نڤیسار

ل دۆر راديۆيا كوردى ل به‌غدایێ كێ ئێكه‌م ده‌نگوباس خواندينه‌

ئیسماعیل بادی

ل دۆر راديۆيا كوردى ل به‌غدا..كێ ئێكه‌م ده‌نگوباس خواندينه‌؟

مه‌ره‌م‌ ژ ناڤئينانا ناڤێن هنده‌كا چييه‌ و بۆچى يێن خزمه‌ته‌كا پاقژكرى هاتنه‌ ژبيركرن!!

ب هه‌لكه‌فتا بورينا 83 سالان ل سه‌ر ده‌ربازبوونا په‌خشێ راديۆيا كوردى ل به‌غدا، رۆژنامه‌ڤان سالار دۆسكى د رۆژنامه‌يا (ئه‌ڤرۆ) دا هژمار (3092) يا رۆژا 31/1/2022، ديداره‌ك دگه‌ل ئێك ژ كارمه‌ندێن راديۆيێ كرييه‌ كو ل وێرێ كار كرييه‌ و پێزانين ل سه‌ر به‌رنامه‌ و كه‌سێن لێ كار دكر هه‌نه‌، ناڤێ كۆمه‌كا كه‌سان ئينايه‌ كو ئه‌وان ژى ل وێرێ كار كرى يه. هه‌روه‌سا به‌حس ل به‌رزه‌بوونا ئه‌رشيفێ وێ راديۆيێ هاتييه‌ كرن كو نوكه‌ بێ سه‌روشوينه‌. و چه‌ند مژارێن دى به‌حس كرينه‌.‌

83 + 74 – 1920 = راديۆيا كوردى

ل مانشێتێ سه‌ره‌كى هاتييه‌ كو ئه‌ڤه‌ (83) سال ک سه‌ر په‌خشێ ئێكه‌م راديۆيا كوردى ل عيراقێ ده‌رباز دبن، پاشى د پێشه‌كييا ديدارێ دا هاتيه‌ كو ل سالێن بيستان (1920) هاتبوو دانان و به‌رهه‌ڤكه‌رێ ديدارێ نڤێسييه‌ ماوێ (74) سالان به‌رده‌وام بوو. هه‌كه‌ پێداچۆنه‌كێ د ڤان مێژوويا دا بكه‌ين، دبيت هنده‌ك ددروست بن، لێ چه‌وان؟ هه‌كه‌ ژ دامه‌زراندنا وێ و هه‌تا نوكه‌ بهژمێرين، دێ بنه‌ (83) سال. به‌لێ سالێن بيستان (1920) چه‌وا هات و بوونه‌ (74) سال!! ئه‌ڤه‌ بۆ من نه‌يا ئاشكرا بوو، چه‌ندين كريارێن ژمێريارى ژى مه‌ جه‌ڕباندن، لێ ئه‌و (74) ده‌رنه‌چوو، ديسان هه‌كه‌ بێژين سالێن بيستان، ئه‌ڤه‌ دێ (83) سال ژێ ده‌ركه‌ڤن كو ئه‌وژى يا شاشه‌!! چونكى يا دروست ل رۆژا 29/1/1939 ئێكه‌م په‌خشێ راديۆيێ كو چارێكه‌كا ده‌مژمێرێ بوو، ل گه‌ل راديۆيا به‌غدا يا ب زمانێ عه‌ره‌بى، ده‌ست ب وه‌شانێ كرييه‌. ئانكو ب چ ره‌نگا نه‌ دبيته‌ 74 سال و نه‌ ژى ل سالێن بيستاندا هاتييه‌ دانان.

