دیرۆکا ته‌ڤگارا ئازادیخوازا کوردستانێ، دیرۆکا به‌رخوه‌دان و ته‌کۆشینه‌ک مه‌زنه. شۆره‌شا ئیلۆنا پیرۆز سالا ۱۹۷۰ێ ئه‌نجامه‌ک مه‌زن بده‌ستخست و ل گه‌ل حوکومه‌تا ئیراقێ په‌یمانا ۱۱ێ ئادارێ ئیمزا کر. کوردستان ب ئاوایه‌کی ئازاد بوو.. کوردان سه‌رکه‌فتنه‌ک مه‌زن بده‌ستخست و چڤاکا کوردستانێ د هەموو واران دا گەلەک پێشکەفت.
لێ حوکومه‌تا ئیراقێ ده‌ما که‌یسێ خوه دیتی و ژ ره‌وشا جیهانێ و سیاسه‌تا ناڤنه‌ته‌وی سالا ۱۹۷٥ێ سود وەرگرتی، کورد ژ ده‌ستکه‌فتیێن وان دوور کرن و شۆره‌شا کورد ب ئاوایه‌کی تێکچوو. سالا ۱۹۷٥ێ ده‌ما ئیراق و ئیرانێ ب چاڤدێریا هه‌ر دو هێزێن مه‌زن یێن جیهانی (ئەمریکا و یه‌کیتیا سۆڤیه‌ت) په‌یمانا جه‌زائیرێ ئیمزا کرن، ژ بۆ ته‌ڤگه‌را ئازادخوازا کورد پێڤاژۆیه‌ک دن ده‌ستپێکر.
قۆناغه‌ک گه‌له‌ک دژوار بوو، جیهان دژی ته‌ڤگه‌را کورد ببوو یه‌کده‌نگ. چو مه‌جالا کوردان نه‌مابوو، کوردان ده‌ستکه‌فتیێن خوه وندا کرن و هیڤیێن کوردان تێکچوون. هێدی که‌سه‌کی باوه‌ر نه‌دکر کو دێ ل کوردستانا ئیراقێ جاردن کورد بکاربن رابن سه‌ر خوه. ده‌ما مه‌رجێن جیهانی ب ته‌مامی دژی مرۆڤ به و هیڤی تێکهه‌رن رابوونا ل سه‌ر پیان جاردن زه‌حمه‌ته. سالا ۱۹۷٥ێ، نه ته‌نێ تێکچوونه‌ک ژ بۆ کوردستانا ئیراقێ بوو، هه‌روه‌ها شکاندنا هیڤیێن ته‌ڤگه‌را کورد ل هه‌ر چار پارچه‌یێن کوردستانێ بوو.
ده‌ما پارتییا ده‌مۆکرتا کوردستانێ بریار دایی کو شه‌ر بسه‌کنینن، بارزانی یێ نه‌مر د هه‌ڤدیتنه‌ک خوه دا، ژ به‌رپرسێن هێزێن پێشمه‌رگه‌یان را دبێژه: “ئیرۆ ره‌وشا جیهانێ ئه‌ڤه، هه‌رکه‌سه‌کی پشتا خوه دایه مه، لێ سیاسه‌ت هه‌ر رۆژ تێ گوهه‌رتن، د ٦ مه‌هێن دن دێ چ ببه ئه‌م نزانن، ئه‌ز ناخوازم د مه‌رجێن ئیرۆ دا ل سه‌ر به‌رده‌وامبوونا شه‌ر ئیسرارێ بکم، ژ بۆ قه‌هره‌مانێن مله‌تێن مه هه‌موو نه‌یێن شه‌هید کرن، ژ به‌ر کو ده‌ما مه‌رج پێکوه‌رن ئه‌و ژ بۆ ته‌کۆشینا ئازادیا ڤی مله‌تی پێوستن..“ ئه‌ڤ گۆتارا بارزانی یێ نه‌مر بوو هیڤیه‌ک ژ بۆ پێشه‌رۆژێ.
سالا ۱۹۷٦ێ پارتییا ده‌مۆکراتا کوردستانێ ل سه‌ر داخوازیا بارزانی یێ نه‌مر سه‌رکرداتیه‌ک ده‌مکی (قیادا موه‌قه‌ت) پێکانی و ده‌ست ب خه‌باتا خوه کرن. د وێ ده‌مێ دا، ل هه‌می ده‌ری، کوردان ره‌خنه ل پەدەکە یا باشوور دگرت و تایبه‌تی بارزانی یێ نه‌مر ب توندی دهات تاوانبار کرن. ده‌ما تێکچوونا شۆره‌شا ئیلۆنێ که‌سه‌کی خوه نه‌کر شریکێ تێکچوونێ و ل دژی پەدەکێ و بارزانی یێ نه‌مر کامپانیایێن خراب هاتن ڤه‌کرن. چه‌پتی د ناڤ کوردان دا به‌لاڤ بوو. پیڤانه‌ک یا چه‌پتیا کوردان ژی ره‌خنه‌کرنا سه‌رۆکێ نه‌ته‌وی بارزانی ب خوه بوو.
