زاگرۆس بەرواری
ل رۆژا هەینیێ (٢٠٢٢/٤/١٥ ) پشتی سالا (2019)ێ، جارەکا دی سەرۆکوەزیرێ کوردستانێ مەسرور بارزانی ب سەرەدانەکا فەرمی، ب شاندەیەکا کابینەیا (9)ێ را سەرەدانا وەلاتێ ترکیێ کر. ل کۆشکا دۆلماباهچەیا ل ستەنبۆلێ ژ بال سەرۆککۆمارێ ترکیێ رەجەب تەیب ئەردۆگان ڤە هاتە پێشوازیکرن. ژ خوە سەرەدانێن دپلۆماسی، د ناڤبەرا دو وەلات و حکومەتێن فەرمی دا کارەکێ ئاسایی یە، ژ بۆ بەرژەوەندیێن بلند یێن هەردو وەلات و گەلێن هەڤسنوور دا.
ل گۆر راگەهاندنا ترکیێ رۆژەڤا جڤینێ ل سەر سێ خالان بوو:
ئێک: پرسگرێکێن ئێمناهی و ئالۆزیێن سەر سنووران.
دو: درێژیدان ب پەیوەندیێن دوئالی ژ بۆ بەرژەوەندیێن هەردو وەلاتان.
سێ: پرسا گازا سرووشتی یا هەرێما کوردستانێ، کو پشتی شەرێ ئوکراینا یا بوویە ڕۆژەڤ، ب رێیا ترکیێ بۆ بازارێن ئەورۆپایی بێتە هنارتن.
هەلبەت، ئەز د خوازم یا ئێکێ ئاماژێ ب شێوەیێ پێشوازیێ و کۆشکا دۆلماباهچەیێ بکەم. ئەو کۆشک ل سالا 1856ێ ژ بال سولتان عەبدولمەجید ڤە هاتیە بکارئینان و ل ستەنبولێ و ل نێزیک کنارێن دەریایێ ئالیێ ئەورۆپایێ یە. شێوەیێ پێشوازیا کۆشکێ پرۆتۆکولیا وێ بۆ هەموو سەرۆکێن جیهانێ ب ئێک شێوەیە.. و ژ بال گەلەک سەرۆککۆمارێن ترکیێ ڤە هەر ژ سەرۆککۆمارێ ئێکێ بگرە هەتا دگەهیتە سەرۆککۆمارێ 12ێ کو ئەردۆگانە، ب ڤی شێوەیی پێشوازیا سەرۆکێن جیهانێ دکەن. جوداهیا وێ کۆشکێ دگەل کۆشکا چاناکایا یا کۆماری، کو ل ئەنقەرا پایتەختە هەر ئەڤ شێوێ رازاندن و پێشوازیێ یە؟
ژ ئالیێ دی ڤە، گەلۆ: خالا ئێمناهیێ گرنگیا وێ تا چەند بۆ ترکیێ گرنگە؟ دوجاران هندە بۆ کوردستانێ ژی گرنگە.! کو پرانیا سنوورێ کوردستان و عیراقێ یێ دگەل ترکیێ بوویە دەڤەرێن لەشکری، ب چەندین بەهانەیان د هێتە بۆمبەباران کرن، خەلکێ سڤیل و گوندنشین شەهید و بریندار د بن و باجا مەزن ژی هەر گەلێ کورد د دەت.
ژ ئالۆزیێن سەر سنووران داگیرکەر گەلەک پتر سودمەندن چونکە کێشەیێن خوە یێن ناڤخوەیی د شیان ب ئاشتیێ چارەسەر بکەن، لێ مخابن پەنا یا بۆ هێز و شەر و لایەنێ چەکداری یێ بری، کو ژ سالێن 1984ێ وەرە د ناڤبەرا ترکیێ و پەکەکێ دا ئەڤ شەرە یێ بەردەوامە، ترکیێ و پەکەکێ شەرێ خوە یێ ئینایە د ناڤ سنوورێن هەرێما کوردستانێ دا و هەرێمەکا (تامپۆن) واتە یا قەدەغەکری ژ سڤیلان یا ل سەر ڤێ ئاخا کو، وەلاتێ مە شەهید بۆ ئازادیا وێ د دانە، یا دروستکری، ب کەیفا خوە بێی کو چو هزرەکێ بۆ دەستوور و یاسایێن عێراقێ بکەن، یێ د ناڤ ڤان سنووران دا تەڤگەرێن لەشکری، ڕۆژ بۆ ڕۆژێ یێ ب هێزتر و ڕووبەرێ چالاکیێن خوە بەرفرەهتر لێ دکەن، کو بخوە سەرپێچیەکا مەزنە ل سەر سەروەریا وەلاتەکێ سەربخوە دکەن.
