پەژيكا كۆرۆنایێ جيهان تەڤ ب خوە ڤە مژوول و گيرۆدە كريە، چونكو كيێنجەك وەسا گران و ب ژان ل هەر كيێليكەكا ژيانا مرۆڤاتيێ كريە كو ژيان ب هەموو رەنگان ئيێخستيە د بن گەفەكا مەزن دا ب تايبەتی ژ لايێ تەندروستى و ئابووری ڤە كو مرۆڤ دكارە بيێژە هەما ژیان ئيفليج كريە.
كەسيێن باوەرى ب بيردۆزا ئۆين و پيلانگێريێ (موئامەرە) هەى، وەسا هزر دكەن كو ئەڤە شەرەكێ نە راگەهانديێ ئابوورى و بالادەستبوونا زلهێزێن جيهانييە ب تايبەت ناڤبەينا ئەمريكا و چينێ يە، چونكو ئەڤرۆ چين وەك زلهێزەكا ئابوورى بەرامبەر ئەمريكایێ راوەستايە و هەتا نوكە ئەو گرفت و قەيرانێن ئابوورى يێن بەردەوام تۆشى دەولەتێن سەرمايەدار دبن، ئابوورا چينێ يا ژێ دوورە و د وەرارەك بەردەوام دايە. لێ ئەگەر مرۆڤ دوورى هەست و سۆزان ل رەنگێ بەلاڤبوون و بەرهنگاربوونا پەژيكا كۆرۆنايێ مێزە بكە ديار دبە كو هيچ راستى ژ بۆ وێ ئێكێ نينن و جيهان ب تايبەتی وەلاتێن پێشكەفتى ب ئێك تيم هاتنە مەيدانێ و يێ شەرێ پەژيكا كۆرۆنايێ دكەن، ئاماژە هەمى بۆ وێ ئێكێ دچن كو ل دەمەك نێزيك وێ چارەيێ بۆ ڤێ پەژيكا مالوێرانكەر ب بینن.
هەر پەژيكەك و ئاريشەك داوى بۆ هەيە ئانكو د دەمكينە لێ ئەڤ پەژيكا كوردان يا دبێژنێ بێتفاقى كو كيێنجا وێ گەلەك ژ يا كۆرۆنايێ ل سەر هەبوونا نەتەوا كورد مەزنترە دێ كەنگى ب داوى هێت؟
ل گۆر رەوشا ئەڤرۆ بەرسڤ دێ گەلەك ڤەكێشە. ل دەمێ جيهان گيرۆدەيێ ڤەديتنا چارەيەكێ يە ژ بۆ پەژيكا كۆرۆنايێ، كوردێن مە يا راستر هندەك لايەنێن سياسى يێ قەبێن هەڤ دخازن و دخازن مە چەنگلكێشى هەوەكا دى يا شەرەكێ خوەكوژيێ بكەن و ڤى چرايێ دبێژنێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بتەمرينن، واى بۆ ڤێ خەمێ.
ديرۆكا نەتەوەيێن مينا كوردان هاتينە پارڤەكرن، نيشا مە ددەن كو هەردەما پارچەك رزگاربوو، نەتەوە ب هەموو تەخ و جوينێن خوەڤە پشتەڤانيێ لێ دكەن و هەموو شيانێن خوە دبشێڤن ژ بۆ پاراستنا وێ پارچا رزگاربووى و ژ وێرا دەست ب رزگاركرنا پارچەيێن مايين دكەن، خەباتا گەلێ چينى و فيەتنام و فلەستين باشترين نمونەنە! ئانكو هەموو نەتەوەيێن رزگاربووى ب ئێكگرتن و هەڤهەلويستيێ رزگابوونە.
