میر جەلادەت بەدرخان
جه‌لاده‌ت ئالی به‌درخان (1893-1951) سیاسه‌تمه‌دار، ڕۆژنامه‌ڤان و زمانزانێ کورد بوو. جه‌لاده‌ت یه‌ک ژ لاوێن مالباتا مه‌زن یا کوردان مالباتا به‌درخانیان بوو. ئه‌و وه‌کی پێشه‌نگێ نڤیسینا کوردی ب تیپێن لاتینی تێ ناسكرن. د وارێ لێکۆلینێن ل سه‌ر زمانێ کوردی دا گه‌له‌ک خه‌بتییه و ل سورگوونێ/مەنفایێ کۆڤارێن هاوار و ڕۆناهی وه‌شاندن. خه‌باتێن جه‌لاده‌تی بوون شه‌نگستێ ئه‌ده‌بیاتا کورمانجی یا هه‌ڤچه‌رخ.
د ژیانا خوه یا سیاسی دا، جه‌لاده‌ت پشکداری گه‌له‌ک چالاکییێن نه‌ته‌وه‌په‌رانه بوو، ئه‌و ئه‌ندامێ خۆیبوونێ و یه‌ک ژ دامه‌زرێنه‌رێن وێ بوو. پشتی شه‌رێ به‌درخانیان دژی سولتان عه‌بدلهه‌میدی، ته‌ڤی مالباتا خوه به‌ر ب یه‌مه‌نێ هات سورگوون کرن. پشتی کۆ ته‌ڤگه‌را ڕزگاریخوازا ترک ب سه‌رۆکتیا مسته‌فا که‌مال ئاتاترکی ب سه‌رکه‌فت، مافێن کوردان هاتن به‌ربه‌ندکرن، د ڤێ ده‌مێ دا فه‌رمانا بدارڤه‌کرنا ئه‌مین ئالی به‌درخان و هه‌ر سێ لاوێن وی ده‌رکه‌ت. ئه‌مین و لاوێن خوه سوره‌یا چوون مسرێ، کامووران و جه‌لاده‌ت ژی چوون ئەلمانیایێ. وان ل وێرێ ده‌ست ب خوه‌ندنا بلند کر. جه‌لاده‌تی خوه‌ندنا بلند قه‌داند و باوه‌رنامه‌یا دۆکتۆرایێ د وارێ حقووقێ دا وه‌رگرت. ل سالا 1930 ێ، ئه‌و هات باژارێ شامێ و ده‌ست ب خه‌باتا نشتمانی کر.
د ناڤ رێكخستنێن خۆیبوونێ دا، ئەو ئه‌ندامه‌کێ پێشه‌نگ بوو، ئه‌و یه‌ک ژ به‌شدار و ئالیکارێن سه‌رهلدانا ئاگری بوو. ژبلی زمانێ کوردی میر جه‌لاده‌ت ئەڤ زمانان ژی دزانین: ئنگلیزی، فرانسی، ئه‌لمانی، ترکی، فارسی، عه‌ره‌بی و یونانی. کۆڤارێن ڕۆناهی و هاوار ب سه‌رنڤیسکاریا وی ده‌ردکه‌تن. نفشا سێیه‌م یا مالباتا به‌درخانیان د سه‌رێ سه‌دسالا 20 ێ دا ب جه‌لاده‌ت، کامووران و ڕه‌وشه‌ن به‌درخان ڤه ده‌ستپێدکه و خه‌له‌کا ڤێ مالباتا سه‌رهلدێر ب ڤان ناڤان داوی دبه. بێگومان د خه‌له‌کا داوی یا به‌درخانیان دا جه‌لاده‌ت به‌درخان جهێ هه‌ری گرنگ دگره. جه‌لاده‌ت ئالی به‌درخان یان ژی ب ناڤه‌کێ دن میر جه‌لاده‌ت ل 26 ێ نیسانا سالا 1893 ێ ل سته‌نبولێ هات سەر دنیایێ. بابێ وی سیاسه‌تمه‌دار و ڕه‌وشه‌نبیرێ ناڤدار ئه‌مین ئالی به‌درخانه. ئه‌و کورێ میر به‌درخانه.