ته‌نێ ل باکورێ کوردستانێ پەدەکە یا باکور و ل رۆژاڤایێ کوردستانێ پەدەکە یا سوریێ ب هه‌موو ئاوایی پشتگریا پەدەکا ئیراقێ کرن ل گۆرا زانیاری و ئیمکانێن خوه خوه‌دیتی ل بارزانی دکر و ل برایێن خوه یێن باشوور خوه‌دی ده‌رکه‌تن.
د قۆناغه‌ک هوسا زه‌حمه‌ت دا، پەدەکە یا ئیراقێ (قیادا موه‌قه‌ت) ده‌ست ب خه‌باتا خوه کر. پەدەکە یا ترکیێ و پەدەکە یا سوریێ ژی ب هه‌می ئاوایی د ڤێ قۆناغێ دا مل دان خه‌باتا پارتییا ده‌مۆکراتا کوردستانا ئیراقێ و ئاماده‌بوونا شه‌ره‌ک نوو، شه‌رێ ئازادیا کوردستانێ کرن. ژ ئالکی ڤه ئاماده‌بوونا کار و خه‌باتا خوه دکرن و ژ ئالیه‌کی دن ڤە هه‌ولددان کو، ل دژی رەخنە یێن تێکدەر و شرۆڤەی یێن شاش و ده‌ره‌وان به‌رسڤا ره‌خنه‌یێن ئالیێن دن یێن کوردستانی ددان.
د ئه‌نجام دا ل همبه‌ر هه‌می ئاسته‌نگان و بێئیمکانیان ۲٦ێ گولانێ ۱۹۷٦ێ د سه‌رۆکاتیا پارتییا ده‌مۆکراتا کوردستانێ دا، کوردان ژ باشوورێ کوردستانێ چرۆسکا ده‌ستپێکا شۆره‌شا گولانێ ل هه‌رێمێ و جیهانێ راگەهاند.
هه‌روه‌ها تێ زانین کو، د شۆره‌شا گولانێ دا فیشه‌کا ئه‌ول ژ ئالیێ هێزه‌ک یا پەدەکە یا ترکیێ ڤه هاته ته‌قاندن. هێشتا خوه‌دیێ فیشه‌کا ئه‌ول یا شۆره‌شا گوکانێ ساخه و ب شانازیه‌کی مه‌زن ڤە به‌حسا وێ گاڤا دیرۆکی دکه.
د وێ قۆناغێ دا ئاسته‌نگ د رێیا شۆره‌شێ دا گه‌له‌ک بوون و ئاسته‌نگا هه‌ری مه‌زن د ناڤ کوردان ب خوه دا بوو. لێ هه‌ڤکاریا هه‌رسێ پارتیێن ده‌مۆکرات ئێن کوردستانێ، یا ئیراقێ، ترکیێ و سوریێ کارین ڤان ئاسته‌نگێن پراتک و سیاسی و هه‌تا راده‌یه‌کێ ئیدیۆلۆژیک ده‌رباس ببن. جاردن هیڤیا مله‌ته‌کی یا کو چلمسی، د ۲٦ گولانا ۱۹۷٦ێ دا شین بوو.
قۆناغا ژ سالا ۱۹۷٥ێ هه‌تا ۱۹۷۹ێ قۆناغه‌ک گه‌له‌کی گرنگه. قۆناغه‌ک به‌رفره‌هه و به‌لکی به‌شه‌ک مه‌زن و تایبه‌ت یا دیرۆکا سیاسی د ڤێ قۆناغێ دا ڤه‌شارتیه. دڤێ د ڤێ قۆناغێ دا هه‌ر تشتێن هاتی نڤیساندن و بوویه‌رێن قەومین، ژ بۆ دیرۆکێ رۆنی بکه‌ن ب ئاوایه‌کی بێنه به‌رهه‌ڤکرن و تۆمارکرن. لێ نها ئه‌ڤ قۆناخ نه بابه‌تێ ڤێ نڤیسێیه.
