ترکیه به‌ر ب ئارمانجا خوه یا “ترکیه‌یه‌ک بێ ته‌رۆر” ڤه دچه و دکه‌ڤه د ناڤا قۆناغه‌ک گه‌له‌ک زیز دا. پشتی ده‌ستپێکرنا چه‌کدانینا پەکەکێ، تێ پایین کو ل پارله‌مه‌نتۆیا ترکیێ کۆمیسیۆنه‌ک نوو بهێتە دامه‌زراندن. ئه‌رکا سه‌ره‌کی یا کۆمیسیۆنێ دێ پێشکەشکرنا نه‌خشه‌رێیه‌کێ ژ بۆ ڕه‌وشا یاسایی یا ئه‌ندامێن پەکەکێ یێن کو چه‌کدانی یه و گوهه‌رتنێن یاسایی و پێڤاژۆیا ئه‌نته‌گراسیۆنا جڤاکی به.
قانوونا جه‌زا یا ترکیه‌یێ یا هه‌یی و قانوونا دژ-ته‌رۆرێ د ده‌ربارێ ئه‌ندامێن ڕێخستنا “ته‌رۆریست” یا کو خوه هلوه‌شاندیه دا چو به‌ندێن تایبه‌تی ل ناڤ خوه ناگرن و ڤالاهیه‌ک یاسا هه‌یه. ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ، کۆمیسیۆن دێ ڕه‌وشا ئه‌ندامێن ڕێخستنێ د ناڤ په‌رگالا یاسایی یا ترکیه‌یێ دا بنرخینه و رینمایێن یاسایی یێن پێویست شرۆڤه بکن.
کۆمیسیۆن دێ به‌رسڤێن پرسێن وه‌کی “دێ دارزاندنا ئه‌ندامێن ڕێخستنێ چه‌وابه؟ و د بن چ مه‌رجی دا ئه‌و دکارن بهێنە ئازادکرن؟” په‌یدا بکه.
‘قانوونا ڤه‌گه‌را مالێ دێ د بن چار مژاران دا ودەرباس ببە
ل گۆر مەدیایا ترکیه‌یێ؛ هه‌ر کو پێڤاژۆیا بێچه‌ککرنێ پێشڤه دچه، یه‌ک ژ مژارێن هه‌ری گرینگ ئێن د ڕۆژه‌ڤێ دا دێ “قانوونا ڤه‌گه‌را مالێ” یه. د ڤێ چارچۆڤه‌یێ دا، ڕه‌وشا یاسایی یا ئه‌ندامێن پەکەکێ دێ د بن چار کاته‌گۆریێن جودا دا بهێنە نرخاندن:
ئه‌ندامێن ڕێخستنێ یێن کو ته‌ڤلی تاوانان نه‌بوویین..
ئه‌ندامێن ڕێخستنێ یێن کو ته‌ڤلی تاوانان بوویین..
ڕێبه‌رێن ڕێخستنێ..
که‌سێن کو فه‌رمان دایین..
ژ بۆ هه‌ر کاته‌گۆریێ چارچۆڤه‌یێن یاسایی و رێنمایێن جودا پێویستن. پێشی دێ ژ بۆ ته‌دبیرێن ئه‌نته‌گراسیۆن و ژ نوو ڤه ڤه‌ژینێ وه‌ره دایین، نه‌مازه ژ بۆ ئه‌ندامێن ڕێخستنێ یێن کو د سووج ده نه و دخوازن ڤه‌گه‌رن ترکیه‌یێ.
نموونه‌یێن جیهانێ دێ بهێن نرخاندن
ڕۆژه‌ڤا کۆمیسیۆنێ، کو، دێ د بن بانێ مه‌جلیسا نه‌ته‌وه‌یی یا مه‌زن یا ترکیه‌یێ (تبمم) دا وه‌ره دامه‌زراندن، دێ نه ته‌نێ پێڤاژۆیێن یاسایی بە لێ د هه‌مان ده‌مێ دا پۆلیتیکایێن ئه‌نته‌گراسیۆنا جڤاکی ژی د ناڤ خوه دا بگره. ئه‌ندامێن کۆمیسیۆنێ دێ میناکێن ژ وه‌لاتێن کو د پێڤاژۆیێن وه‌کهه‌ڤ را ده‌رباس بوونه به‌ربچاڤ بگرن و مۆدێلێن گونجاو ژ بۆ ترکیه‌یێ بنرخینن.
ڕه‌وشا ئه‌ندامێن پەکەکێ یێن د زندانێ دا چەوا به؟
ل گۆری دانه‌یێن وه‌زاره‌تا دادێ، نها نێزیکی ٤٦۰۰ ئه‌ندامێن پەکەکێ د گرتیگه‌هان دا نه، د ناڤ وان دا ۳٥۹ گرتی، ٥۱۲ گرتیێن مه‌حکووم (یێن کو جه‌زایێن وان نه‌هاتیه بداویکرن لێ هین ژی د گرتیگه‌هێ دا نه)، و ۳۸۱۱ که‌سێن مه‌حکووم هه‌نه. شاندا پارتییا ده‌مۆکراتیک (ده‌م) ڤێ داویێ ب ئاک پارتیێ را جڤیا دا کو رێنمایێن تایبه‌تی ده‌ر بارێ ڕه‌وشا ڤان که‌سان دا بزانە.
لێبه‌لێ، چاڤکانیێن ئاک پارتیێ ده‌ستنیشان دکن کو گوهه‌رتنه‌ک قانوونی یا مینا “عه‌فوویێ” نها د ڕۆژه‌ڤێ دا نینه، و ل گۆری شه‌رت و مه‌رجێن تاکه‌که‌سی و جوداهیا کو ژ هێلا سووج ڤه تێ چێکرن، دکاره پێشڤه‌چوون چێببه.
