نەتەوەیێن ئێکگرتى د پەراوێزا نامەکا سەروکوەزیر دا
رمضان نصرالدین کێڤلى
نەتەوەیێن ئێکگرتى ئێکە ژ مەزنترین و کاریگەرترین رێکخراوێن جیهانى کو ل سەر بنەمایێن ئاشتى و ئاسایشا ناڤدەولەتى، ب تایبەت د قوناغەکێ دا هاتیە دامەزراندن کو جیهان هەمى توشى شەرێن خویناوى ببو، قوربانى و زەرەرمەندێن شەرێن جیهانى بەردەوام د زێدەبوونێ دا بون، کێشە و گرفتێن سیاسى و ئابورى و کومەلایەتى گەلەك بلند بون، بابەتێ ئابورى و مافێ مروڤى د مەترسیەکا گەلەك مەزن دا بون، روژ بو روژێ چەک بەرەڤ زێدەبونێ ڤە دچوو و ژیان ب گشتى ل بن هێرشێن وەلاتێن بهێز دا بوو. لەورا د دەمەکى دا ئەڤ رێکخراوە هاتیە دروست کرن کو ل سەر هەمى ئاستان ئاشتى و ئاسایشا ناڤدەولەتى ب پارێزە.
راستە بەرى دروستبوونا وێ جڤاتا گەلان (عصبە الامم) هەبوو، لێ بەلێ ژ ئەنجامێ ڤەکێشانا چەند وەلاتان ژ ئەڤێ جڤاتێ رولێ وێ لاواز بوو و نەشیا وەکو پێویست رولێ خو ب گێرە.
چەندین کێشە و گرفتێن ناڤدەولەتى، ل سەر تەوەرێن سیاسى و لەشکەرى، ژلایێ نەتەوەیێن ئێکگرتى ڤە هاتینە چارەسەرکرن. چونکە وەکو رێکخرواەکا ناڤبژیوان کارێ خو ئەنجام ددە و راپورتێن وێ یان بریارێن وێ بو وەلاتێن ئەندام د پێگیرن، نەخاسمە دەمێ ئێک ژ جڤاتێن وێ ب ناڤێ (جڤاتا ئێمناهیێ) بریارا بدەت پێویستە ئەو بریار بهێنە جێبەجێ کرن.
بو جارا ئێکێ نەتەوەیێن ئێکگرتى د کەیسەکێ دا (تدخل دولى) کریە ل بن ناڤێ (تدخل الانسانی) ئەوژى لسەر کوچا ملیونى یا (کوردان) بویە ل بوهارا سالا (1991)ـێ و بریارا ژمارە (668) بو دروستکرنا دەڤەرەکا ئارام هاتیە دان. ئەڤە ئێکەم جار بوو بریارەکا ب ئەڤى رەنگى دەربکەڤە و پرانیا وەلاتێن ئەندام دگەل دانا ئەڤێ بریارێ دا بون.
ژبەر گرنگیا رولێ ئەڤێ رێکخراوا جیهانى، سەروکوەزیرێ هەرێما کوردستانێ ب رێکا ئەوێ ناما ل چەند روژێن بوورى بو (نەتەوێن ئێکگرتى) هنارتى ژ بو چارەسەرکرنا پرسێن هەلاویستى دناڤبەرا حکومەتێن (بەغدا و هەرێمێ) دا، دەرگەهەکێ باش لێدایە. ناڤەرواکا ئەڤێ نامێ پتر ژ رامانەکێ هەیە، وەکو ل خوارێ دیار:
نیازپاکیا هەرێما کوردستانێ بویە ژبو چارەسەرکرنا پرسگرێکێن دناڤبەرا هەردوو حکومەتان دا ب رێکێن ئاشتیانە و دویر ژ بکارئینانا هێزێ.
بەشدارکرنا لایەنێ سیێ وەکو بژیڤانێ ناڤدەولەتى بێى سەپاندنا هەر هزر یان پروژەکێ تاکرەوانە ژلایێ چ حکومەتان ڤە.
نەهێلانا زێدەبونا قوربانیێن مروڤایەتى بو مەرمێن سیاسى و نەتەوەیى.
خالا ژ هەمیێ گرنگتر، بەشداربوونا رێکخراوەکا جیهانێ یە ژبو ئەنجامدان و ئێکلاکرنا ئەڤان پرسان، چونکە نوکە رەوشا روژهەلاتا ناڤەراست د چەندین گورانکاریێن دژوار دا دەرباز دبە.
پەیاما سەروکوەزیر چەندین نامێن دى بخوڤە دگرە ژوانا؛ گرنگىدان ب پرسێن مروڤى، ئانکو ئاستێ گەشەپێدانا تاکێ کورد ب رێکا دەستنیشانکرنا نوینەرەکێ نەتەوەیێن ئێکگرتى بو کاروبارێن مروڤى. چونکە ژبەر ئەوان زیان و رویدانێن دروست بوین، نەخاسمە ل دمێ قوناغێن بوورى ژ وانا شەرێن ل سەر هەرێما کوردستانێ هاتینە سەپاندن، هەرێما کوردستانێ د ئەڤى بیاڤى دا پێدڤیەکا زور ب بابەتێن گەشەپێدانا مروڤى هەیە.
ژلایەکێ دى ڤە، ئەو کریارێن روژانە یێن دژى خەلکێ کوردستانێ دهێنە ئەنجام دان ل دەڤەرێن مادێ (140) و داخوازکرنا سەروکوەزیر یا ژبو دەستنیشانکرنا نوینەرەکێ نەتەوەیێن ئیکگرتێ بو جێبەجێ کرنا مادێ (140) نامەکا ئاشتیانەیە و جدیەتا هەرێمێ دیار دکە ژبو جێبەجێکرنا ئەڤى مادەى ب رێکێن ئاشتیانە و دویر ژ سەپاندنا سیاسەتا دیڤاکتو، یانژى سەپاندنا سیاسەتا نەتەوەیى یان مەزهبى ل سەر خەلکێ ئەڤان دەڤەران نەخاسمە هژمارەکا پێرابونێن گەلەك خراب دژى خەلکێ کورد ل ئەڤان دەڤەران هەبوینە و ئەڤە ژى هەمى دژى بنەمایێن مافێ مروڤى و وان بنەمایا بوینە یێن نەتەوەیێن ئێکگرتى پێ هاتیە دروست کرن.
ئەڤە نامەیەکە بو هەمى وەلاتێن دونیایێ کو هەرێما کوردستانێ هەرێمەکا ئارامە و پێویستە دان ب هەمى سیستەم و دام و دەزگەهێن ئەڤێ هەرێمێ بهێتە دان چونکە ژ هەمى لایەکى ڤە ئەو گەشەیا ل کوردستانێ دروست بوى ژ هەمى دەڤەرێن دى یێن عێراقێ باشتر بویە. نامەکە کو، فیدرالیزم دڤێت وەکو خو بهێتە جێبەجێ کرن نەک ببیتە خالا ناکوکیان، چونکە پترى ژ هەشتێ ژ سەدێ خەلکێ عێراقێ دەنگ ب ئەڤى سیستەمى دایە. ئەڤێ نامێ دوبارە کر کو هەرێما کوردستانێ هەر دەمەکى یا ئامادەیە ب رێکێن ئاشتیانە و دویر ژ سیاسەتا هێزێ چارەسەریا کێشەیێن .دناڤبەرا هەردوو حکومەتان دا بکە
2019.05.21
