سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ نێچیرڤان بارزانی دیار کر کو هه‌رێما کوردستانێ نابه گه‌فه‌ک ل سه‌ر ئه‌وله‌هیا وه‌لاتێن جیران.
نێچیرڤان بارزانی دا زانین کو قه‌واره‌یا بازرگانیا سالانه یا د ناڤبه‌را ئیراق و ئیرانێ دا زێده‌تری ۱۰ملیار دۆلاره و ژ سه‌دی ٦۰ێ وێ د ڕێیا هه‌رێما کوردستانێ را ده‌رباس دبه.
ئاژانسا نووچه‌یان ئا خوه‌نده‌کارێن ئیرانێ (سنا) ب نێچیرڤان بارزانی را هه‌ڤپه‌یڤینه‌ک کر.
سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ ل سه‌ر پرسگرێکێن هه‌ڤبه‌ش یێن د ناڤبه‌را ئیراق، هه‌رێما کوردستانێ و ئیرانێ دا ئاخڤی.
ل گۆری سنایێ، نێچیرڤان بارزانی د ئاخافتنا خوه دا ئاماژه ب گرینگیا پێشڤه‌برنا پێوه‌ندیێن ئابۆری یێن د ناڤبه‌را هه‌رێما کوردستانێ و ئیرانێ دا و گۆت:
“ئیراده‌یا هه‌ڤبه‌ش و خوه‌سته‌کا مه‌زن ژ بۆ پێشڤه‌برنا تێکلیێن ئابۆری هه‌یه لێ بێگومان هندەک ئاسته‌نگی و پرسگرێک ل سه‌ر ڕێیا ڤێ داخوازا هێژا ئاسته‌نگی چێکرنه.”
سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ به‌هسا پرسگرێکان کر و گۆت:
“هنده‌ک ئاسته‌نگیێن لۆژیستیک ل ده‌ریێن سینۆری هه‌نه. دڤێ هه‌ر دو ئالی، ژ بۆ له‌زکرنا کار و هێسانکرنا کار و بارێن گومرک، ته‌ڤگه‌را بازرگانی و ڤه‌گوهاستنا به‌رهه‌مان ژ ده‌ریێن سینۆری ته‌دبیرێن پێویست بگرن.“
پرس: سه‌ردانا سه‌رۆککۆمارێ ئیرانێ یا ژ بۆ هه‌رێما کوردستانێ چ باندۆره‌ک ل سه‌ر بپێشخستنا پێوه‌ندیێن سیاسی، ئابۆری، چاندی و ئه‌وله‌هیێ یێن ناڤبه‌را ته‌هران و هه‌ولێرێ چێکر؟
نێچیرڤان بارزانی: کۆمارا ئیسلامی یا ئیرانێ، جیرانێ ئیراق و هه‌رێما کوردستانێ یه. مه ل هه‌رێما کوردستانێ پێوه‌ندیێن دیرۆکی ب ئیرانێ را هه‌نه. سه‌ردانا برێز پزیشکیان ژ بۆ هه‌رێما کوردستانێ و به‌ری وێ ژی، سه‌ردانا من ژ بۆ ته‌هرانێ و هه‌ڤدیتنا ب ڕێبه‌رێ بلند یێ کۆمارا ئیسلامی یا ئیرانێ و ڕایه‌دارێن بلند ئێن وه‌لات را، د پێشخستنا پێوه‌ندیان دا قۆناخ و ڕووپه‌له‌ک نوو بوو.
سه‌ردانا در. پزیشکیان ژ بۆ هه‌رێما کوردستانێ جهێ دلخوه‌شیا مه بوو و ته‌که‌ز ل سه‌ر پێوه‌ندیێن دیرۆکی و چاندی یێن د ناڤبه‌را مه دا کر. ئه‌ڤ یه‌ک بوو سه‌ده‌ما خورتکرنا هه‌ڤکاریێن به‌رفره یێن د ناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدایێ دا. ب تایبه‌تی، ژ بۆ گۆتووبێژێن ناڤبه‌را ئیراق و ئیرانێ ژ بۆ پشتراستکرنا ئیستیقرار و ئارامیا سینۆران و ب گشتی هه‌رێمێ گرینگ بوو.
د وارێ ئابۆری دا ژی چاوانیا گوهه‌رین و ب پێشخستنا هنارتن و ئانینا که‌لووپه‌لان د ناڤبه‌را هه‌ر دو ئالیان دا و ڤه‌کرنا ڕێیێن نوو ژ بۆ هه‌ڤکاری و هلبه‌رینا هه‌ڤبه‌ش د به‌شێن جودا دا هاتن گۆتوبێژ کرن. د وارێ چاندی دا، گرینگیه‌کا هه‌ڤبه‌ش تێ دایین ژ بۆ ب پێشخستنا هه‌ڤکاریا زانینگه‌هان، هه‌ڤکاریا زانستی، هه‌ر وها گوهه‌رین و پێوه‌ندیێن چاندی د ناڤبه‌را سازی و ده‌زگه‌هێن پێوه‌ندیدار یێن هه‌ر دو ئالیان دا هه‌یه.
