نڤێسین: رمضان نصرالدین کێڤلى
نێچیرڤان بارزانى د ئەزمونا حکومرانیا هەرێما کوردستانێ دا بویە ناڤەک و دێ د لاپەرێن مێژویا کوردى دا هێـتە تومارکرن، چونکە هەر کەسەک یان سەرکردەیەک تەحەولەکا (سیاسى – ئابورى – چڤاکى – رەوشەنبیرى) بکە وى دەمى ئوتوماتیکى مێژو دێ باس لێ بکە یان ژى دێ ببە ناسناڤەک ژ بۆ ب دەهان گوتار، نڤێسین، ریپورتاژ و راپورتێن روژنامەڤانى.
وەکو دهێتە زانین کو ئیدارێ چەند وەزیفەیێن سەرەکى هەنە كو پێکهاتینە ژ (رێکخستن، پلان دانان، چاڤدێریكرن و هەلسەنگاندن) ئەڤجا (هەلسەنگاندن)ـا کارێ حکومرانیێ ئێکە ژ تایبەتمەندی و وەزیفەیێن ئیدارى. گومان تێدا نینە كو ئەگەر ئەم ژلایێ (ئەکادیمى) ڤە هەلسەنگاندنا حوکمرانیێ ل هەرێما کوردستانێ بکن، ئەڤ ئەزمونە یا بێ کێماسى نینە بەلکو د هەمى سەکتەرێن جودا-جودا دا کێم و کاسى هەنە و د گەلەک ئاستان دا دشیاندا بویە کارێن باشتر بهێنە کرن و ئەو داهاتێ ل بەر دەستێ حکومەتێ لدیف دەستپێکێن کارى ب شێوازەکێ دى ب مەزێخن ئانکو بو دارێشتنا سیاساتێن گشتى حکومەتێ پێویستى ب عەقلەکێ ئیدارى یێ ڤەکرى تر هەبویە کو ل سەر هەمى ئاستان خزمەتەکا باشتر بهێتە کرن نەخاسمە د وارێ پەروەردێ دا، بەلێ د هەمى قوناغان دا ژبلى، هوکارێن نافخویى هوکارێن دەرەکى ژى هەنە كو کاریگەریێن راستەخو ل سەر حکومەت و زەلامێن حکومەتێ دکن.
ل نافخویا هەرێما کوردستانێ، ژبلى هندێ کو حزبێن سیاسى ئەوێن بەشدارى حکومەتێ بوین نەشیاینە هەمى وەکو ئێک تیم کار بکەن، زوربەیى جاران د روانگەیێ بەرژەوەندێن حزبى و رکابەریەکا توند یا سیاسى دا کاریگەریا خو ل سەر پروژە و یاسا و رەوشا روژانە یا هاولاتیان هەبوینە. دگەل هندێ جڤاک بخو ژى یێ هاریکار نەبویە دەستێ خو دەینە سەر ئەوان شاشى و کێماسیان و چارەسەر بکن، گەلەک جاران جڤاک ب شاشى و شاشتێگەهاندنا راگەهاندنا سیاسى دهاتە سەردابرن بێى کو هزر یان پرسیار ل سەر ئەوێ شاشتێگەهاندنێ بهێت کرن.
ژلایەکێ دی ڤە ل سەر ئاستێ دەرڤە ژی، بو نمونە فشارێن زور یێن حکومەتا عێراقێ و تێکەلبوونا بەرژەوەندێن وەلاتێن هەرێمى یانژى سیاسەتێن ناڤدەولەتى ئەوێن ل دەڤەرێ دهێنە پەیرەوکرن، حکومەتا هەرێمێ نەچار کر بەلانسەکێ بێخیتە دکار و پەیوەندى و بازرگانیا خو دا بو هندێ کو دناڤ ئەڤان هەمى کێش و ڤەکێشێن هەرێمى و ناڤدەولەتى و نافخو دا یا سەرکەفتى بە، گومان تێدا نینە ئەڤێ رەوشێ ئەگەر سیاسیێن بیرتیژ و خودان دیتن بو پاشەروژێ نەبن یا ئاسان نینە پروسا حکومرانیێ سەرساخ ژ ئەڤان هەمى ناکوکیان سەربێخن، بەلکو ل سەر گەلەک ئاستان دێ توشى مەزنترین پرسگرێک بە.
ژلایێ خزمەتگوزارى ڤە گورانکاریێن زور مەزن ل هەرێما کوردستانێ روی داینە، ب تایبەتی ژلایێ ژێرخانا ئابورى ڤە، ئەم دشێین بێژین بەرێ بنیاتى بو ئاڤکرنا دەولەتا داهاتى هاتیە دارێشتن وەکو؛ رێک، بالەخانە، قوتابخانە، زانکو، نەخوشخانە و چەندین خزمەتێن دى. بەلێ ژلایێ گرنگىدان ب بەرهەمێن نافخویى ڤە لاوازیەکا بەر چاڤ هەبویە سەرەدارى هندێ کو وەزارەتا پلان دانانێ بەرنامەکێ گونجایى هەیە و نوکە بەردەوام گرنگیێ ب بەرهەمێ نافخو دهێتە دان، بەلێ هێشتا نەگەهشتیه وێ قوناغێ کو (اعتمادێ) ل سەر خو بکەن و هەمى پیتە دانا مە لسەر مە بخو بیت. ئەڤە ددەمەکى دا ل چەند سالێن بوورى کەرتێ گەشت و گوزارى بەرەف پێشڤەچویە بویە جهێ خوشحالیا کەسانێن تایبەتمەند.
