێن پەرلەمانێ کوردستانێ و سەرکەفتنا پارتى ب 45 کورسیان ب دیتنا من بارێ پارتى زۆر گران بوو. ب تایبەت ئەو بەهانە نامینە د رێکا پارتى دا بۆ ئەنجامدانا چاکسازیان. پارتى دشێت زۆر ب ئاسانى یاسا چاکسازیان و گەلەک یاسایێن دى ل کوردستانێ راستڤەکەت کو د خزمەتا خەلکى دا بن. دیسان پارتى دشێت پێداچوونا سیستەمێ پەروەردێ و گشت سیستەمێن حوکمرانیێ ل هەرێمێ بکەت. ئەگەر ئارمانجا پارتى ل داهاتى دا کوردستانەکا بهێز بیت، ئێکەم پرۆسێس دڤێت نافخۆیا خۆ پاک بکەت و هژمارەکا کەسانێن پاک ئاراستەیی جڤاکى بکەت. چونکە کاریکتەرێن سیاسى رۆلەک کارا هەیە د هەمى بوارەکێ دا نەخاسمە دەستبژێرا سیاسى دشێن ل ماوەکێ کێم گۆرانکاریان ئەنجام بدەن.
چەند پێشنیارێن زۆر گرنگ هەنە ب دیتنا من کو ل داهاتى ببنە پرۆژێ چاکسازیێ بۆ پارتى، دێ مەزنترین مفا ژێ وەرگریت. هەم وەکو مللەت هەم وەکو بەردەوامیدانا دەستهەلاتا خۆ ل کوردستانێ: داریشتنا سیتەمەک پەروەردەیى ل سەر بنەمایەکێ ئەکادیمى ب پلان بیت، نەک ل دویڤ میزاج و تەجریبا چ وەزیر یان وەلاتان بیت. بەلکو ل گۆر ژینگەها کوردستانێ ئەڤ سیستەمە بهێت گۆهورین. رەوشا ساخلەمیێ ئانکو گرنگیدان ب کەرتێ ساخەلەمىێ چ ژ پێگەهاندنا نوژدار یان کەسانێن تایبەتمەند یانژى بابەتێ دەرمان و بڕیارێن ل ئەڤێ دوماهیکێ یێن حکومەتا هەرێما کوردستانێ ئەگەر بهێنە جێبەجێکرن باشترین چارەسەریە بۆ کێشا دەرمانا. بەلێ کەرتێ ساخلەمیێ ب گشتى پێدڤى ب پێداچوونێ یە، چونکە ب دەهان حالەتێن مرن و خەمساریێ دورست بووینە د ڤى کەرتى دا و حکومەتێ گرنگى پێ نەدایە.
بابەتێ ژێرخانا ئابوورى وگرنگیدان ب بەرهەمێ نافخۆ و دانانا کارخانە و پرۆژێن وەبەرهێنانێ، ئیدى نابیت بتنێ مۆڵ و شوقە بهێنە ئاڤاکرن بتنێ مفایێ وەبەرهێنەرى تێدا بیت. بەلکو ئێدى دڤێت ئەم ل بەرژەوەندا هەژارو جۆتیارێن ئەڤی وەلاتى بگەرین و خۆ ل بەرهەمێ وان بکەینە خودان. سەروەریا یاسایێ و جێبەجێکرنا پرەنسیپێ هاولاتیبوونێ نابیت ل کوردستانێ کەس ل سەر یاسایێ دا بیت. چ بەرپرس و ئاغا و پلەدار. بەلکو یاسا بۆ کورە هەژارەکی و مەزنترین بەرپرس وەکو ئێک بیت. شەفافیەت ل کەرتێ نەفتێ و هەمى بوارێن ژیانا رۆژانە یا خەلکى دا بۆ هندێ متمانە دناڤبەرا خەلکى و دەستهەلاتێدا دروست بیت. سزادانا خەلکێ گەندەڵ نابیت پێگەهێ وی یێ حزبایەتى و عەشائیرى ل پێشچاڤ بهێتە وەرگرتن. هەر کەسێ گەندەڵکار بیت دڤێت ل بەردەم دادگەهێ ب گەهیتە سزایێ خۆ.
ب دیتنا من ئەڤ خالە زۆر ئاسانن و پارتى دشێت د ماوەکێ زۆر کێم دا ل کابینا داهاتى ئەڤێ چەندێ ئەنجام بدەت، ئەگەر ب دروستاهى نیازا ئەنجامدانا چاکسازیێ هەبیت. چونکە رەوشا نوکە ب هەمى شێوازەکی نەیا قەبیلکرى یە ژلایێ خەلکى ڤە، و ل چوار سالێن بورى مەزنترین بێهنفرەهی کێشایە بەرامبەر دەستهەلات و حکومەتا هەرێما کوردستانێ ژ قەیران، شەڕ و کێشەیێن سیاسى. چونکە رکەبەریا سیاسى گەهشتبوو ئاستەکێ ئارامیا کۆمەڵایەتى و سیاسى یا خەلکێ کوردستانێ تێکدا بوو. کوردستانەکا بهێز پێدڤى ب هێز و ئیرادەکا مەزنا چاکسازیێ هەیە. لەورا دەست و هزرا مەژى دگەل وى کەس ولایەنینە یێ مە بەرەف ئەڤى ئاسۆیێ گەش ببەت. ب هێڤیا هندێ ل ئایندەکێ نێزیک
ئەڤێ هێڤیێ ببینین.
رەمەزان نەسرەددین کێڤلى– دهۆك
13.11.2018
rojarticle