د به‌رسڤا پرسيارا ئێكێ دا، هاتييه‌ كو “گه‌له‌ك ناڤ هه‌نه‌ ل راديۆيا كوردى يا به‌غدایێ كار كرينه‌ و ده‌رچوويێن ڤێ قوتابخانێ بوون و به‌رنامه‌ هه‌بووينه‌ و نوكه‌ خودان پله‌ و پايه‌نه‌ ل جهێن بلندن..!!”. راسته‌ گه‌له‌ك كه‌سان كار لێ كرييه‌، به‌لێ نه‌ده‌رچوويێن وێ نه، چونكى ئه‌وێن سه‌يداى مه‌ره‌م پێ هه‌يى، پترييا وان ناڤێن وى ب رێزكرين، ل به‌غدایێ بوون و بۆ مفا وه‌رگرتنێ ژ ده‌مێ خوە و هنده‌كا ژى ژبۆ ده‌ستڤه‌ئينانا مه‌زاختييه‌كى بۆ خواندنا خوە ل وێرێ، ئه‌ڤه‌ نابنه‌ ده‌رچوويێن وێ راديۆيێ، چونكى نه‌ كارمه‌ندێن به‌رده‌وام بووينه‌ و نه‌ ل وێرێ فێرى كارى بووينه‌. چونكى كه‌سێ ژ وان ده‌نگ و باس نه‌خواندينه ‌و راپورتێن سياسى ل دۆر رژێمێ و (سه‌رۆكێ قۆماندار) چێنه‌كرينه‌ و به‌رده‌وامى نه‌دايه‌ وى كارى هه‌تا كو ئه‌و رژێم ژ ناڤچۆيى. ديسان بۆچى سه‌يدايى تنێ ناڤێن كه‌سێن نوكه‌ ل پله‌ و پايه‌يێن بلند ئيناينه‌ و ناڤێ هه‌ڤالێن خۆ يێن ب سالان لگه‌ل وى ل وێرێ كار كرى و به‌رنامه‌يێن باش و پێشكه‌فتى هه‌ين، ناڤێن وان نه‌هيناينه‌، وه‌كى ره‌حمه‌تى (محمد جهاد حسن باجلورى) خودانێ به‌رنامێ (ده‌رگه‌هێ ژيانێ) و (سه‌گڤان عبدالحكيم) و (محمد سليم سوارى) خودانێ به‌رنامه‌يێ (ئێڤارى باش) و هه‌شت سالان ريڤه‌به‌رێ وێ بوو، (مه‌حموود مفتى) و گه‌له‌كێن ديتر ژ ده‌ڤه‌رێن سۆران.

مه‌ره‌م ژ ئينانا وان ناڤان چييه‌، تنێ دا كو ديار بكه‌ت كو نه‌ مه‌ بتنێ ل وێرێ كار دكر، به‌لكو به‌رپرسێن نوكه‌ ژى هه‌ڤالێن كارێ مه‌ بوون!! ديسان دڤێت كارمه‌ند و يێن نه‌كارمه‌ند ژێك جودا بكه‌ين، هه‌روه‌سا (بێژه‌ر) و (به‌رهه‌ڤكه‌ر و پێشكێشكه‌رێن پرۆگراما) تێكهه‌ل نه‌كه‌ين كو كارێ وان ژێك جودايه‌.