دیسان ئێک ژ خالێن دى یێن کاریگەریا خەراپ ل سەر کاروانێ ئاڤاکرنێ و گەشەیا ئابورى و سیاسى کرى، بابەتێ تیرورێ بویە. تیرور ب هەمى رامانێن خوڤە مەزنترین ئاستەنگ و مەترسى بویە ل سەر گشت جیهانێ، نەخاسمە بو هەرێما کوردستانێ. ھەرێما كوردستانێ ب شیانێت خو یێن متەوازع ڤە شیایە روو ب روو تیرورا جیهانێ ببە. ژلایێ ئاسایشێ ڤە مەزنترین شانازیە بو حکومەتا هەرێما کوردستانێ کو ل دەڤەرەکا وەکو عێراقێ بشێت ئەزمون و پێگەهێ خو بپارێزە. وەکو دهێتە زانین ب چەند دەمژمێرەکان زوربەیى ئاخا عێراقێ و چەند وەلاتێن دى کەفتە دەستێ تیروستان، بەلێ سایا سیاسەتا حەکیمانە یا حکومەتێ و پێشمەرگە و دەزگەهێن ئاسایشێ ئەزمونا کوردستانێ و سەر و مالێ هاولاتیان هاتیە پاراستن، ب تایبەتی رولێ پێشمەرگەیێ قارەمان کێم وێنە بویە كو ب وان شیانێن زور لاواز یێن ل بەردەست ژ چەک و پلانێن دەستپێکى شیان مەزنترین داستان توماربکەن دگەل هندێ ژى ل نافخویا هەرێما کوردستانێ رێک نەهاتیە دان هزرێن توندرەو سەر هلدەن و هەر زوى ئەڤ بابەتێ گرنگ ژى هاتیە کونترول کرن.
دگەل کاروانێ ئاڤاکرنێ سەروکاتیا هەرێما کوردستانێ کو دەزگایەکێ شەرعی یێ گەلێ کورد بویە بەرنامێ سیاسى و دبلوماسى ل سەر گەلەک ئاستان دارێشتیە کو پەرەسەندنێ ب پەیوەندیێن هەرێما کوردستانێ بدە، دیسان ئێک ژ کارێن ئەڤى دەزگایێ مەزن پاراستنا ئێکرێزیا نافمالا کوردى و دروست کرنا سەقامگێریا سیاسى بویە دگەل هەمى لایەنێن سیاسى، هەروەسا بو دەرڤە ژى نوینەراتیا بەرژەوەندێن بالا یێن هەرێما کوردستانێ دهاتە کرن و رول و پێگەهێ سەروک بارزانى د ئەڤى دەزگایى دا کێم وێنە بویە، لەورا ژى بو قوناغا داهاتى وەکو لێڤەگەرێ کورد هاتیە ناسناڤ کرن. بو بەردەوامىدانا ئەڤى رولى و ئەڤێ سیاسەتێ گومان تێدا نینە کاریزما کاک (نێچیرڤان بارزانى) دێ شێت وێ ڤالاتیێ پر کەت ئەوا کو جەنابێ سەروکى بو قوناغا داهاتى پاش خو هێلایى، ئەڤە ددەمەکى دا کو دڤێت ل بیرا مە بە ئەزمونا کاک (نێچیرڤان بارزانى) یا حکومرانیێ چ سیاسى و دبلوماسى بە یانژى ئابورى و خزمەتگوازى هەمى دەمەکى ل بن ئاموژگارى و راسپارێن لێڤەگەرێ کوردان بویە کو زوربەیى بەرپرسێن کوردان ب راسپاردێن جەنابێ وى هاتینە ئاراستە کرن بو خزمەتا ئەزمونا هەرێما کوردستانێ.
لەورا قوناغا بهێت جودایە ژ قوناغا بەرى نوکە. وەرگرتنا پوستێ سەروکێ هەرێمێ دێ ناسناڤەکێ دى و بەرنامە و میکانزمێن دى ل سەر وەزیفەتێن سەروکێ هەریمێ زێدەکە، چونکە کەسایەتیەكێ خودان سەربورە د بیاڤێ حکومرانیێ دا، هەروەسا دێ ببە پرەکا دبلوماسى و گەشێ ب پەیوەندیێن هەرێمێ دگەل دونیایا دەرڤە بدە، چونکە ل نەخوشترین دەمێن سیاسى دا ئەو دەرگەهێن گرتى لسەر هەرێما کوردستانێ هاتینە ڤەکرن و ئەڤان دەرگەهان پێویستى ب زێدەکرنێ هەنە و نابیت هەرێم یا دابراى بیت ژوان گورانکاریێن ل دەڤەرێ دروست دبن. دڤێ ژ بۆ هەر گورانکاریەکا سیاسى، ئابورى و ئەمنى هەرێما کوردستانێ ئامادەکاریێن خو هەبن و یا ڤەدەر نەبە ژ سیاسەتێن جڤاکێ ناڤدەولەتى، لەورا چاڤەرێ دهێتە کرن كو قوناغەکا نوى و تازە بو هەرێما کوردستانێ دەست پێ بکە و هەمى ئەو گرێیێن سیاسى و دبلوماسى دوبارە بهێنە ڤەکرن و ئایندەکێ باشتر چاڤەرێ مە دکە
2019.05.30
