كاژین شەوكەت
ناڤێ کوردان ب دو ناڤا یێ هاتیە نیاسین ئەو ژی (ژنکوژ و ژنا کەدکار)، رامانا وێ دو تشتێن دژبەرن، هندەک ژ ژنێن مللەتێن جیهانێ حەسوودیێ ب ژنێن کورد دبەن ژبەر ئازادییا وان ل دەمێ شەری دا و رێژا گەلەك یا بەشداریا ژنێن کورد ل پەرلەمانی و ژیانا سیاسی و هۆنەری و مەدەنی و عەسکەری ل باشوورێ کوردستانێ دا.
ژ لایەکێ ڤە زەلامێ کورد شەرم ژخۆ دکە کو ب ژنكوژیێ دهێنە نیاسین، ژ لایەکێ دی ڤە زەڵامێ کورد ب ژنکوشتنێ شانازیێ دبە و ب پاقشکرنا شەرەڤێ ل قەلەم ددە.
کۆشتنا ژنێن کورد تایبەتە و جودایە ژ کۆشتنا ژنان دناڤا هەمی نەتەوێن دن یێن جیهانێ دا، ل هەمی نەتەوا ژنكوشتن یا هەی و ڕێژکا کێم و ئەگەرێن جودا، لێ کورد ڕێزا ئێکەمین دهێن ب ڕێژا کۆشتنا ژنان.
ئەگەرێ ڤێ رێژا گەلەك یا ژنكوژیێ چیە دناڤا کوردان دا؟
من دڤێت بزانم و گەلەک کەس و نەتەوەیێن دی یێن جیهانی کو دزانن کورد ژنكوژن دڤێن بزانن ئەو چ تشتن بوینە ئەگەرێ رێژەکازێدە یا ژنكوژیێ دناڤا کوردان دا؟
1- ئەرێ ئەگەر ئەوە کو کورد دپاشکەفتینە و بوویە ئەگەرێ ژکۆژیێ؟ بەلێ پا ئەم دزانین گەلەک نەتەوە یێن د جیهانێ دا هەین ژ کوردان پاشکەفتی ترن وەکی ئەفگانستان و ل هندەک دەڤەرێن ئیرانی ژلایێ جڤاکی ڤە ئەو وەلاتە وەکی کوردان ژنكوژیێ ناکەن و هژمارا ئاکنجیبوونا وان پترن ژ کوردان.
2- ئەرێ ئەگەرێ ژنكوژیێ ل هەر مالەکا کوردان دا ڤەدگەریت بۆ وێ یەکێ کو چەک یێت مال دا هەی یان ژی بازاری ب چەکی دکەن؟ باشە ل تکساس و هندەک ویلایەتێن ئەمەریکی چەک یێن مال دا هەی بازاری ژی پێ دکەن، بۆچی ئەو ژی ژنكوژ نینن وەکی کوردا؟ رامانا وێ ئەوە ئەڤە ژی نابیتە ئەگەر ژنكوژیێ.
3- ئەرێ ئیسلام ئەگەرێ ژنكوژیێ یە؟ بەلێ پا ئەم دزانین کۆ نەتەوێن دەردوورا کوردستانێ ژی موسلمانن لێ وەکی کوردان ژنا ناکوژن، ب شێوەکێ ئاشتیانە د قورئانا ئیسلامێ دا باسێ رێزگرتنا ژنان دکە.