ده‌رباره‌ى هۆزانڤانێ مه‌زن، (جه‌گه‌رخوين)ى، هندى من ل دۆر راديۆيێ خواندى و گوهـ لێبوويى، ئه‌وى چو به‌رنامه‌ نه‌بووينه‌ و تنێ كارێ لێكرى، ئانكو ب ده‌نگێ خو پشكدار نه‌بوويه‌. د په‌ره‌گرافه‌كا ديتر دا سه‌يدا دبێژيت: “كورت و كرمانج ئه‌ز دبێژم راسته‌ مه‌ ده‌نگوباسێن رژێمێ دخواندن، به‌لێ چونكو ئه‌م كارمه‌ند بووين، لێ حنێر ئه‌و بوو مه‌ دشييا مايكرۆفۆنا ڤێ راديۆيێ و پێلێن وێ بكار بينين بۆ دۆزا ملله‌تێ خوە و هه‌ستا نه‌ته‌وايه‌تى و كوردينييێ بگه‌هينين، به‌ره‌ڤانيێ ژ دۆزا ملله‌تى خوە بكه‌ين، به‌ڵگه‌ ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ گوهدارێ راديۆيێ نه‌ و و گه‌له‌ك جارا مه‌ ل سه‌ر جادا دبينن و تيننه‌ بيرا مه”. پاشى جاره‌كا دى گۆتييه‌ڤه‌: “ب درێژاهييا خه‌باتا خوە ل وى ده‌زگه‌هێ ره‌وشه‌نبيرى و راگه‌هاندنێ هه‌مى بزاڤ و شيانێن مه‌ ئه‌و بوون خزمه‌تا گه‌ل و وه‌لاتێ خوە بكه‌ين، شياين د ناڤا پرۆگرامێن خوە دا هه‌ستا نه‌ته‌وه‌ى يا كوردينيێ ب ئازرينين، هه‌ر چه‌نده‌ ئاميرێ ته‌كنيكى و ته‌كنولوژيا وه‌ك ئه‌ڤرۆ ل به‌ر ده‌ست نه‌بوون”. يا ژ منڤه‌ لڤێره‌ سه‌يداى به‌رسڤا پرسيارا مه‌ دا ئه‌وا كا بۆچى ئه‌و ناڤ هه‌مى ب رێزكرينه‌ و كرينه‌ شريكێن كارێ خوە ل راديۆيێ، ئانكويا وێ، نه‌ مه‌ بتنێ ل وێ راديۆيێ كار كرييه‌، جارێ كاركرن نه‌بوويه‌ تاوانه‌كا مه‌زن، لێ كريار و ئه‌نجام دبه‌رچاڤن!!، په‌ياما رايۆيێ يا به‌رچاڤ بوو، هه‌روه‌سا گۆتييه‌ كو (ئه‌م كارمه‌ند بووين)، ئه‌ڤه‌ ژى جوداهييه‌كا مه‌زن د ناڤبه‌را كارمه‌ندى و به‌رهه‌ڤكه‌ر و پێشكێشكه‌رێ به‌رنامه‌ى دا هه‌يه‌، چونكى مه‌ هه‌ميا ل ده‌زگايێن راگه‌هاندنێ كار كرييه‌ و وێ جوداهييێ دزانين، كارمه‌ند نه‌چاره‌ هه‌ر تشتێ هه‌يى بخوينيت، ل دويڤ سياسه‌تا وێ راديۆيێ بچيت، به‌لێ به‌رهه‌ڤكه‌ر و پێشكێشكه‌رێن به‌رنامه‌يان تنێ تشـتێ وى به‌رهه‌ڤكرى دێ خوينيت و كه‌س نه‌شێت بێژتێ ده‌نگوباسان بخوينه و ڕاپورتين سياسى بنڤێسه‌، چونكى كارێ وى نينه‌‌، هه‌كه‌ نه‌چار كر ژى كر، دێ ده‌ست ژ كارى به‌رده‌ت، چونكى نه‌كارمه‌نده‌.

هه‌روه‌سا خوزى سه‌يداى پتر روهنكربا كا ئه‌و چ حنێر بوو(!!) شياين مايكرۆفۆنا راديۆيێ بۆ دۆزا ملله‌تى خوە بكار بينن، (به‌رنامه‌يێ دگه‌ل گوهدارا) تنێ تێله‌فون بوون دگه‌ل گوهدارا و ئێكسه‌ر په‌ياما خوە يا سلاڤ و سوحبه‌تێن رۆژانه‌ دگه‌هاندن، هندى من ب خوە هينگێ گوهدارى كرى، من هه‌ست ب چو هه‌ستا نه‌ته‌وايه‌تى و كوردينيێ نه‌كرييه د وى به‌رنامه‌ى دا. ژبلى خودانێن هنده‌ك به‌رنامه‌يان. هه‌روه‌سا گوهدار و ده‌ربڕينا هه‌ستێ خوە ل سه‌ر جاده‌كێ، ئه‌ڤه ‌نابنه‌ به‌ڵگه‌ كو ئه‌و دبيته‌ خز‌مه‌‌تا هه‌ستا نه‌ته‌وايه‌تى و كوردينيێ‌. ديسان دبێژم خوەزى باشتر به‌حسى كارێ خوە كربا وه‌ك به‌رهه‌ڤكرنا وان پرۆگرامێن كو وى پێشكێشكرين و خزمه‌ت پێكرى، داكو ئه‌ڤرۆ باشتر رێز ل خه‌باتا وى هاتبا گرتن و كه‌دا وى ب ئاڤێ دا نه‌چووبا!!