ده‌ما جه‌لاده‌ت ژ دایک بوو، مالباتا وی ل سته‌نبولێ ل سرگوونێ بوو. دایکا وی سه‌نیها خانم چه‌رکه‌زه. باڤێ وی ئه‌مین ئالی موفه‌تشێ دادگه‌ها سته‌نبولێ بوو. هه‌روها، وی ل وان سالان دا د ناڤ ته‌ڤگه‌را کوردان دا ژی جهه‌کێ گرنگ دگرت. ژ به‌ر کۆ ئۆسمانیان قه‌ده‌خه‌کربوو مالباتا به‌درخانی بچن کوردستانێ، ئه‌مین ئالی ژ بۆ گهاندنا زارۆکێن خوه ب چاند و زمانێ کوردی ژ کوردستانێ چیرۆکبێژ ده‌نگبێژ و مامۆستایێن زمان و قه‌رواسان دانین. جه‌لاده‌ت ته‌ڤی خوشک و برایێن خوه یێن دن ل به‌ر ده‌ستێ وان مه‌زن بوو. هه‌روەها به‌درخانی ژ سته‌نولێ ب مالباتێن ل سرگوونێ ئێن وه‌کی شه‌مزینی، بابانی و جه‌ملپاشایان ڕه ژی هه‌ڤالبه‌ندی دکر.ئۆسمانیان ل مالباتا به‌درخان گومانان دکرن.
له‌وما کارێ فه‌رمی ددان به‌ر وان و هه‌ر تم جهێ وان دوگوهوراند. جه‌لاده‌تی زارۆکاتیا خوه ته‌ڤی باڤێ خوه د ڤان سرگوونان دا ده‌رباس کر و ل باژارێن وه‌کی سته‌نبول، ئسپارتا، ئه‌درنه، کۆنیا ئاققا، ناهلووس و سه‌لانکێ گه‌ریا. د 18 سالیا خوه دا جه‌لاده‌تی ل سته‌نبولێ ده‌ست ب دبستانا/ مه‌دره‌سایا حه‌ربی دکه. د سالێن شه‌رێ جهانی یێ یه‌کێ دا ئه‌و وه‌کی مامۆسته‌یێ گهاندنا زاهتان خه‌بتی و د سه‌ر دا ل ئه‌نیا قه‌فقازێ ل دژی ڕووسان شه‌ر کر. پشتی کۆ د ئه‌نجاما شه‌ری دا ئمپاراتۆریا ئۆسمانی تێکچوو، و د ناڤ وه‌لاتپارێزێن کورد دا پێڤاژۆیا ڕێخستنیێ ده‌ستپێکری، جه‌لاده‌ت ل سته‌نبولێ که‌ڤت ناڤ کارێن سیاسی و بوو یه‌ک ژ هیمدارێن کۆمه‌لا ڤێکخستنا جڤاکا کورد. ئه‌و ل په‌ی فرسه‌ندا دامه‌زراندنا ده‌وله‌ته‌کا کوردی بوون. پشتی شه‌ری ده‌وله‌تێن سه‌رکه‌ڤتی ئێن وه‌کی بریتانیایێ ل کوردستانێ که‌ڤتن هندەك هه‌ولدانان.
جه‌لاده‌ت ل سالا 1919 ێ ته‌ڤی برایێ خوه، کامووران و ئه‌کره‌م جه‌میل پاشای و فائیق ته‌وفیقی چوو کوردستانێ. ل جه‌م وان زابتێن سیاسی یێن بریتانی ماژۆر نۆئه‌ل ژی هه‌بوو. ئارمانجا وان ئاماده‌کاریێن په‌یمانا سێڤرێ بوو. که‌مالیستان کۆ ژ گه‌را جه‌لاده‌ت و هه‌ڤالێن وی هایدار بوون سووار شاندن سه‌ر وان و ئه‌و مه‌جبوور کرن بزڤرن. جه‌لاده‌ت د ڤێ گه‌را خوه دا هه‌تا مه‌له‌تییێ ل کوردستانێ گه‌ریا و ل سه‌ر ڕه‌وشا وه‌لاتی سه‌روه‌خت بوو. د ئه‌نجامێ دا، ل سێڤرێ، د بن چاڤدێریا به‌رده‌ڤکێ کوردان شه‌ریف پاشا، هندەك مافێن نه‌ته‌وی هاتن نیشانکرن. جه‌لاده‌ت د ڤێ گه‌را خوه یا کوردستانێ دا د ناڤ عه‌شیران دا گه‌له‌ک مه‌ته‌لۆک، په‌یڤ و چیرۆک ژی کۆم کرن. ل سالا ل1922 ێ، ده‌ما که‌مالیست هاتن سه‌ر حوکمی و سته‌نبول ب ده‌ست خست، ژ بۆ سه‌رۆکێن کوردان کۆ د ناڤ وان دا به‌درخانی ژی هه‌بوون، فه‌رمانا مرنێ ده‌رچوو.