نڤیسین: رمضان نصرالدین کێڤلى
ئێک ژ مەزنترین کێشەیێن سیاسى ل عێراقێ بابەتێ پێکهاتەیێن جودا یە، چ ئەو پێكهاتەیێن نەتەوەیى بن یان ژى ئاینى و ئتنى بن. لڤێرە جیاوازیا نەتەوەیى تشتەکێ نۆرمال و سروشتى یە ئەگەر پرەنسیپێ هاولاتیبوونێ بهێـتە جێبەجێ کرن یان ژى دەستور و یاسا و رێسایێن دەولەتێ بو هەمى پێکهاتان وەکو ئێک بن و ئالاڤێ هێزێ نەبیتە دادڤان بو چارەسەریا کێشەیێن ئەڤان پێکهاتەیێن جودا ل هەر وەلاتەکى.
بەلێ ل عێراقێ هزرا سیاسى و رەوشەنبیرى لسەر بنەمایێ هێزێ و دەستهەلاتا ئەڤان پێکهاتەیان هاتیە ئاڤاکرن لەورا ماوە بو ماوە کێشە و گرفت دناڤبەرا وان لایەنان دا دگەهنە گوپیتکێ و جارنا کەسانێن عاقلمەند بو بەرژەوەندیا گشتى هەول ددەن ئاڤەکێ ب ئاگرێ وێ فتنێ دا بکەن ئەوا بەردەوام دناڤبەرا پێکهاتەیێن جودا دا هەى..
ل وەلاتەکى دەمێ مروڤەک لسەر ناڤ یان ناسناڤێ خوە، یان ناسناما خوە یا نەتەوەیى و ئاینى بهێتە تیرور کرن ئەگەر کەسانێن بیرمەند و عاقلمەند نەبن ئایندێ وى وەلاتى دێ یێ کورە بیت و چ کەس نەشێن ژ ژیانا خوە دلنیا بن و دێ هژمارەکا کێم و کاسیان ل ئەڤى وەلاتى سەرهلدەن و دێ بەردەوام بن وەکو؛ کوچبەرى، شەرێ نافخوە، لاوازیا ئاستێ دام و دەزگەهان، لاوازیا یاسایێ، لاوازیا پەروەردە و تەندورستىێ و …هتد.
عێراق ژى ئێکە ژوان وەلاتانە کو د سەد سالێن بورى دا ئەو سەقامگێرى بخوڤە نەدیتیە، قوناغا پشتى شەرێ تیرورستێن داعش هندەک لاپەرێن نوى هاتینە ڤەکرن بەلێ پرسیارا جەوهەرى ئەوە ئەو هێزا ل پشت ئەڤان لاپەران شیان هەنە ئاراستەیا خوەیا تەندورست وەربگرە یان نە؟
بەرى بەرسڤا ڤێ پرسیارێ بدەم، من دڤێت ئاماژێ بدەمە هندێ کو ل عێراقێ سێ ئاراستەیێن ژئێک جودا هەنە:
- ئاراستەیا ئێکێ ب تەمامى گرێدایى ئەجندایێن وەلاتێن بیانى یە، ب تایبەت وەلاتێن هەرێمایەتى، و گرێدانا وان ب وان ئەجندایان ڤە ئاینى و مەزهبى نە ئەڤجا چ سونە بن یان شیعە و دناف ئەڤێ ئاراستەىێ دا شیعە گەلەك بهێزن و دەستهەلاتا عێراقێ ب شێوەکێ نەراستەخوە د دەستێ ئەڤێ ئاراستەىێ دایە، سەرەراى هندێ كو پشتى دوماهیک هەلبژارتنا و پشتى دانانا عادل عبدالمهدى وەکو سەروکوەزیر بالانسەک هاتیە دروست کرن، بەلێ پرانیا چەمکێن دەستهەلاتێ د دەستێ هێزا ڤەشارتى یا ئەڤێ ئاراستەىێ دانە..