ل په‌ره‌گرافه‌كێ ديتر دا هاتييه كو “راديۆ قوتابخانه‌يه‌كا هونه‌رى و ره‌وشه‌نبيرى بوو”، دشێين بێژين راسته‌ خزمه‌تا هونه‌رێ سترانێ گه‌له‌ك كرييه‌، گه‌له‌ك هونه‌رمه‌ندان شيان ب رێيا وێ، ئه‌و په‌يڤ و ئاوازێن وان دڤييان بگه‌هينن، هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌و په‌يڤ وه‌كو هێما دهاتنه‌ گۆتن، به‌لێ مه‌ره‌م يا ئاشكرا بوو، لێ ژبير ناكه‌ين ژى سترانێن د خزمه‌تا رژێمێ دا ژى هه‌بوون و ل سه‌ر پێلێن راديۆيێ، ده‌نگ ڤه‌ددا وه‌كى سترانا (بابێ عوده‌ى) و (شه‌تێ عه‌ره‌ب شه‌تێ مه‌يه‌) و گه‌له‌كێن ديتر.

هه‌روه‌سا د ئاهه‌نگه‌كا وێ دا ل به‌غدایێ، هێژاترين هونه‌رمه‌ندێ كورد هاته‌ گرتن و به‌رزه‌كرن. ئانكو خه‌باته‌كا دوو ڕووى بوويه‌. هه‌تا ئێكى دروست دكر، ئێكێ دى خرابتر لێ دكر. ل دۆر مژارا پشكدارييا قوتابييێن كورد ل به‌غدایێ، راسته‌ كو ئه‌و ده‌رگه‌هه‌ك بوو به‌رامبه‌ر قوتابيێن كورد، (قوتابيێن كورد ل به‌غدا پشكدارى پرۆگرام و به‌رنامه‌يێن راديۆيێ بوون و خواندنا خۆ ته‌مام دكر). هه‌روه‌سا رۆژا هونه‌رمه‌ند (ئه‌ياز يوسف)ى وه‌غه‌ركرى، ب راستى راديۆيێ رۆله‌كێ باش گێڕا و سترانێن وى ب درێژاهييا وێ شه‌ڤێ ل سه‌ر بوون، به‌رى ده‌نگوباسى بگه‌هينن، وێ شه‌ڤێ من گوهدارى لێ دكر و ژ وان سترانان من زانى كو تشته‌كێ قه‌ومى و ئه‌ياز يێ بێ به‌ڵا نينه‌.

