4 ێ گولانێ سالڤه‌گه‌را ده‌ستپێکا کۆمکوژیا دێرسمێ یه.سه‌ید ڕزا ل دژی سیاسه‌تا ئاسیملاسیۆنا کو ده‌وله‌تا ترکیێ ل سه‌ر کوردان برێڤه دبر، د سالا 1937 ێ دا سه‌رهلدا.
ده‌وله‌تا ترکیێ ژ بۆ سه‌رهلدانا سه‌ید ڕزا بشکینه 4 ێ گولانا 1937 ێ ل پارلامه‌نتۆیا ترکیێ بریارا ب ناڤێ “ته‌نکیل و ته‌هجیرێ” ده‌رخست و ب هێزێن ئارتێشا خوه ئێریش بر سه‌ر دێرسمێ .
82 سال ب سه‌ر کۆمکوژیا دێرسمێ ڕا ده‌رباس دبن کو تێ دا زێده‌تر ژ 13 هه‌زار کورد هاتن کوشتن و هه‌ژماره‌کا زێده یا خه‌لکێ ژی هات مشه‌ختکرن.
هه‌یا نها ژی ئه‌و کۆمکوژی ژ ئالیێ ده‌وله‌تا ترکیێ ڤه ب ئاوایه‌کی فه‌رمی نه‌هاتیه ناسکرن و کارێ یاسایی یێ پێویست ژێ ڕا نه‌هاتیه کرن.
ڕه‌جه‌ب تاییپ ئه‌ردۆگان ژی د ده‌ما سه‌رۆکوه‌زیرتیا خوه دا ڕاگهاندبوو کو ئه‌و دکاره لێبۆرینێ ژ خه‌لکێ دێرسمێ بخوازه، لێ ژ به‌ر کو ئه‌و کۆمکوژی ژ ئالیێ ده‌ستهلاتیا جه‌هه‌پێ ڤه هاتیه کرن، دڤێ جه‌هه‌په لێبۆرینێ ژ خه‌لکێ بخوازه.
خه‌لکێ دێرسمێ ژی داخواز ژ ده‌وله‌تێ دکن کو ئارشیڤێن ل سه‌ر کۆمکوژیا دێرسمێ ئاشکه‌را بکن و هه‌روها که‌سووکارێن قوربانیان ژی قه‌ره‌بوو بکن. لێ هه‌یا نها که‌سه‌ک نه‌هاتیه قه‌ره‌بووکرن و نه ژی تێ زانین کا گۆرا سه‌یید ڕزا سه‌رۆکێ سه‌رھلدانا دێرسمێ ل کوده‌رێ یه.
82 سال به‌ری نها ده‌وله‌تا ترکیێ ل دێرسما باکورێ کوردستانێ کۆمکوژی کر. ئه‌ڤ یه‌ک د ده‌مه‌کێ دا بوو کو کوردێن عه‌له‌وی ل دێرسمێ ب ڕێبه‌ریا سه‌ید ڕزا ده‌ست ب شۆره‌شێ کربوون. کۆمکوژیێ هه‌تا سالا 1939 ێ به‌رده‌وام کر.
4 ێ گولانا 1937 ێ کۆمکوژیا دێرسمێ هات کرن، 13 هه‌زار کورد ل دێرسمێ هاتن کوشتن، 12 هه‌زار ب نه‌چاری هاتن کۆچبه‌رکرن.
سه‌یید ڕزا و هه‌ڤالێن وی ٥ ئێ گولانا هه‌مان سالێ هاتن دارڤه‌کرن.
سه‌رۆککۆمارێ ترکیێ ڕه‌جه‌پ تاییپ ئه‌ردۆگان ڕۆژا 23 ێ مژدارا 2011 ێ کو وێ ده‌مێ سه‌رۆکوه‌زیر بوو، چه‌ند به‌لگه‌یێن دیرۆکی ده‌ربارێ کۆمکوژیا دێرسمێ دا پێشان دان و سیاسه‌تا وێ ده‌مێ یا ده‌وله‌تا ترکیێ ڕه‌خنه کر.
ئه‌ردوگان، ده‌ربارێ کۆمکوژیا دێرسمێ دا گۆت: “ئه‌گه‌ر پێویست بکه ب ناڤێ ده‌وله‌تێ داخوازا لێبۆرینێ بێ کرن و نه‌ریته‌که وها هه‌به، من داخوازا لێبۆرینێ کر و داخوازا لێبۆرینێ دکم. ئه‌ڤ بوویه‌ر د ده‌مه‌کێ دا یه کو جه‌هه‌په تاکه پارتیا ده‌ستهلات بوو. له‌ورا یێ کو پێویسته داخوازا لێبۆرینێ بکه، که‌مال کلچدارۆگلو( سه‌رۆکێ جه‌ھه‌پێ) یه.”
سالانه 4 ێ گولانێ کۆمکوژیا دێرسمێ تێ ببیرانین. دێرسم باژاره‌کێ باکورێ کوردستانێ یه و نها هه‌ژمارا ئاکنجیێن وی 86 هه‌زار که‌سه.
کۆمکوژیا دێرسیمێ
ڕۆژا 4 ێ گولانێ پارلامه‌نتۆیا ترکیێ بریارا کۆمکوژیا دێرسیمێ دا.
بریارا کۆمکوژیێ ب ناڤێ (ته‌نکیل و ته‌هجیرێ) بوو.
ترکیێ دبێژه نێزیکی 14 هه‌زار کوردێن دێرسیمێ ژیانا خوه ژ ده‌ست دان.
ل گۆر سازیێن کوردان 70-90 هه‌زار که‌سی ژیانا خوه ژ ده‌ست دان.
ب ده‌ھ هه‌زاران خه‌لکێ دێرسیمێ هاتن سرگوون/نەفی کرن.
د ئیلۆنا1938 ێ دا چه‌کێن کیمیاوی یه‌که‌م جار ل دێرسیمێ هاتن بکارانین