ئەڤە نێزيكى 29 سالانە مە ل باشوورێ كوردستانێ (1992) حوكمەتەك هەيە ب ناڤێ حوكمەتا هەريێما كوردستانێ و ل سەر ئاستێ ناڤخوەيا عيێراقێ و جيهانێ ژى دان پێ هاتيە دان، ئانكو شێوەيەكێ قانوونى و فەرمى هەيە. ل جهێ هەموو لايەنێن سياسى يێن ناڤخوەيا هەريێما كوردستانێ و دەرڤەى كوردستانێ شيانێن خوە بدەن كار و ببنە پشتەڤان دا قەبارێ ڤێ حوكمەتێ يێ جوگرافى مەزنتر لێ بهيێت و شۆرى هەموو ئاخا كوردستانا ديرۆكى ببە، ب ناڤێن جودا و خوەستەكێن جودا شەرێ ڤى چرايى هاتيە كرن (شەرێن ناڤخوە و شەرێ پەكەكێ ل دژى حوكمەتا هەريێما كوردستانێ راگەهاندى هەر ل 1992-2020 ب هەموو شيانێن خوەڤە كو نە دكێمن).
رەوشا نوكە يا هەريێما كوردستانێ سەرەراى مەترسيا كۆرۆنايێ و گڤاشتنێن هەر ئێك ژ عيێراق و دەولەتێن داگيركەرێن كوردستانێ مەترسيا ژ هەموويان مەزنتر بێتفاقى و هەلامەتێ شەرێ ناڤخوەيە كو ئەگەر (خودێ نەكەت) روو بدە، دێ ببە فيشەكا دلۆڤانيێ ل جەستەيێ ڤى چرايێ هەموو كوردپەروەر شاناز كرين.
ئێكگرتن و ب هەڤ را كاركرن بارمتەيا هەر سەركەفتنەكێ يە، قەبخازى و نەداگێران بۆ هەڤ رێ خوەشەكەرا ژناڤچوونا هەر دەستكەفتەكێ يە.
ل دەمێ هەموو داگيركەرێن كوردستانێ سەرەراى هەموو كێش و گرفتێن هەين لێ ژ بۆ نەهێلانا هەر دەستكەفتەكا مە يا نەتەوەیى ئێكگرتينە و ل هەڤ دكەن و نەخش و پيلانێن ئێكگرتى ژ بۆ نەهيێلانا دەستكەفتيێن كوردان دادرێژن و چەكێ هەرێ گرنگ ل دژى كوردان ددەن خەبتاندن كو ئەو ژى شەرێ كوردان ب كوردان دكەن، هەر چەندە هەر كوردەك ڤێ چەندێ دزانە لێ ديسان ژى ب ساناهى دكەڤە خەفك و داڤێن داگيركەران.
بێتفاقيا كوردان ژ مەترسيا پەژيكا كۆرۆنايێ مەزنترە. وەرن ئەم ب هەڤ را ل دژى كۆرۆنايا كوردى ئانكو بێتفاقيا كوردى بەرى شەرێ هەر داگيركەرەكى بجەنگين، وەك نەخشێ حوكمەتا هەريێما كوردستانێ كێشاى ژ بۆ رووبرووبوونا پەژيكا كۆرۆنايێ و وەلاتيێن كوردستانێ پێگيرى پێكرى و ب سيا وێ ئێكگرتنێ ئەڤرۆ ئەم يێ بەرەف قورتالبوونا ژ مەترسيا بەلاڤبوونا پەژيكا كۆرۆنايێ دچين، ئەڤە ژى خالەكا گەشە ژ بۆ رايەدارێن حوكمەتا هەريێما كوردستانێ دهێتە هەژمارتن.
كۆرۆنايا كوردى بێتفاقيا كوردانە و مە گەلەك ژان ژ دەردێ وێ ديتنە و ئيێدى دەم هاتيە ئەم خوە ژ كۆرۆنايا كوردى تافيل بكەين و بەر ب ئێكگرتنا هەردەمى بكەڤينە رێ ژ بۆ ئازاديا ئێكجارى ژ هەلگرتنا نيركێ داگيركەريێ.
محەمەد چەلكى
20-04-2020
دهۆك