Sadiq Behaedîn Amêdî

پاشى سه‌يدا به‌حسێ سه‌يدايێ مه‌زن ره‌حمه‌تى (صادق به‌هائه‌دين ئامێدى) دكه‌ت كو ئێكه‌مين كه‌س بوويه‌ ده‌نگ و باس خواندين، لڤێره‌ دێ پيچه‌ك ل دۆر رۆلێ سه‌يدا (حافز قازى) زڤرم و چه‌ند گۆتنێن وى پێشچاڤ كه‌م ل دۆر ڤى بابه‌تى، پاشى دێ ديار كه‌ين كا ئه‌ڤ سوحبه‌ته‌ چه‌وا بوو. ئێكه‌مين بێژه‌رێ ده‌نگوباسان ل راديۆيێ سه‌يدا حافز قازى د ديداره‌كێ دا ل گه‌‌ل گۆڤارا (ده‌نگێ مه‌) ژماره (4) سالا 1989ێ دا دبێژيت: “ل رۆژا يازده‌ى تيرمه‌ها 1958 ئه‌ز هاتمه‌ داخاز كرن كو هنده‌ك به‌رناما ب كرمانجى دانم و ئه‌ز پێشكێش بكه‌م. ل ڤى ده‌مى ده‌ليڤه‌ بوو ده‌نگێ مه‌ بگه‌هيته‌ هه‌مى كنارێن وه‌لاتى، ژبه‌ركو به‌رى شۆڕه‌شا تيرمه‌هێ ب تنێ دوو به‌رنامه‌ ل ئێزگه‌ى ب كرمانجى هه‌بوون، به‌رنامه‌كێ دينى ژ لايێ (شێخ عه‌بدولحه‌ميد ئه‌تروشى/ 1904-؟) ڤه‌ دهاته‌ پێشكێشكرن و يێ دووێ ل سه‌ر ده‌رامه‌تى و دارستانا (سه‌يدا صادق به‌هائه‌دين/ 1918- 1982)ى به‌لاڤ دكر.. به‌لێ مه‌ چه‌ند به‌رنامێن نوو دانان،… ل ڤى ده‌مى گه‌له‌ك هه‌ڤالێن دلسۆز هاتنه‌ ئێزگه‌ى، ئه‌ز ژى هه‌تا سالا ژ961 هه‌ر ل پشكا كوردى مام”. د ديداره‌كا دى دا سه‌يدا دبێژيت: “به‌رنامه‌يێن وان چارێك سه‌عه‌ت بوون، هه‌فتيێ جاره‌كێ، ئه‌تروشى قازيێ به‌غدایێ بوو، به‌رنامه‌ ئايينى بوو، به‌رنامه‌يێ دى يێ دارستانا بوو (رۆژنامه‌يا برابه‌تى ئه‌ده‌ب و هونه‌ر، ژ (187) رۆژا 28/7/2000)”. هه‌روه‌سا ديداره‌ك دگه‌ل گۆڤارا (دهۆك)، سه‌يدا قازى پشتى شۆڕه‌شا تيرمه‌هێ چوويه‌ ئێزگه‌ى، دبێژيت: “پشتى ده‌مه‌كى جه‌گه‌رخوين و محمد على خوجه‌ هاتن و ئه‌وژى بوونه‌ كارمه‌ندێن به‌روه‌خت و دگه‌ل مه‌ دا كار دكر‌”. پاشى درێژيێ دده‌ته‌ ئاخفتنا خۆ “شوباتا 1961ێ ده‌مێ كاودانێ سياسى تێكچوويى و هه‌ر وى ده‌مى ژى (ئه‌فسه‌ره‌كێ كورد!!) كر بوو سه‌رپه‌رشتكارێ ئێزگه‌ى و به‌رپێن مه‌ ته‌نگ بوون و ل سه‌ر مه‌ دنڤيسى، وى ده‌مى من ده‌ست ژ ئێزگه‌ى به‌ردا”. هه‌كه‌ هوير ل ڤان گۆتنا بنێڕين، ئاشكرا دبيت كو سه‌يدايێ صادق ده‌نگوباس نه‌خواندينه‌، تنێ به‌رنامه‌ هه‌بوويه‌.