ل سه‌ر ڤێ یه‌کێ، جه‌لاده‌ت ته‌ڤی برایێن خوه؛ کامووران، سه‌فده‌ر ته‌وفیق و برازایێ خوه حه‌قی ڤه ل سالا 1923 ێ به‌رێ خوه دا ئەلمانیایێ و ل وێرێ ده‌ست ب خوه‌ندنا ل زانینگه‌هێ کر. ل سالا 1925 ێ، ده‌ما ل باکوورێ کوردستانێ سه‌رھلدانا شێخ سه‌عیدێ پیران ده‌ستپێکر، جه‌لاده‌ت ژ بۆ ته‌ڤلیبوونا سه‌رهلدانێ ب دزی هات کوردستانێ. لێ هه‌تا کۆ ئه‌و گەھشت وه‌لاتی سه‌رهلدان هاتبوو شکه‌ستن. ئه‌و جاره‌کا دن ب ئالیکاریا عه‌شیرێن کۆچه‌ر ژ کوردستانێ ده‌رکه‌ڤت و زڤری ئەلمانیایێ.
د ڤێ ناڤبه‌رێ دا، برایێ وی یێ بچووک سه‌فده‌ر ل ئەلمانیایێ ژ به‌ر نه‌خوه‌شیێ مر. برایێ وی یێ دن ته‌وفیق ژی زڤری ترکیێ و ل وێرێ ب زۆرا که‌مالیستان پاشناڤێ خوه کر چنار و که‌ڤت خزمه‌تا ترکان. ڤاسف چنار برازایێ میر به‌درخانی ژی د ڤێ ده‌مێ دا ژ ئالیێ مسته‌فا که‌مالی ڤه وه‌کی وه‌زرێ په‌روه‌رده‌یێ هاتبوو وه‌زیفه‌دارکرن. ڤاسف چنار ژ مالباتا به‌درخانی هاتیه ده‌رخستن. کامووران پشتی هاتنا جه‌لاده‌تی ل ئەلمانیایێ ما و دۆکتۆرایا خوه یا حقووقێ داوی کر. میر جه‌لاده‌ت پشتی بدیماھیكئینانا زانکۆیا (فاکولته‌یا) حوقووقێ بێ کۆ دۆکتۆرایا خوه ته‌مام بکە هات قاهیره یا مسرێ. باڤێ وی ئه‌مین ئالی ل سه‌ر دۆشه‌كا مرنێ بوو. پشتی مرنا باڤێ خوه چوو به‌یروتێ و ل وێرێ ئاكنجی بوو. د ڤان ڕۆژان دا، ل سوریێ و به‌یروتێ گه‌له‌ک ڕه‌وشه‌نبیرێن کورد جڤیابوون. که‌مالیستان پشتی سه‌رھلدانا شێخ سه‌عیدی جاره‌کا دن به‌رێ خوه دابوو ڕه‌وسه‌نبیرێن کوردان. یێن کۆ ژ به‌ر کێرا وان رزگار ببون، به‌رێ خوه دابوون بنخه‌تێ.
جه‌لاده‌ت پشتی کۆ هاتی به‌یروتێ که‌ڤت ناڤ ته‌ڤگه‌را وه‌لاتپارێزێن کورد. د ڤێ ناڤبه‌رێ دا، هه‌ولدانێن دامه‌زراندنا ڕێخستنه‌کا نه‌ته‌وه‌یی ژی ده‌ستپێکربوو. پشتی ته‌ڤلیبوونا جه‌لاده‌تی، ل 5 ێ ئیلۆنا سالا 1927ێ ل لوبنانێ ل باژارێ بێهه‌مدوونێ کۆنگره‌یا دامه‌زراندنا خۆیبوونێ پێکانی. د ناڤ دامه‌زرێنه‌رێن خۆیبوونێ دا ژ بلی جه‌لاده‌تی ڕه‌وشه‌نبیرێن وه‌کی در. نوری دێرسمی، قه‌دری جان، در. نوره‌دین زازا، مه‌مدوح سه‌لیم وانلی، حه‌مزه بەگێ موکسی، ئه‌کره‌م و قه‌دری جه‌میل پاشا و سه‌ره‌کێن هه‌رێمی ئێن وه‌کی حاجۆ ئاغا، ئه‌مینێ په‌ریخانێ، مسته‌فا شاهین به‌گێ به‌رازی، به‌دره‌دینێ هه‌بزبنی و گه‌له‌کێن دن ژی هه‌بوون. یه‌ک ژ بریارێن خۆیبوونێ ئه‌و بوو کۆ ئه‌و ژ بۆ پشتگریا سه‌رهلدانا ئاراراتێ ل هه‌رێما سنۆرێ بنخه‌تێ تێکه‌ڤن ناڤ هه‌ولدانێن له‌شکه‌ری.