هه‌ر وها د وارێ ئه‌وله‌هیێ دا ژی ته‌که‌زی ل سه‌ر گرینگیا پاراستنا ئارامی و ئه‌وله‌هیا سینۆرێن هه‌ڤبه‌ش، هه‌ڤاهه‌نگی و هه‌ولێن زێده‌تر ل هه‌مبه‌ری مه‌ترسی و گه‌فێن ئه‌وله‌هیێ هات کرن، ب ئاوایه‌کی کو د چارچۆڤه‌یا به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌ر دو ئالیان دا به.
پرس: ئه‌و ڕێکه‌فتن کو د سه‌ردانا سه‌رۆککۆمارێ ئیرانێ یا ژ بۆ هه‌رێما کوردستانێ دا هاتن کرن، هه‌تا نها چقاس هاتنه بجهکرن؟ چاوا تێن شۆپاندن؟
نێچیرڤان بارزانی: سازی و ده‌زگه‌هێن پێوه‌ندیدار یێن ئیراق و ئیرانێ مژوولی چاڤدێری و شۆپاندنا چاوانیا بجهکرنا وان ڕێکه‌فتنانن کو د وارێن جودا دا هاتنه کرن، وه‌ک ئابۆری، ئه‌وله‌هی یان ژی هه‌ڤکاریێن چاندی.
سالانه بازرگانیا د ناڤبه‌را ئیراق و ئیرانێ دا زێده‌تری ۱۰ ملیار دۆلارانه کو ژ سه‌دی ٦۰ێ وێ د ڕێیا هه‌رێما کوردستانێ را ده‌رباس دبه. ئه‌م دخوازن هه‌تا ژ مه تێ و ده‌ستوور و یاسایێن ئیراقێ ده‌ستوورێ ددن وێ هه‌ژمارێ زێده‌تر بکن. ژ بۆ گەهشتنا ڤێ ئارمانجا گرینگ، ته‌دبیرێن پێویست تێن گرتن و د ڤی واری دا هێسانکاریێن گونجاو ژ بۆ بازرگانیێ تێن به‌رچاڤگرتن.
د مژارا هه‌ڤکاریا ئه‌وله‌هیێ دا، ده‌ربارێ ڕێکه‌فتنا ئیراق و ئیرانێ دا، ژ بۆ بجهکرنا ڕێکه‌فتنێن ئه‌وله‌هیێ یێن ناڤبه‌را هه‌ر دو ئالیان، هه‌ڤاهه‌نگیه‌کا به‌رده‌وام د ناڤبه‌را هه‌رێما کوردستانێ و حکومه‌تا فه‌ده‌رال یا ئیراقێ یا ل به‌غدایێ دا هه‌یه. دگه‌ل ڤان هه‌موویان، ب پابه‌ندیه‌کا ته‌مام ڕێ نایێ دایین کو ژ ئاخا هه‌رێما کوردستانێ چو تشت گه‌فان ل ئه‌وله‌هی و ئارامیا ئیرانێ بکه.
پرس: ب لبه‌رچاڤگرتنا داخوازا دوئالی ژ بۆ پێشڤه‌برنا پێوه‌ندیان، ئاسته‌نگیێن ل به‌ر ڤێ گاڤێ چ نه؟
نێچیرڤان بارزانی: ب لبه‌رچاڤگرتنا ڤێ مژارێ، ژ هه‌ر دو ئالیان ڤه ئیراده‌یا هه‌ڤبه‌ش و خوه‌سته‌کا زێده ژ بۆ پێشڤه‌برنا پێوه‌ندیێن ئابۆری هه‌یه، لێ بێگومان هندەک ئاسته‌نگی و پرسگرێک ل سه‌ر ڕێیا ڤێ خوه‌سته‌کا هێژا پرسگرێک چێکرنه. وه‌کی نموونه، هنده‌ک ئاسته‌نگیێن لۆژیستیک ل ده‌ریێن سینۆری هه‌نه. دڤێ هه‌ر دو ئالی ته‌دبیرێن له‌زگینکرن و هێسانکاریێ د وارێ گومرک، ته‌ڤگه‌را بازرگانی و گوهەرتنا که‌ل و په‌لان دا ل ده‌ریێن سینۆری ل به‌ر چاڤ بگرن. هه‌ر وها دڤێ ل هه‌ر دو ئالیان، که‌رتێ تایبه‌ت زێده‌تر چالاک ببه و هێسانکاری ژ وان را بێ کرن، پشتگریا پێویست ژ وان را بێ کرن دا کو کاربن چالاکتر و ب باندۆرتر ڕۆلا خوه بلیزن.
