هه‌ر مله‌ته‌ک ل سه‌ر عه‌ردێ خوه، ب زمانێ خوه، ب ئۆلا خوه، ب ڕه‌نگ، ده‌نگ و عاده‌تێن خوه وه‌که مله‌ت هه‌نه و دژین. له‌ورا ژی هه‌ر مله‌ته‌ک ل گۆر خوه قانوون و یاسا داتینن ل گۆر وان خوه و مله‌تێ خوه ب ڕێڤه برنه و دبن.
د ده‌ما ده‌ستپێکرنا کو مله‌ت دبوون ده‌وله‌ت، پرانیا وان دەولەتان ڕێڤه‌برێن وان ژی یا شێخه‌ک، عه‌شیره‌ک، لۆرده‌ک و یان ژی ئاغایه‌ک بوو و ئه‌و ڕێڤه‌برێن وه‌لات و ده‌وله‌تا خوه بوون. هه‌ر مله‌ته‌ک ل سه‌ر عه‌ردێ خوه ژ بۆنا ژیانه‌کا خوه‌ش ژیانە و دژین.
لێ مرۆڤ نکاره ببینه کو مله‌ته‌که ب ڕێ و ئۆلاخێن ده‌مۆکراتیک بوویه ده‌وله‌ت. ژ بۆنا کو تو ببی ده‌وله‌ت، ب کارانینا ھێزێ، حوکمێ دار و ده‌ڤێ تفنگێ لازمه. هه‌می مله‌تێن بوونه ده‌وله‌ت ئه‌ڤ ب کارئانینه.
د هه‌می جیهانێ دا هندەك قانوون و یاسا هه‌نه کو ل گۆر وان، هندەك مله‌ت گاڤ ب گاڤ به‌رب ده‌وله‌تبوونێ ڤه چوونه و ڕۆژ هاتیه ده‌وله‌تا خوه ژی ڕاگەهاندنه.
د ده‌ستپێکا ڕاگەهاندنا هه‌ر مله‌تێ کو دبوون ده‌وله‌ت، دبه کو هندەك زۆر و زه‌همه‌تی، هندەك یاسا و قانوون هه‌بوونه کو هه‌تا وان پێک نه‌ئانینه ئه‌و مله‌ت نه‌دبوونه ده‌وله‌ت.
ژ به‌ر ڤێ بوو کو ژ بۆنا مله‌تێ ببه ده‌وله‌ت دڤێ وان قانوون و یاسایێن ژ بۆنا ده‌وله‌تبوونێ هاتنه دانین پێک بینن دا کو بکاربن، ده‌وله‌تا خوه ڕاگەهینن.
ئه‌ڤ وه‌که قانوونه‌ک ناڤنه‌ته‌وه‌یی یه کو ده‌ما ته خوه‌ست ببی ده‌وله‌ت دڤێ تو وان پێک بینی. لۆما هه‌تا کو مله‌تێ کورد ژی وان پێک نه‌ینە وێ نکاربه ببه ده‌وله‌ت.
چنه ئەو؟
هه‌لبه‌ت هه‌ما بێژن ئێدی هه‌رکه‌س وان یاسا و قانوونانا دزانە، ژ خوه ڕێڤه‌به‌رێن مله‌ت ڤێ یه‌کێ ژ هه‌رکه‌سی باشتر دزانن.
ژ ڕۆژا پا‌رچه‌بوونا وه‌لاتێ مه و هه‌تا نها ئه‌م وه‌که کورد هه‌ر به‌رخوه ددن دا کو ده‌وله‌تا خوه یا کوردی ڕاگەهینن. ئه‌ڤ ده‌رفه‌ت پشتی ۱۹۹۲ئان که‌تیه ده‌ستێ کوردان و ڕۆژ ب ڕۆژ ئه‌ڤ پتر دکه‌ڤه ژیانێ دا کو ئه‌م ژی وه‌که مله‌تێ جیهانێ ده‌وله‌تا خوه ڕاگەهینن. لێ…
لێ ژ بۆنا ئه‌م بکاربن ده‌وله‌تا خوه ڕاگەهینن، دڤێ به‌رێ ئه‌م د ناڤا خوه دا، ژ بۆنا ڤێ ڕاگەهاندنێ یه‌ک بن. دڤێ ل سه‌ر ئەساسێ خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی دا‌م و ده‌زگه‌هێن کو ملەتەكی دکه ده‌وله‌ت بێنه دامه‌زراندن.