د نرخاندنا شۆره‌شا گولانێ دا بابه‌ته‌ک گه‌له‌ک گرینگ هه‌یه کو، پرانیا جاران تێ ژ بیر کرن، یان ژی ل سه‌ر نایێ سه‌کناندن. گه‌لۆ شۆره‌شا گولانێ به‌رده‌وامبوونا شۆره‌شا ئیلۆنا پیرۆزه، یان سالا ۱۹۷٥ێ ده‌ما نه‌کسه چێبوویی شۆره‌شا ئیلۆنێ ژ هۆلێ رابوو و شۆره‌شا گولانێ ب سه‌رێ خوه و تایبه‌تمه‌ندیێن خوه و هه‌روه‌ها بنگه‌هێ خوه یێ سیاسی و ئیدیۆلۆژیک شۆره‌شه‌ک کو ژ شۆره‌شا ئیلۆنێ سه‌ربخوه‌یه؟ ئه‌ڤ ژ بۆ زه‌لالکرنا دیرۆکێ بابه‌ته‌ک گه‌له‌ک گرینگه. پێوسته کو د نرخاندنا شۆره‌شا گولانێ دا ئه‌ڤ مژار بێته زه‌لالکرن.
ل گۆر باوه‌ریا من شۆره‌شا گۆلانێ، ژ شۆره‌شا ئیلۆنێ نە سه‌ربخوه‌یه. به‌رهه‌مه‌ک یێ شۆره‌شا ئیلۆنێ یه و به‌رده‌وامبوونا ڤێ شۆره‌شێ یه. ژ به‌ر کو بیر و باوه‌ریێن هه‌ر دو شۆره‌شان یه‌کن، سه‌رۆکاتیا هه‌ر دو شۆره‌شان پارتییه‌که. ده‌ما شۆره‌شا گولانێ پەدەکێ د ناڤ خوه دا چو گوهه‌رتنێن بنگه‌هین یێن ئیدیۆلۆژک نه‌کرنه. باشه ده‌ما سەرۆکاتی یه‌ک به، ئیدیۆلۆژی یه‌ک به، ئارمانج و هه‌ده‌ف یه‌ک به، ژ بۆ چ وه‌ک دو شۆره‌شێن ژ هه‌ڤ جودا بێنه نرخاندن. بێ گۆمان مه‌رجێن سیاسه‌تا جیهانی و قۆناغا کو شۆره‌شا گولانێ ده‌ستپێکری ژ به‌رێ گه‌له‌ک جودا بوون. لێ جاردن بنگه‌ه یه‌که و شۆره‌شا گولانێ ژ شۆره‌شا ئیلۆنێ نە سه‌ربخوه‌یه.
٤۷ سالیا شۆره‌شا گولانێ ل گه‌لێن کوردستانێ پیرۆز به. پێوستیه‌ک گه‌له‌ک گرینگ ل ڤێ ده‌رێ هه‌یه کو دڤێ به‌حس بێته کرن. ئیرۆ ئه‌و کادرۆیێن سه‌رکرداتیا شۆره‌شا گولانێ و پەدەکە یا ئیراقێ دکران پرانیا وان دژین و ده‌ستهلاتا کوردستانا ئازاد د ده‌ستێ وان دایه. گه‌لۆ ده‌ما ٤٧ سالڤه‌گه‌را شۆره‌شا گولانێ تێ یادکرن، جوداهیا ده‌ستهلاتداریا شۆره‌شێ و ده‌ستهلاتداریا کوردستانا ئازاد چه‌وا تێ دیتن. ما پێوستیا کو هنده‌ک تشت جار جاران د به‌رچاڤ را بێن ده‌رباسکرن نینە؟ ده‌ما ئه‌ڤ یه‌ک بێته کرن، مرۆڤ پتر دکاره پێڤاژۆیا پێشیا خوه ببینه و سیاسه‌تا دۆستاهیێ پێشتر بێخه. د رۆژه‌ڤێ ده.
٤۷ سالیا شۆره‌شا گولانێ ئه‌ول ل وی که‌سێ کو، فیشه‌کا ئه‌ول ته‌قاندی هه‌روه‌ها ل هه‌موو که‌سێن کو ، ب هه‌موو ئاوایی که‌دا وان د ده‌ستپێکرنا ڤێ شۆره‌شێ دا هه‌یی پیرۆز به. سالڤه‌گه‌را شۆره‌شا گولانێ ل گه‌لێ کوردستانێ پیرۆزبه.
تێبنی: رۆژا ۲٤ێ گولانێ ۲۰۲۳ێ من دگه‌ل وی قه‌هره‌مانێ کو فیشه‌کا ئه‌ول ته‌قاندی هه‌ڤدیتنه‌ک ل ده‌ڤه‌را ده‌ستپێکا شۆره‌شا گولانێ کر و مه ئه‌و رۆژا پیرۆز یاد کر.
دارا بیلەک