ژ ئالیه‌کی دن، دبه کو ئه‌و سزایێن کو ل سه‌ر ئیرانێ هاتنه دانین، باندۆرا خوه ل سه‌ر هه‌ڤکاریا ئابۆری و بازرگانی د هندەک واران دا هه‌به. هه‌ر وها جوداهیا د ناڤبه‌را سیاسه‌تێن گومرکی و دارایی یێن به‌غدا و هه‌رێما کوردستانێ دا ژی باندۆرا خوه هه‌یه. ژ بۆ هێسانکرنا هلبه‌رین و بازرگانیێ، گوفتووگۆیێن زێده‌تر پێویستن، کو شانده‌یا هه‌رێما کوردستانێ ل گه‌ل حکومه‌تا فه‌ده‌رال ل به‌غدایێ ژ بۆ چاره‌سه‌رکرنا جوداهیان ب گوفتووگۆ و دانووستاندنان مژووله.
پرس: په‌یمانێن ئه‌وله‌هیێ گەهشتنه چ ئاستێ؟
نێچیرڤان بارزانی: پێشڤه‌چوونه‌کا باش د بجهکرنا په‌یمانا ئه‌وله‌هیێ یا د ناڤبه‌را ئیران و ئیراقێ دا تێ دیتن. به‌غدا ب هه‌ماهه‌نگیا هه‌رێما کوردستانێ و ژ بۆ دورستبوونا باوه‌ریا زێده‌تر، ل سه‌ر هه‌موو خالێن په‌یمانێ کار دکه. د ڤێ ده‌ربارێ دا، گاڤێن جدی ژ بۆ پاراستنا ئارامی و ئه‌وله‌هیا سینۆران هاتنه ئاڤێتن، هه‌ر وها مه‌کانیزمایه‌ک ژ بۆ چاڤدێریا وان ده‌ڤه‌ران هاتیه دیارکرن دا کو ڕێ ل به‌ر هه‌ر چالاکیه‌کێ بێ گرتن کو ببە گه‌ف ل سه‌ر ئه‌وله‌هی و ئارامیا کۆمارا ئیسلامی یا ئیرانێ.
هه‌رێما کوردستانێ پابه‌ند دبه و ده‌ستوور رێ ناده چو کۆمه‌کێ کو ئاخا هه‌رێمێ بکه چاڤکانیا گه‌فان ل سه‌ر ئه‌وله‌هی و ئارامیا وه‌لاتێن جیران، ب تایبه‌تی ئیران. ئه‌م به‌رده‌وام ل سه‌ر ڤێ مژارێ کار دکن ژ بۆ پابه‌ندبوونا ته‌مام ب په‌یمانێ و ئه‌م ل گه‌ل به‌غدایێ د هه‌ماهه‌نگیێ دا نه. ئه‌ڤ مژارا ژ بۆ مه گه‌له‌کی جدی یه و ئه‌م گرینگیه‌کا مه‌زن ددن تێگەهشتن و بجهکرنا په‌یمانان.
پرس: هه‌رێما کوردستانێ ژ بۆ پێشڤه‌برنا په‌یمانا ئه‌وله‌هیێ یا د ناڤبه‌را ئیراق و ئیرانێ دا چ کریه؟
نێچیرڤان بارزانی: ده‌زگه‌هێن حکومی یێن هه‌رێما کوردستانێ ب ئارمانجا بجهکرنا خالێن په‌یمانێ، وه‌کی ڤالاکرنا ده‌ڤه‌رێن سینۆری و دانووستاندنا ئاگاهیێن پێویست، ژ نێزیک ڤه ل گه‌ل حکومه‌تا فه‌ده‌رال یا ئیراقێ هه‌ماهه‌نگیێ دکن. ل سینۆر پێشڤه‌چوون ب ڕێکارێن ئه‌وله‌هی و چاڤدێریێ هاتیه دایین، دا کو ڕێ ل به‌ر هه‌ر چالاکیه‌کێ بێ گرتن کو باندۆرێ ل سه‌ر ئه‌وله‌هیا سینۆرێن د ناڤبه‌را هه‌ر دو ئالیان دا دکه.
هه‌ر وها د چارچۆڤه‌یا وێ په‌یمانا د ناڤبه‌را ئیراق و ئیرانێ دا، هه‌ولێن به‌رده‌وام ژ بۆ پێشڤه‌برنا هه‌ڤکاریێن هه‌موو ئالی ل گه‌ل ئیرانێ تێن دایین، ژ بۆ باوه‌ربوونا ژ پاراستنا ئه‌وله‌هیا ده‌ڤه‌رێن سینۆری و پێشڤه‌برنا پێوه‌ندیێن دوئالی، ب ئاوایه‌کی کو د به‌رژه‌وه‌ندیا هه‌ر دو ئالیان دا به و دلنه‌خوه‌شیێن هه‌ر دو ئالیان بێن ڕاکرن، ژ به‌ر کو پاراستنا ئه‌وله‌هی و ئارامیا سینۆران، ئه‌رکه‌ک هه‌ڤبه‌شه.
