پێڤاژۆیا ”بێناڤ” یا کو، ب ئینسیاتفا ده‌وله‌تێ و داخوویانیا سه‌رۆکێ مەهەپێ ده‌ڤله‌ت باخچه‌لی ده‌ستپێکری ب به‌رسڤا سه‌رۆکێ پەکەکێ ئۆجەلان به‌رده‌وامه. پێڤاژۆ هه‌ر چقاس بێ ناڤ بە ژی ده‌وله‌تێ ناڤێ پێڤاژۆیێ ڕاگەهاندیه ” پێڤاژۆیا ترکیه‌کا بێته‌رۆر” ه. لێ ئالیێن دن ب ته‌ڤاهی ڤێ وه‌ک پێڤاژۆیا ئاشتیێ ددن خوویاکرن. بێ گومان ئه‌گه‌ر چه‌ک بێده‌نگ ببن دێ ئاشتیه‌ک د خوەرستێ خوه دا په‌یدا ببه.
بێده‌نگکرنا چه‌کان ژ بۆ کوردان ل باکورێ کوردستانێ گه‌له‌ک باشه. ژ ئالیه‌ک دن ئه‌گه‌ر پەکەکە بێ هلوەشاندن، ئه‌ڤ ڤه‌کری تێ واته‌یا کو ئاسته‌نگا هه‌ری مه‌زن ل باکورێ کوردستانێ د ڕێیا ته‌ڤگه‌را ئازادخواز ئا کوردستانێ دا ژ هۆلێ ڕادبه. وه‌ک دن پێڤاژۆیا ده‌ستپێکری ب تایبه‌تی ژ باشوورێ کوردستانێ را و ژ ڕۆژاڤایێ کوردستانێ را ژی دێ گه‌له‌ک ببە سه‌ده‌مێ پێشخستنا سەقامگیرییێ و یه‌کرێزیه‌کێ د ناڤا کوردان دا. لێ دخوه‌یێ باره‌ک گران د ڤێ پێڤاژۆیێ دا بکه‌ڤه ل سه‌ر ملێن باشوورێ کوردستانێ.
به‌رێ خوه بدەنێ، کۆنگره‌یا کو ده‌وله‌تێ ژ پەکەکێ خوه‌ست بوو ل باشوورێ کوردستانێ هات ل دارخستن و ل گۆر تێ گۆتن، دێ پرانیا به‌رپرسێن پەکەکێ ل گه‌ل هنده‌ک کادرۆیێن خوه ل باشوورێ کوردستانێ بمینن. ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ بجهکرن نه ب ته‌مامی د بن کۆنترۆلا ده‌ستهلاتا هه‌رێما کوردستانێ دا به و نه گه‌له‌ک ب زانه‌بوون بێ کرن، دێ ب ئاویه‌کی یانی ڕۆژه‌ک ژ ڕۆژان ببه گەفەک ل سه‌ر ڕه‌وشا باشوورێ کوردستانێ.
نابە هه‌مان مرۆڤ به‌ژه ئاشتی و باوه‌ر بکه دێ ئه‌ڤ پێڤاژۆ وه‌لێ ب هه‌سانی ڕێڤه هه‌رێ و بگهه ئه‌نجامه‌کی. ل ترکیێ د ناڤا جڤاکێ دا هێشتا کینه‌ک مه‌زن، د که‌سیه‌تا پەکەکێ دا ل هەمبه‌ر کوردا هه‌یه. هه‌روه‌ها د ناڤا جڤاکا کورد دا ئه‌و خرابی و تێکدانێن سیاسه‌تا پەکەکێ کرین ب ده‌هان سالان ژ هۆلێ رانابن. یانی دڤێ ئه‌و زهنیه‌تا د جڤاکێ دا د ٤۰ سالان دا هاتی چێکرن ژ هۆلێ ڕابە.
ل باشوورێ کوردستانێ گەفا هه‌ری مه‌زن هه‌یینا پەکەکێ بوو. ڤه‌کری ب پشگریا ئیرانێ و ده‌ستهلاتا ئیراقێ شه‌رێ ده‌ستکه‌فتیێن نه‌ته‌وی دکر. شه‌نگال، مه‌خموور و سنۆرێ کوردستانێ باکور و باشوور میناکا هه‌ری به‌ربچاڤه.