ديسان سه‌يدايێ جه‌مال به‌روارى ده‌ما دبێژيت: “زه‌عيم ئێك سه‌رۆكێ پشكا كوردى بوو ل راديۆيا كودى ل به‌غدایێ”. چه‌ند پرسيار دهێنه‌ پێش، ئه‌رێ چه‌وا كه‌سه‌ك دێ سه‌رۆكێ پشكا كوردى بيت ل راديۆيه‌كا كوردى؟ ما يا دروستر نه‌ راديۆيا به‌غدایێ بوو و تنێ چه‌ند چركه‌يه‌ك ب زمانێ كوردى بوون كو نه‌دبوونه‌ سه‌عه‌ته‌ك ل ده‌ستپێكێ!! ئانكو يا دروست زه‌عيم سه‌رۆكێ پشكا كوردى بوو ل راديۆيا به‌غدایێ، باشه‌ (زه‌عيم) كييه و سالا چه‌ندێ سه‌رۆكێ پشكێ بوو؟ سه‌‌يدايێ قازى ‌نه‌ڤيايه‌ ناڤێ وى بێژيت، چونكى گۆت ل سه‌ر مه‌ دنڤێسى، باشه‌ بۆچى سه‌يدايى نه‌گۆت كييه‌ و سالا چه‌ندێ بوو، پشتى وێ سوحبه‌تێ سه‌يدايێ جه‌مال جاره‌كادى ئێكسه‌ر هاتييه‌ سه‌ر به‌رنامه‌يێ هۆزانڤانێ ناڤدار (موئه‌يه‌د ته‌يب)ى ئه‌وێ ب ناڤێ (هه‌ر سترانه‌كێ چيرۆكه‌كا هه‌ى). دبێژمه‌ سه‌يدايێ خۆ ئه‌ڤ به‌رنامه‌ و سه‌رده‌مێ زه‌عيمى گه‌له‌ك د ژێك دويرن، هه‌روه‌سا زه‌عيم ژى هه‌ر خه‌لكێ ڤێ ده‌ڤه‌رێ بوويه‌، كو ناسياره‌ ب (زه‌عيم وه‌حيد حسێن بامه‌ڕنى) و ژێده‌رێن عه‌ره‌بى ل دۆر پشكدارييا وى د شۆڕه‌شا تيرمه‌هێ دا بباشى به‌حسێ وى ناكه‌ن، چونكى ئه‌و سه‌ر ب عبدالكريم قاسمى ڤه‌ بوو. پاشى ده‌ما بوويه‌ شه‌ڕ، ب ساناهى قه‌سر و زێره‌ڤان ته‌سليم كرن، به‌لێ ئه‌ڤه‌ ژى نه‌ كارێ مه‌يه‌ و نه‌ جهێ وێ چه‌ندێ يه‌ ل دويڤ بچين، دێ هێلين بۆ مێژوو نڤێسان. تنێ دێ بێژين (زه‌عيم وه‌حيد بامه‌ڕنى) ده‌رچوويێ خولا (17) يا كوليژا له‌شكرى بوو، ژ كۆما (205) كه‌سان، رێزبه‌ندا وى يا (9) نه‌هێ بوو.