ب ڤێ ئارمانجێ جه‌لاده‌ت ته‌ڤی حاجۆ ئاغای و ڕه‌سوول ئاغایێ محه‌مه ل هه‌رێما تۆرێ ته‌ڤی سووارێن کورد ئێرش برن سه‌ر قه‌ره‌قۆلێن ترکان. لێ ژ به‌ر کۆ ئه‌و نه‌گه‌هشتن ئارمانجێن خوه، جه‌لاده‌تی به‌رێ خوه دا چیایێ ئاراراتێ و ته‌ڤی سه‌رهلدێرێن سه‌رحه‌دێ بوو. ل دووماهیێ، ئه‌ڤ سه‌رهلدان ژی تێکچوو و وی ته‌ڤی ئیحسان نووری پاشایی خوه ئاڤێت ئیرانێ. ل ته‌هرانێ شاهێ ئیرانێ مه‌حمه‌د ڕه‌زا په‌هله‌وی خوه‌ست وی ب هندەك به‌رتیلان ژ ته‌ڤگه‌را کوردان دوور بکە و ل ده‌ڤه‌ره‌کا جیهانێ ژێ ڕا قۆنسولخانەیا ئیرانێ پێشنیاز کر. ژ به‌ر کۆ جه‌لاده‌تی ئه‌و داخوازا شاهی قه‌بوول نه‌کر، ئه‌و هه‌ر وێ ده‌مێ ژ ئیرانێ هات ده‌رخستن. پشتی ئیرانێ، جه‌لاده‌ت ده‌مه‌کێ ل باشوورێ کوردستانێ و ل به‌غدایێ ما. لێ ئینگلیزان نه‌خوه‌ست ئه‌و ل ئیراقێ بمینە و ڕێ ل وی ته‌نگکر. ئه‌و جاره‌کا دن ژی ب نه‌چاری زڤری سوریێ و ل کوردستانا ڕۆژاڤا خه‌باتا خوه مه‌شاند. ل وێرێ ته‌ڤی ئه‌ندامێن مالباتا جه‌میل پاشا، حه‌مزه‌یێ مکسی و حاجۆ ئاغای ب ناڤێ جڤاتا ئالیکاریا کوردێن به‌له‌نگاز کۆمه‌له‌یه‌ک دامه‌زراند. ئارمانجا وان ئه‌و بوو ئالکاریا کوردێن کۆ ژ باکوور ڕه‌ڤیبوون بکن.