4- ئەرێ حکومەحا هەرێما کوردستانێ ئەگەر و بەرپرسیارە ژ ژنكوژیێ؟ گەلەک ئوپوزوسیون و دژە حکومەت ڤێ یەکێ دکەنە ئەگەر. بەلێ پا یادیارە کو کورد ل ئەوروپایێ ژی گەلەک ژنان دکوژن. کوردێن پارچەیێن دی یێن کوردستانێ ژی ژنان دکۆژن چ ل ناڤا وەلاتی دا بە یان ژی دەرڤەی وەلاتی بە، هەروەسا حکومەت چەند سالەکە دگەل چالاکڤان و رێکخراوان کار دکە ژ بۆ وێ یەکێ كو هاریکاربن دگەل جڤاکی، گەلەک یاسا ئێخستینە د ناڤ یاسایێن دەسەلاتداریێ دا و تۆندترین یاسا بۆ بەرەنگاربوونا تۆندۆتۆژیێ و باشترین یاسا بۆ یەکسانیا رەگەزی، رامانا وێ ئەوە حکومەت ژی ئەگەرێ ژنكوژیێ نینە.
5- دبێژن مە یاسایێن باش یێن هەی بۆ بەرەنگاربوونا تۆندۆتوژیێ بەرامبەر ژنان، بەلێ جێبەجێ ناکەن، لێ نەسزادانا وان ژنكوژان یابویە ئەگەرێ زێدەبوونا کۆشتنا ژنان، ل ڤێرێ من هەمان بەرسڤ یا هەی” ل ئەورۆپایێ ژنكوژ ب تۆندترین شێوە دهێنە سزادان بۆچی ل وێرێ ژی کورد بەردەوامن ل سەر ژنكوژیێ؟
6- بەری ئەز بەحسا ل هۆکاری بکەم، پێدڤیە بۆ یاسایا ژنكوژییێ یا کوردستانێ بالاهەوە رابکێشم . ئەو یاسا، یاسایەکا کەڤنا عێراقی یە هەتا ڤان دیماهیکا ژی کار پێهاتیەکرن و بەزدەوام ل زانینگەهان ژی دخوینن ب رێکا پەرتۆکا ( شروڤەکرنا یاسایا سزادانێ) کو “دکتور ماهر عەبد ئەلدرە” نڤیسیە. یاسایا ژنكوژیێ دەقێ ماددێ 409 یێ سزادان، یاسایا گونەهباریا ژنكوژیێ ل سالا 1969 یا عێراقێ یە.
ھوكارێ دبە ئەگەرێ ژنكوژیێ
هۆکارێ سەرەکی یێ ژنكوژیێ زالبوونا مێشکێ گرتی و پڕ ژ هزرۆ بیرێن نەتەندروست کو گرێدایی عەشیرەتگەری و فەودالی یە. هندەک جاران ژی بیرمەند و ڕۆشنبیر و زانستکار د وارێ زانستێن جڤاکی دا دبنە ئەگەر کو جڤاک هەر ب مێشکگرتی بمینە، چونکی ل ڤێرێ ئەو دبنە نوشدار بۆ جڤاکەکێ ساخلەم. ساخلەمیا مێشکی و ناخێ مرۆڤان ب رۆشنبیریێ دهێتە گۆهەرین، لێ ڤێ نەخۆشیێ نوشدار و پسپور هەنە دبێژنە وان (بیرمەند، ڕۆشنبیر، زانستکار)، چ دەرد بێی دەرمان و نوشدار ناهێنە چارەسەرکرن.
چارەسەری
ل دەسپێکێ دڤێت دیاگنوستیک بهێتە دەسنیشانکرن و دیارکرن ژ لایێ پسپور و نوشداران ڤە، ئەگەر دیاگنوستیک شاش هاتە دیارکرن، ل شوونا کو ئەو نەخۆشە بهێتە چارەسەرکرن دێ نەخۆش زێدەتر نەخۆش بە. ئەگەر دیاگنوستیک یا شاش بوو دڤێت گەلەک نوشدارێن جودا و پسپورێن جودا ڕۆلێ خوە ببین و دیاگنوستیک بۆ نەخۆشی بنڤیسن، ئەگەر هەمی ئەو دیاگنوستیکێن وان نوشدار و پسپوران نڤیساین وەکی ئێک دەرکەفتن د وی دەمی دا دێ نوشدار زانن کا ئەگەرێ سەرەکیێ نەخۆشی چیە.