سه‌يدايێ قازى راستييا چوونا خۆ ديار دكه‌ت و بێى هيچ ڤه‌شارتنه‌ك كو سليم الفخرى ژ ئستيخباراتا عه‌سكه‌رى گۆتيێ: “ئه‌ز حه‌ز دكه‌م پشكه‌كا كوردى يا كرمانجى ل ئێزگه‌يێ به‌غدا ڤه‌كه‌ين، بۆ ده‌وروپشتێن مه‌، ئه‌وێن كرمانج تێبگه‌هن و شه‌وقا شۆڕه‌شا 14 تيرمه‌هێ بگه‌هته‌ وان… ئه‌ز فڕێ كرمه‌ ئێزگه‌ى ل وێرێ من ده‌ست بكارێ خوە كر، به‌لێ من كه‌س نه‌بوو ب راستى هاريكاريا من بكه‌ت، بۆ نموونه‌ دا ده‌نگوباسا بێژم و ته‌عليقێن سياسى چێكه‌م، و پرۆگراما پێشكێش كه‌م، ئه‌ز ب تنێ نه‌دشيام، ل كوليژا حقوقێ مه‌ شاگرده‌ك هه‌بوو، ته‌حسين به‌روارى… دوو سێ حه‌فتييه‌ك پي چۆن، ئه‌م ب تنێ بووين، سه‌يدايێ صادق به‌هائه‌دين هات، حه‌فتيێ جاره‌كێ پرۆگرامه‌ك هه‌بوو (گۆڤارا په‌يڤ، ژماره‌ 16 هه‌ڤينا 2000)”. هه‌روه‌سا ل جهه‌ك ديتر سه‌يدايێ قازى دبێژيت: “هه‌ر وێ گاڤێ رێڤه‌به‌ريا راديۆيا كوردى سه‌يدايێ دۆست (كامل كاكه‌‌مين) هاته‌ ئاگه‌هداركرن كو ئێڤارييا وێ رۆژێ ل ئێستگه‌هێ ل به‌ندا من بيت، دا ئه‌ز و ئه‌و رێكبكه‌ڤين ل سه‌ر ده‌ستنيشانكرنا چه‌ند كه‌سێن دى يێن شاره‌زا د وارێ كرمانجى دا، ئاماده‌بن وه‌ك كارمه‌ند ل ئێستگه‌هێ كار بكه‌ن، ئێكسه‌ر دوو براده‌ر هاتنه‌ سه‌ر هزرا من، ئه‌وژى (سه‌يدا صادق به‌هائه‌دين مامۆستايێ ناڤنجيا غه‌ربييه‌ و ته‌حسين به‌روارى، قوتابيێ كوليجا حقوقێ..)، هه‌ر وێ ئێڤارێ ژى ل پشت ميكروفۆنا ئێستگه‌هێ رونشتم و بۆ ئێكه‌مين جار د مێژوويا راديۆيا كورديدا، په‌خشا ده‌نگ و باسێن جيهانى و لێكولينا سياسى ب زارێ كرمانجى گه‌هشتنه‌ گوهدارا، (حافز قازى، بيره‌وه‌رى، 2003، بپ62)”. پاشى ل جهه‌كێ ديتر ژ بيره‌وه‌ري يێن خو دا دبێژيت: “ئێڤاره‌كا بهارا 1959 ئه‌زێ ل ئێستگه‌هێ، خوە ئاماده‌ دكه‌م ده‌نگوباسێن جيهانى بخوينم، تێله‌فونێ لێدا، ده‌نگه‌كێ نه‌نياس هات گوهێن من، ده‌مێ خازتى دگه‌ل باخڤم، من به‌رسڤ دا و گۆتێ: ئه‌ز حافز قازى مه‌، جه‌نابێ ته‌ كى يه‌؟ گۆت: ئه‌ز جه‌گه‌رخوينم، ئه‌ڤرۆ گه‌هشتيمه‌ به‌غدایێ…، پاشى ته‌حسين به‌روارى ئه‌و ده‌نگوباس خواندن، (بيره‌وه‌رى، بپ102)”.