سوریێ وێ ده‌مێ د بن دەستێ فرانسایێ دا بوو و تێکهلیێن فرانسی و که‌مالیستان باش بوون. ژ به‌ر زختێن ترکان، فرانسیان ژی نه‌دخوه‌ست ئه‌و ل کوردستانێ بمینە. ل ته‌باخا سالا 1930 ێ ته‌ڤی ڕه‌وشه‌نبیر و سه‌رهێلدێرێن کوردێن دن ب زۆرێ ل شامێ هات بجهکرن. خه‌باتێن سیاسی ئێن بێئه‌نجام و دۆرپێچانا ده‌وله‌تێن سه‌رده‌ست به‌رێ جه‌لاده‌تی دابوو ڕێیه‌کا دن. ڕه‌وشا هه‌رێمێ ژی ئێدی ده‌ستنه‌ددا کۆ کورد ژ بۆ هه‌ڤکاریێ ده‌وله‌ته‌کا ئالیگر ببینن ئان ژی سه‌رهلدانه‌کا نه‌ته‌وه‌یی برێبخن. هندەك سه‌ده‌مێن دن ژی کۆ جه‌لاده‌ت هه‌ر ب ڕه‌وشه‌کا نوو ڤه تاندابوون، ڕه‌وشا ناڤخوه‌یی ئا کوردان بوو. د ناڤ کوردان دا خوه‌ندن و نڤساندن و کارێ ڕه‌وشه‌نبیری گه‌له‌ک کێم بوو. ل دووماهیێ، ئه‌و گه‌هشت بوو وێ قه‌ناعه‌تێ کۆ ژ بۆ ھشیارکرنا کوردان دڤێ کارێ ڕه‌وشه‌نبیری بکە و بریارا خوه دا. ل ڕۆژێن سرگوونیا شامێ جه‌لاده‌تی ده‌ست ب کارێ زمانزانی و ئافراندنا ئالفووبێیه‌کا کوردی کر. جه‌لاده‌ت ژ بلی کوردی ب زمانێن ترکی، عه‌ره‌بی، فارسی، فره‌نسی، ڕووسی، یوونانی، ئەلمانی و ئنگیلیزی دزانبوو. ل گۆر فکرا جه‌لاده‌تی، ئه‌و ل ئه‌نجاما موقایه‌سه‌یا گه‌له‌ک زمان و ئه‌لفووبێیان گه‌هشت هندێ کۆ ئالفابه‌یا لاتینی دکارە رێ ل پێشیا نڤیسینا کوردی ڤەكە.
ژ خوه ئه‌و ژ سالا 1919ێ ڤه خوه‌دی ڤێ باوه‌ریێ بوو و ل ئەلمانیایێ ل سه‌ر ئه‌تیمۆلۆژیێ ژی خه‌بتیبوو. هه‌لبه‌ت، ژ بۆ پێکانینا ڕامان و ئیده‌ئالێن خوه کۆڤاره‌ک ژ وی ڕا لازم بوو. ل سالا 1931 ێ ژ ده‌وله‌تا فرانسی ده‌ستوور گرت کۆ ل سوورییێ کۆڤاره‌کێ ده‌ربخە.
ل 15 ێ گولانا 1932 ێ هژمارا یه‌کێ یا هاوارێ گەهاند خوه‌نده‌ڤانان. هه‌ر ل وێ سالێ کتێبا خوه یا گرامه‌رێ ئا ب ناڤێ ڕێزمانا ئه‌لفه‌یێ یا کوردی چاپ کر. جه‌لاده‌ت به‌درخان ل شامێ د ڕه‌وشه‌کا نه‌باش دا دژیا. که‌مالستان ل ترکیێ ده‌ست دابوو سه‌ر هه‌می واریداتا مالباتا وان. جه‌لاده‌ت ژ به‌ر سه‌ده‌مێن ئابۆری مه‌جبوور ما کۆ ده‌رسدێریا زمانێ فره‌نسی و پارێزه‌رییێ بکە. ئه‌و ل کۆلانا سالحیه د ئۆده‌یه‌کێ دا دما. ئه‌ڤ ئۆده ناڤه‌ندا هاوارێ، مێڤانخانه و جهێ ڕازانێ ژی بوو. چاڤێن وی ل به‌ندێ بوون کۆ جاره‌کا دن فرسه‌نده‌کێ ببینە کۆ بکارە بچە کوردستانێ. لێ پشتی کۆ سه‌رهلدانا مالباتا عه‌لیێ یوونس ژی هات ته‌فاندن، وی فامکر کۆ د پاشه‌رۆژا نێزیك دا ئه‌و فرسه‌ند چێنابە. ژ بۆ ڤێ یه‌کێ وی بریارا زه‌واجێ گرت و ل سالا 1935 ێ ل شامێ ب دۆتماما خوه ڕه‌وشه‌ن خانمێ ڕا زه‌وجی. ڕه‌وشه‌نخانمێ وێ ده‌مێ ده‌رسدێری/مامۆستایی دکر.