ل ڕۆژاڤایێ کوردستانێ به‌رچاڤێ مه هه‌موویانه. پشتی، هنده‌ک بە ژی، شکه‌ستنا باندۆرا پەکەکێ، گاڤه‌ک د ده‌ربارێ یه‌کرێزیا د ناڤا کوردان دا هاته ئاڤاکرن.
هه‌تا نها د مه‌دیایا پەکەکێ دا به‌حسا چالاکیێن گه‌ریلا تێ کرن و ڕۆژانه د ڤێ ده‌ربارێ ده دیمه‌ن و نووچه‌یان به‌لاڤ دکن. گه‌لۆ ئه‌ڤ نه په‌یامه‌که کو، ژ بۆ ئالیێن د ناڤا پەکەکێ دا ل دژێ ڤێ پرۆژه‌یێ دسه‌کنن؟
پێدڤییە ئه‌ڤ پێڤاژۆ و بریارێن دهێنە گرتن چه‌وا بێن خوه‌ندن؟ ئه‌ڤ یه‌ک گه‌له‌ک گرینگه. لێ مخابن ئالیێن سیاسی ناخوازن ڤه‌کری به‌حسا ڤێ یه‌کێ بکن. تایبه‌تی ته‌ڤگه‌را کورد ل باکور د ڤێ ده‌ربارێ دا په‌یامێن پێوست نادن.
گه‌ره‌ک مرۆڤ بکاربه ب زه‌لالی ڤان تشتان بێژه:
ل هەمبه‌ر هه‌موو نرخاندنا ده‌ستژبه‌ردانا چه‌کان ژ ئالیێ پەکەکێ ڤه گاڤه‌ک گه‌له‌ک ئه‌رێنیه د به‌رژه‌وه‌ندیا ته‌ڤگه‌را کورد دا یه.
هلوەشاندنا پەکەکێ، یانی ب ئاوایه‌ک دن نه‌مانا پەکەکێ، ژ بۆ ته‌ڤگه‌را کورد و جڤاکا کورد گه‌له‌ک ئه‌رێنییه و د به‌رژه‌وه‌ندییا ده‌ستخستنا مافێن نه‌ته‌وی دا یه.
وه‌ک کو ئۆجەلان د په‌یاما خوه دا گۆتی: ”ئه‌ڤ پێڤاژۆ ب شیرۆڤه‌یێن یه‌کره‌نگ ئێن کۆمارێ له‌زتر بوویه. ئه‌رکا سه‌ره‌که ئه‌وه کو تێکلیا دیرۆکی یا کو ئیرۆ پر شکه‌ستنه، ب ڕوحێ براتییێ، بێیی گوهنه‌دانا باوه‌ریان ژ نوو ڤه برێخستن بکه. پێدڤیا جڤاکا ده‌مۆکراتیک نه‌چاریه. پەکەکە کو د دیرۆکا کۆمارێ دا سه‌رهلدان و ته‌ڤگه‌را هه‌ری درێژ و به‌رفرەهه؛ هێز و ده‌سته‌کا وێ ژ گرتنا کانالێن سیاسه‌تا ده‌مۆکراتیک ده‌رکه‌ت هۆلێ. ئه‌نجاما نه‌چار ئا ته‌ڤگه‌را نه‌ته‌وه‌په‌ره‌ست ئا توند؛ نه‌ته‌و-ده‌وله‌تێن جودا، فه‌ده‌راسیۆن، خوه‌سه‌ریا ئیداری و چاره‌سه‌ریێن چاندی نکارن ببن به‌رسڤ ژ سۆسیۆلۆژیا جڤاکا دیرۆکی را.”
یانی ڤه‌کری ئۆجەلان دبێژه کو، هێدی ده‌ستخستنێن نه‌ته‌وی وه‌ک فه‌ده‌راسیۆنێ، خوه‌سه‌ریا ئیداری و هه‌تا مافێن چاندی ژ بۆ کوردان دڤێ نه‌یێن خوه‌ستن.
ئه‌ڤ یه‌ک ژی پەکەکێ ب ته‌مامی ژ ناڤا رێزێن ته‌ڤگه‌را کورد ده‌رتێخه و ته‌ڤگه‌را کورد دا ژی پاکژیه‌ک و زه‌لالیه‌ک په‌یدا دکه. ئه‌ڤ داخوویانی ب خوه، ل خوه مکورهاتنا ئۆجەلانه و د به‌رژه‌وه‌ندیا کوردان دا یه.
٢٠٢٥\٥\١١
نێرین/شرۆڤه
ن. فرات
