ل تركیێ دڤێ پرسا كورد ببە پرسەك نەتەوەیی

ل ترکیێ‌ و باکورێ کوردستانێ د هنده‌ک قۆناغێن تایبه‌ت دا‌ پرسا کورد دكەڤە ڕۆژه‌ڤێ و ب ئاوایه‌کی تێ گۆتوبێژ کرن. مخابن نه‌ کورد، لێ پارتیێن ترکی ‌ و هنده‌ک ده‌زگه‌هێن ب ڤان پارتیان ڤه‌ گرێدایی به‌حسا ڤێ پرسا گرنگ دکن. ژ خوه‌ ئه‌ڤ یه‌ک ژی ژ ئالۆزبوونا ته‌ڤگه‌ره‌ک نه‌ته‌وی یا کوردستانی ده‌ردکه‌ڤه‌ هۆلێ.

نها جاردن هنده‌ک ڕه‌وشه‌نبرێن ترک، ئەكادەمی و به‌شه‌ک که‌سایه‌تی ژ جەهەپێ به‌هسا ڤێ پرسێ، پرسا كوردی، دکن. جێگرێ سه‌رۆکێ جەهەپێ یێ شاخێ دیاربه‌کرێ، ماهموت ئاز ئوسال، د هه‌ڤپه‌یڤینه‌کا خوه‌ دا‌ به‌هسا پرسا کورد دکه‌ و دبێژه‌ پێدڤیە جەهەپە دگەل کوردان رێكبكەڤە  و پرسا کورد بێخه‌ ڕۆژه‌ڤێ دا‌. ماهموت ئاز ئوسال دبێژه‌ کو، بلا زه‌ێده‌ نه‌چین سه‌ر هەدەپێ و ڕێ بدن کو هەدەپە پرۆژه‌یا خوه‌ یا ترکیه‌بوونێ پێشڤه‌تر ببه‌. هه‌روه‌ها هه‌مان که‌س به‌هسا ده‌مۆکراتیکبوونا ترکیێ دکه‌ و دبێژه‌ ئەگەر ئه‌ڤ یه‌ک ببه، ئانكو ئەگەر دەمۆكراتیكبوونا تركیێ بەب، ‌ دێ پرسا کورد ژی بێ چاره‌سه‌رکرن.

ژ ئالیه‌ک دن ڤه‌ دۆچ. در. به‌هلوول ئۆزکان د لێکۆلنه‌کا خوه‌ دا‌ به‌هسا نژادپەرستێن  ترک دکه‌ و ڕه‌وشا پارتیێن وه‌ک مەهەپێ و ئی پارتیێ و دیتنا وان د ده‌ربارێ کوردان دا‌ دنرخینه‌. ئۆزکان دبێژه‌:  ل ترکیێ‌ د ده‌ربارێ پرسا کورد و گه‌له‌ک پرسێ‌ن دن دا‌ ژی ئیدیۆلۆژیا  تورک ئیسلامێ بنگه‌ھ تێ گرتن و ئه‌ڤ یه‌ک ڕێ ل ده‌مۆکراتیبوونا ترکیێ‌ دگره‌.

ده‌ما ئالیێن سیاسی ل ترکیێ‌ به‌هسا پرسا کورد دکن د ڤێ قۆناخێ دا‌ هه‌سابێ هلبژارتنا دکن و تایبه‌تی چاڤ به‌رددن ده‌نگێن کو هەدەپە وه‌ردگره‌.

د ئه‌نجام دا‌ پرسا کورد دو په‌رسپه‌کتیڤان دا‌ تینن هۆلێ:

  پرسا کورد گه‌له‌ک ب زانه‌بوون ب هەدەپە/پەکەکێ ڤه‌ گرێددن و ب ڤی ئاوایی گۆتوبێژ دکن. ل ترکیێ‌ ئه‌ڤ یه‌ک گه‌له‌ک ب زانه‌بوون تێ کرن و د چا‌رچۆڤه‌یا پرۆژه‌یا ترکیه‌بوونێ دا‌ تێ ڕێڤه‌برن. بێ گومان ئه‌ڤ یه‌ک تێ هه‌سابێ هەدەپێ و ل هەمبه‌ر ڤێ یه‌کێ‌ ژ ئالیێن دن یێن کورد ده‌نگه‌ک ده‌رناکه‌ڤه و ڤێ ھەلوەستێ رەد ناكن‌. ئه‌ڤ یه‌ک گه‌له‌ک ب زانه‌بوون پرسا کورد ل باکورێ کوردستانێ و ترکیێ‌ ب تەرۆرێ ڤە گرێ ددە..

هه‌تا پرسا کورد د که‌سایه‌تیا پەکەکێ دا‌ بێ ناساندن ، کورد نکارن ژ بۆ مافێن خوه‌ یێن ڕه‌وا تێبكۆشن و دۆزا مافێن خوه‌ یێن نه‌ته‌وی بکن. یانی ئه‌ڤ ڕامان د سه‌ری دا‌ پێشییێ ل ته‌ڤگه‌را ئازادخوازا کورد ل باکورێ کوردستانێ دگره‌ و دبه‌ ئەگەرێ خه‌تماندنه‌ک سیاسی .

ژ ئالیه‌ک دن ڤه‌ پرانیا ترکێن کو خوه‌ ل گۆرا پیڤانا خوه‌ ده‌مۆکرات دبنن، دبێژن کو پرسا کورد نه‌ پرسا مله‌ته‌ک جودایە و نه‌ پرسه‌ک نه‌ته‌وییه‌. پرسا کورد پرسا ده‌مۆکراتیبوونا تركیێ‌ یه‌. ل گۆر وان ئه‌گه‌ر ل ترکیێ‌ ده‌مۆکراسییه‌ک بێ ئاڤاکرن دێ پرسا کورد ژی چارەسەر ببە‌. لێ چو جارا ژ بۆ کورد بگەهن مافێن خوه‌ یێن ڕه‌وا به‌هسا ستاتویه‌کا کوردا ناکن .

ئه‌ڤ هه‌ردو دیتن ژی وه‌ک که‌مینه‌کێ ل پێشییا ته‌ڤگه‌را ئازادیخوازا کوردا هاتینه‌ دانین. مخابن هه‌ر جارێ کورد دکه‌ڤن د ڤان که‌مینان دا‌.

ده‌ما ترک به‌هسا پرسا کورد دکن وه‌ک کو، مرۆڤ ده‌ستێ خوه‌ ب سه‌رێ‌ زارۆکی دا‌ بینه‌ و هه‌ول بده‌ وی ب تشته‌ک بەسیت هێدی بکه‌ دا کو نه‌گری.

2021.03.15

نووچه‌/ئانالیز