ژ بۆنا کو مرۆڤ ببه خوه‌دی ده‌وله‌ت خه‌تا ئەساسی و یا گرنگ دڤێ سۆپایەك (هێز، ئۆردی)یا ته یا نه‌ته‌وه‌یی بێ دامه‌زراندن ئه‌و ژی ل سه‌ر ناڤێ ده‌وله‌تێ و لەشكەرێ نه‌ته‌وه‌یی به. هه‌تا کو ئه‌ڤ سۆپا پێک نەھێت زه‌حمه‌ته کو مرۆڤ بکاربه ده‌وله‌تا خوه ڕاگەهینه.
ما ته‌نێ ئه‌ڤ؟
هه‌لبه‌ت نا. ژ بۆنا تو ده‌وله‌تا خوه ڕاگەهینی دڤێ تو د ناڤا خوه دا یه‌ک بی. لەشكەرێ ته یێ نه‌ته‌وه‌یی هه‌به. دڤێ تو بکاربی سینۆرێن خوه بپارێزی.
ژ بۆنا تو ببی ده‌وله‌ت، ژ بلی هێز و لەشكژێ ته یێ نه‌ته‌وه‌یی پێڤه دڤێ چ هێز و قوه‌تێن دن یێن چه‌کدار د وه‌لاتێ ته ده نە‌بن. دبه کو گه‌له‌ک پارتی د وەلات دا هه‌بن، لێ ل سه‌ر خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی دڤێ ل هه‌ڤ بن و خوه‌دی یه‌ک هه‌لوه‌ست بن.
نها ئارمانجا مله‌ته‌کی ژ بۆنا ببه ده‌وله‌ت دڤێ وان خالێن من ب ناڤ کرن پێک بینن. دبه کو نه ئه‌و ته‌نێ بن، دکاره ھێشتا ژی هه‌بن. لێ من خوه‌ست ب چه‌ند خالێن گرنگ کو یێن مله‌تان دکن ده‌وله‌ت بنڤیسم.
ژ بۆنا ده‌وله‌ته‌کا مه یا کوردی ژی بھێتە ڕاگەهاندنێ دڤێ به‌رێ، هه‌می دا‌م و ده‌زگه‌ه ل گۆر خه‌ت و ئەساسێ نه‌ته‌وه‌یی بێنه دامه‌زراندن. پارتیێن هه‌یی ل گۆر خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی دڤێ ل هه‌ڤ بن و ناکۆکیێن ناڤا خوه ژ بۆنا دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا کوردی، چارەسەر بكن
هه‌گه‌ر تو نه‌بی خوه‌دیێ خوه و لەشكەرەك نه‌ته‌وه‌یی، ژ خوه نه پێویسته کو تو به‌هسا ده‌وله‌تێ بکی. یا دن هه‌گه‌ر تو سینۆرێن خوه نەپارێزی، هێزێن چه‌کدار یێن نه گرێدایی حوکومه‌تێ هه‌بن ئه‌و ب ته‌مامی دبه ڕێگر ل هه‌مبه‌ری ده‌وله‌تبوونێ.
له‌ورا د گه‌ل پاراستنا سینۆرێن خوه، دڤێ تو خوه‌دیێ لەشكەرەك نه‌ته‌وه‌یی و یه‌کگرتی بی. ئاسته‌نگی و ئێشا مه ل باشوورێ کوردستانێ ئه‌ڤه. له‌ورا ژی دڤێ ئەڤ ڕۆژه‌کێ به‌ری ڕۆژه‌کێ بێنه ته‌مام کرن.
ئه‌م دێ وه‌که کورد چاوا ببن خوه‌دی ده‌وله‌ت؟
هه‌گه‌ر ئه‌م وه‌که کورد، ژ خوه ڕا دیوانا مه‌لایێ جزیری د شه‌ڤره‌شا مله‌تێ خوه دا وه‌که فنده‌کێ (مووم) نه‌بینن. هه‌گه‌ر ئه‌م مه‌م و زینا ئه‌حمه‌د خانی وه‌که ڕه‌هبه‌ره‌ک ژ بۆنا خوه ناسنه‌کن. دامه‌زراندنا کوردستانێ ل ماهابادێ وه‌که خه‌لاسیا مله‌تێ کورد پشتی ده‌مه‌که د‌رێژ وه‌که جاره ئه‌ول، نزانبن.
هه‌گه‌ر د ده‌ستپێکێ دا مه هه‌می سه‌ریهلدان و سه‌رۆکێن شۆره‌شێن خوه یێن ژ بۆنا ئازادیا کوردستانێ ژ خوه ڕا کربانا ڕێبه‌ر. مه ته‌کۆشین و به‌رخوه‌دانا بارزانیان و ب تایبه‌تی یا بارزانیێ نه‌مر ژ خوه ڕا وه‌که ڕێبازه‌کێ قه‌بوولکربانا و دیتبانا، دبوو کو ئیرۆ کوردستانا مه‌زن هه‌بایە…
بووبێ ئه‌سه‌ر
2020.05.12