د ڤێ چارچۆڤەیێ دا، هەڤالەکێ من یێ سیاسەتمەدارێ باکوورێ کوردستانێ، د سالا دەربازبووی دا، ل دهۆکێ بوو مێهڤانێ مە. خواندنا وی بۆ هەر چوار پارچەیێن
کوردستانێ یە و ب تایبەتی، نێزیکی سیاسەتا پەکەکێ یە. دیتنا وی، ئەو بوو کو پێدڤیە پەکەکە چالاکیێن خوە یێن هەپەگێ یێن سەربازی ژ سەر ئاخا دەڤەرا بەهدینان دوور بێخیت. ژ بەر دو ئەگەر و خالێن گرنگ:
یا ئێکێ: سنوورێ دەڤەرێ گرێدایی سنوورێ باکورە، دێ ژێکجوودابوونەک کەڤیتە د ناڤبەرا گەلێ کورد یێ هەردو پارچەیان دا و ژ ئالیێ چاند و کەلتوورێ ڤە دێ بێتە پرسەکا مەزن، بەهانەیێن د دەستێ تورکیا دا ئێدی بهێز نامینن و دێ کارتێن وان شەوتن، دێ ئابوورێ هەرێمێ ژ بەر ڤان دەرازینکا بهێزکەڤیت بۆ گەلێن باکور و باشوور
خالا دویێ: ژ بەر پێشکەفتنێن ل ڕۆژئاڤایێ کوردستانێ کو ئەوژی ڕاستە ڕاست ب سنوورێن باشوورێ کوردستانێ ڤە گرێدایی نە و ئەگەر، د خەما واندا بن، د ڤێت دگەل باشوور ب ئاشتی بژین، دا رۆژئاڤا ژی ب شێت درێژیێ بدەتە ئیدارەکرنا خوە و دانوستانێن وێ دگەل هەرێمێ د بەردەوام بن. لێ بەرۆڤاژی ڤێ چەندێ هەموو کورد دێ باجا شاشیێن پەکەکێ یێن لەشکری بدەن و زیان بۆ هەموو کوردانە و چو چارەسەریێن ئاشتیێ ژی ب خوە را نا ئینت..
خالا پەیوەندیێن باش د رێیا دپلۆماسیێ را. کو ئەڤ تێکگەهشتن، دیالۆگ و دانوستاندن یا بەردەوام بیت، خالەکا گەلەک گرنگە. هەلبەت هەموو کێشە و پرسگرێک دێ ب رێیا دیالۆگێ هێنە چارەسەرکرن. ئەگەر ئەڤ دەرگەهە یێ ڤەکری بیت! دێ زوو پرسێن چارەنڤێساز چارەسەر بن، کو باندۆرێ ل پرسا کوردی و دۆزا وێ یا رەوا بکەت. نە بەس ل باشوور بەلکو ل پارچەیێن دی و ب تایبەتی باکوورێ کوردستانێ بکەت. پێدڤیە د ڤی واریدا کورد پشوو درێژ بن و نەبنە سەدەمێن خەتماندنا رێیێن چارەسەریێ.
خالا سیێ کو گرێدایی پێشخستنا بادەکێن ئابووری یە، ئەڤ خالە گرێدای ژیان و ژیارێ و برێڤەبرنا سیاسی و ئیدارەکرنا وەلاتی یە. هناردەکرنا گازا خوەزای و (ئەنەرژیا) یا هەرێما کوردستانێ بۆ تورکیا، ل گۆر دەستوورێ عیراقێ، هەرێمێ ئەو ماف یێ هەی و ب دیدەڤانیا وەزیرێ پەترۆلا عیراقێ، ئیحسان عەبدولجەبار کو، د داخوەیانیێن خوە یێن داویێ دا، ئاماژە ب هنارتنا پەترۆلا هەرێمێ دکەت و د بێژیت: %80 چو تێبینی ل سەر هنارتنا پەترۆلا هەرێمێ نینە. واتە، د مینیت %20 کو ئەو ژی د سێ خالاندا چارەسەریا بۆ دیتی: پێداچوونێ ب بیرێن پەترۆلێ بکەن، کۆمپانیا کوردستانێ بۆ داهاتێ پەترۆلا هەرێمێ بێتە دروستکرن و دەستنیشانکرنا بیرێن پەترۆل و گرێبەستان و دیاریکرنا نرخێ پەترۆلێ و سەرپەریشتیکرنێ. لێ ب هەماهەنگیا حکومەتا هەرێما کوردستانێ. واتە، ئالەنگەری و ئاستەنگێن مەزن د رێیا چارەسەریا ڤێ پرسێ دا نینن. لێ ب دیتنا من ئەڤ پرسە گرێدایی ناڤخوەیا هەرێما کوردستانێ یە و ب تایبەتی هەردو پارتیێن سەرەکە یێن دەستهەلاتدار، ئالیێ دی گرێدایی عیراقێ یە و پێدڤی ب تێگەهشتنەکا دەستووری هەیە. ئالیێ سیێ ژی گرێدایی ترکیێ یە، چونکە هاوردە و ڤرێکرنا پەترۆلێ د رێیا وەلاتێ ترکیێ را یە و مافەکێ رەوایە کو وردەکاریا ڤێ بادەکێ هەردو ئالی نرخاندنێ ل سەر بکەن.