د درێژييا ديدارا خوە دا سه‌يدايێ جه‌مال ل دۆر پشتى كه‌فتنا رژێما به‌عس، گرتنا ده‌رگه‌هێ هه‌مى راديۆيان و پاشى ڤه‌كرنا وان، تنێ يا كوردى نه‌بيت، دبێژيت: “راديۆيا كوردى، مخابن كه‌س لێ نه‌بوو خودان و هه‌تا نوكه‌ ده‌رگه‌هێن وێ دگرتينه‌، ئه‌رشيفێ (74 سالان!!) كو پێك هاتبوو ژ كاسێتێن بچويك و مه‌ز‌ن، هه‌مى پڕ بوون ژ ستران و چاڤ پيكه‌فتنان، هه‌مى ئه‌رشيف به‌رزه‌ بوو..!!”. راسته‌ ئه‌رشيفه‌كێ گه‌له‌ك زه‌نگين بوو، لێ مخابن خۆ كارمه‌ندێن ئێزگه‌ى ئه‌وێن ل به‌غدایێ ژى خوە لێ نه‌كره‌ خودان و دشيان هه‌ر چو نه‌بيت هنده‌ك تشتێن گرنگ رزگار بكه‌ن و ل نك خۆ بپارێزن، ديسان ده‌مێ به‌حسێ به‌رزه‌بوونا ئه‌رشيفى دهێته‌ كرن، ئه‌ز حێبه‌تى دمينم ژ ڤێ چه‌ندێ، چونكى سه‌يدا ژ مه‌ باشتر دزانيت پترييا وى ئه‌رشيفى گه‌هشته‌ كيڤه‌ و كێ بر و كيڤه‌ بر، لێ نزانم بۆچى د ڤێ ديدارا خوە دا ئه‌و راستى نه‌گۆت. به‌لێ د ديدارا دگه‌ل تێله‌فزيۆنا (رووداو) دا به‌رنامه‌كێ تايبه‌ت ل دۆر راديۆيا كوردى يا به‌غدایێ كو هه‌ڤكارێ مه‌ (نورى بێخالى) به‌رهه‌ڤ و پێشكێش دكر، سه‌يدايێ جه‌مال ب درێژى به‌حس لێكر كانێ چه‌وا ره‌حمه‌تى (ئيسماعيل گه‌يلانى) پشتى كه‌تنا رژێمێ چوويه‌ به‌غدا و قه‌ستا سه‌يدايێ جه‌مال كر و پاشى پێكڤه‌ چووينه‌ ناڤ كاڤلێ راديۆيێ – چونكى هاتبوو قه‌سف كرن- سه‌يدايى ئه‌رشيف نيشا وى دايه‌ و رۆژا پاشتر گه‌يلانى لورييه‌ك برييه‌ و تژى كرييه‌ و برييه‌ هه‌ولێرێ. ڤێجا نزانم بۆچى لبه‌ر خۆ به‌رزه‌ دكه‌ين هو هه‌ر بێژين به‌رزه‌ بوو!! بلا نوكه‌ بێژين كانێ ئه‌و ئه‌رشيف و ل كيش ده‌زگه‌هى هاتييه‌ راكرن، يان ژى ژ لايێ هنده‌كان ڤه‌ هاتييه‌ فرۆتن..!! ئه‌م وێ چه‌ندێ چو ژێ نزانين. چونكى ره‌حمه‌تى گه‌يلانى ژى ب رێيه‌كا فه‌رمى چوويه‌ ئه‌و ئه‌رشيف ئينايه‌ كو ب رێيا وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبيرى، رێڤه‌به‌ريا كه‌له‌پوور و فولكلۆرێ كوردى كو داخواز ژ وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبيرييا به‌غدایێ كرييه‌ هه‌روه‌كو د ده‌نگوبباسه‌كى دا ل رۆژناما (التأخي) ژماره‌ (4473) يا رۆژا 16/5/2005 به‌لاڤكرى و سه‌يدا جه‌مال ئێك بوويه‌ ژ كارمه‌ندێن وێ رۆژنامه‌يێ، دڤيا وى ئه‌ڤ چه‌نده‌ زانيبا، يان ژبير نه‌كربا. كارمه‌نده‌كێ ديتر، كو ماف ل سه‌ر سه‌يدايێ به‌روارى هه‌يه‌، هێژا (مه‌حمود مفتى) كو ل راديۆيێ كار دكر و ده‌ما سه‌يدا جه‌مال چويى پێشكێشكرى كو ل وێرێ بهێته‌ وه‌رگرتن، د ديدارا تێله‌فزيۆنا كه‌نالێ دهۆك دا، سه‌يدايێ به‌روارى دبێژيت كو مفتى تاقيكرنا ده‌نگى و نڤێسينێ پێ كرييه‌. به‌لێ مخابن ناڤێ وى ژى ژبه‌ر ناڤێن ديتر نه‌هاتييه‌ سه‌ر هزرا سه‌يدايى!!. هه‌روه‌سا ده‌ما ناڤێ ره‌حمه‌تى (محه‌مه‌د ئه‌مينێ ئۆسمان) دئينيت، گۆتييه‌ (محه‌مه‌د ئوسمان) كو هزرا مرۆڤى بۆ ناڤه‌كێ ديتر دچيت و ده‌مه‌كى ده‌ستێ نڤێسينێ هه‌بوو، ديسان گه‌له‌ك كه‌سێن ديتر وه‌كو فخرالدين دوسكى و عبدالصمد حسێن و فريق يوسف دۆسكى(!!) كو ئه‌ڤه‌ هه‌مى به‌رى سه‌يدايێ مفتى ل وێرێ بوون و گه‌له‌كێن ديتر..

ئه‌ز دبێژم خزمه‌ت و خه‌باتا كه‌سێ به‌رزه‌ نابيت، چ ب باشى كربيت يان ژى ژ كارێ پێدڤى، پتر خزمه‌تا رژێمێ كر بيت‌.

ئیسماعیل بادی
Back to top button