د زه‌واجا وان دا ب ناڤێن جه‌مشید و سینه‌مخان دو زارۆكێن وان چێبوون. هه‌روها، کوره‌کێ وان ب ناڤێ سافده‌ر ژی ھێشتا د یه‌کسالیا خوه دا مر. که‌چا ڕه‌وشه‌نخانێ دگەل مێرێ خوە یێ یه‌کێ ب ناڤێ ئوسه‌یما بوو ل با وان دما. جه‌مشید ل ئالمانیایێ دکتۆری خوه‌ند و ل سالا 1999 ێ کۆچا داوی کر. ب ده‌ستپێکا شه‌رێ جیهانی زه‌ختێن سیاسی یێن ل سه‌ر ڕه‌وشه‌نبیرێن کورد ل سوریێ جاره‌کا دن ده‌ستپێکر. ده‌وله‌تا فره‌نسی د ناڤ سالێن 1943 ێ و 46 ێ دا زۆڕوونشتنا ل شامێ ل سه‌ر جه‌لاده‌تی فه‌رزکر. قه‌ده‌خه بوو کۆ ئه‌و ژ شامێ ده‌ربکه‌ڤە. ئه‌ڤ زۆڕوونشتنا ل شامێ ژ ئالیێ ڕ‌ژیما سوریێ ڤه ژی هه‌تا 1948 ێ بەردەوام كر. پشتی ده‌ستپێکا شه‌رێ جیهانی یێ دویێ جه‌لاده‌تی ده‌ست ب کارێن ڕۆژنامه‌ڤانییێ کر و ل سالا 1942 ێ ل شامێ کۆڤارا ڕۆناهی وه‌شاند. پێنج هژمارێن ڕۆناهیێ یێن پێشین ل سه‌ر نووچه‌یێن شه‌رێ جیهانی بوون. د ده‌مێن پاشین دا ژی ئێدی ڕۆناهی کۆڤاره‌کا خوه‌روو کوردی بوو و ب نڤیسێن ل سه‌ر زمان، وێژه و چاندا کوردی هاتبوو خه‌ملاندن. پشتی کۆ ل سالا 1943 ێ هاوار هات راوەستاندن ژی، میر جه‌لاده‌تی گرانی دا سه‌ر ڕۆناهیێ. هینگێ برایێ وی، کامووران، ژی ل لوبنانێ کۆڤاره‌کا کوردی-فره‌نسی ب ناڤێ ڕۆژا نوو ده‌ردخست. سه‌رپێهاتیا کۆڤارا ڕۆناهی ژی هه‌تا سالا 1945 ێ ھاژۆت.
میر جه‌لاده‌ت د ژیانا خوه یا ڕه‌وشه‌نبیری دا ژ بلی خه‌باتێن کۆڤارده‌رخستنێ گه‌له‌ک کتێب ژی نڤیسینە هه‌روها، ژ بلی کۆڤارێن کۆ وی ده‌ردخستن، د گه‌له‌ک کۆڤارێن کوردی و یێن زمانێن دن دا ژی نڤیسیه. ژ به‌ر ته‌نگاسیێن ئابۆری، میر جه‌لاده‌تی ل سالا 1950 ێ ل گوندێ هه‌جانێ، کۆ نێزیك شامێ بوو، ده‌ست ب کارێ زیراعه‌تێ کر. ژ بۆ ده‌بارا مالباتا خوه، ئه‌و مه‌جبوور مابوو کاره‌کی وها بکە. هه‌رچنده گه‌له‌ک هه‌ڤالێن وی یێن ده‌وله‌مه‌ند هه‌بوون و وان دخوه‌ست ئالیکاریا وی بکن ژی، لێ وی ئالیکاری قه‌بوول نه‌دکر. ل گوندێ هه‌جانێ ژ بۆ ئاڤدانا په‌مبوویێ ئارازیێن کۆ داژۆت بیره‌کا مه‌زن کۆلا. د نامه‌یێن کۆ ژ مالباتا خوه ڕا دنڤسین ناڤێ وێ بیرێ دانیبوو بیرا قه‌ده‌رێ. میر جه‌لاده‌ت ل 15 ێ تیرمه‌ها سالا 1951 ێ ل گوندێ هێجانێ نێزیکی شامێ چوو سه‌ر دلۆڤانیا خوه‌دێ و لاشێ وی ل کێله‌کا باپیرێ وی، میر به‌درخانی، ل گۆرستانا شێخ مه‌ولانا خالدێ نه‌خشبه‌ندی ل تاخا کوردان ل شامێ هات ڤه‌شارتن.
بەرھەمێن جەلادەت بەدرخان:
ئه‌لفبا کوردی
ڕێزمانا کوردی
ڕووپه‌لێن ئه‌لفابێ
فه‌رهه‌نگا کوردی
ڕێزمانا ئه‌لفبایا کوردی
دیباجا نمێژێن ئیزێدیان