- ئاراستەیا دووێ هێزەکا نشتیمانى یە کو کاردکەت پێناڤ پاراستنا بەرژەوەندیێن گەلێ عێراقێ ب گشتى و بەرجەستەکرنا سەروەریا دەستورێ و یاسایێ و پاراستنا مافێن هەمى پێکهاتان. کورد و بەشەکێ سەرکردێن سونى و شیعى گرێداى ئەڤێ ئاراستەىێ نە، بەلام ڤێ ئاراستەیێ ھەتا رادەیەکى کاریگەریا خو هەیە و دناڤبەرا وێ و ئاراستەیا ئێکێ دا زور پرسگرێک و ئاریشە هەنە و ماینە هەلاویستى چونکە ژ بو چارەنڤیسێ عێراقێ دوو دیدێن ژئێک جودا هەنە و پشتى دوماهیک هەلبژارتن، نێچیرڤان بارزانى، شیایە سەرکردایەتیا ئەڤێ ئاراستەىێ بکە و تەحەولەک د سیاسەتا عێراقێ دا دروست بویە.
- ئاراستەیا سیێ کو گەلەك یا لاوازە پێکهاتیە ژ بەشەکێ لایەنێن سونى و بەشەکێ کێم ژ کوردان و شیعەیان، ئەڤ ئاراستە وەکو تەماشەڤان ماینە د گورەپانا سیاسى یا عیراقێ دا و رولێ وان زور یێ لاوازە و نەشێن ببنە هێزەکا جهێ باوەریێ و پاراستنا مافێن خوە و خەلکێ بەرامبەرى خوە.
دناڤبەرا ئاراستەیا ئێکێ و دووێ دا کەسایەتیێن وەکو نێچیرڤان بارزانى و عادل عبدالمهدى دێ ل داهاتى رولەکێ کاریگەر ل دەڤەرێ گێرن و نەبتنێ ل سەر ئاستێ عێراقێ و هەرێمێ چونکە عێراق وەکو وەلات دکەڤە دەڤەرەکا تژى ناکوکىێن سیاسى هەتا کو پێشبینیا شەرەکێ ئەقلیمى ژى دهێنە کرن و گورانکاریێن مەزن ب رێڤە هەنە، لەورا پێویستە عێراق ژلایێ سیاسى ڤە هەول و بزاڤان بکە بەرژەوەندێن خوە ب پارێزە و نەبە لایەنەک ژ ناکوکیێن وەلاتێن هەرێمایەتى.
دیسان د ژینگەها نافخوەیا عێراقێ دا پێویستە ئەو پرسگرێک هەمى، ئەوێن دناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا ماینە هەلاویستى، بهێنە چارەسەرکرن و بەغدایەکا بهێز پێدڤى ب هەولێرەکا بهێز هەیە و پێچەوانەژى دروستە. ئەڤ قوناغە دخازیتە هندێ ئەم بەرەف ئەڤێ ئاراستەىێ ڤە بچن، دبە پرسیار بهێتە کرن گەلو بابەتێ دەولەتا کوردى گەهشتیە کیرێ چەوا ئەم بەرەف بەغدایەکا بهێز و هەولێرەکا بهێز ڤە بچن؟ بو ئەڤێ بەرسڤێ کاودانێن نوکە یێن دەڤەرێ دخازنە هندێ ئانکو سیاسەت گرێداى هندەک بوویەرانە و نابە تو ئەوان بوویەران پشت گوهـ پاڤێژى.
ل دوماهیکا گوتارێ زوربەى چاڤدێرێن کورد و عەرب ئەوێن مە د ماوەیێ بوورى دا خاندنا دیتنێن وان کرین د گەشبینن ب سەردەمێ دوو کەسایەتیێن مینا، عبدالمهدى و نێچیرڤان بارزانى، ژ بو قوناغا داهاتى، سەرەراى هندێ هەولێن زور هەنە پێگەهێ هەردوکان د نافخوە و دەرڤە دا بهێتە لاوازکرن.
2019.06.26
