کۆرۆنا دێ رێزبەندیا وڵاتێن زلهێز تێك بدە
د سەردەمێ ئەم تێدا گورانکاری د رێزبەندیا ولاتێن زلهێز دا ب شێوەیەکێ نەرم روو ددەن ژبەرکو ژلایێ سیاسی، ئابووری، زانستی و تەکنلوژیایێ ڤە بەردەوام د هەڤرکیێ دانە و هەر وڵاتەك دخەبتە كو خوە د رێزا وڵاتێن زڵهێز دا جێگیر بکەت و یەکەمین بە.
جودا ژ سەردەمێ بەری نوکە، بو نموونە ل چەرخێ بیستێ گورانکاری بلەز چێدبوون وەکی قەیرانا ئابووری (١٩٢٩ ) کەفتنا ئەمریکا و وشەرێن جیهانی یێ ئێکێ و دویێ (١٩٤١ـ١٩٤٥) و كە فتنا ئێکەتیا سوڤیەتی (١٩٩١) جیهان بەرەڤ ئێک جەمسەرێ مەزن ڤە بر ئەوژی ئەمریکا بو .
ڤایروسێ كۆرۆنا/كۆڤید ١٩ ل كانوونا دویێ یا ساڵا ٢٠١٩ ێ ل باژێرێ (ئوهان) یێ چینێ دەرکەفت و بشێوەیەکێ بلەز ل پرانیا وڵاتێن جیهانێ كو گەلەک ژوان وڵاتان خودان هێز و شارستانیەتێن کەڤنن و د پێشکەفتینە بەڵاڤبوو، لێ ئەو وڵات نەشیاینە ب سەرکەفتیانە بەرهنگاری ڤێ نەخوشیێ ببن.
بتنێ (چین) ب وەرگرتنا رێکارێن خو یێن تایبەت، شیایە ب ئێکجاری کونترولێ ل سەر ڤێ نەخوشیێ بکە. لێ وڵاتن دی ژلایێ ئابووری ڤە بەلانسا خو ژدەستداینە ژبەرکو هەر ووڵاتەکی گوژمێن بلند یێن پارەی ژبۆ روو ب رووبوونا ڤی ڤایروسی تەرخان کرینە و رێکارێن خوپاراستنێ گرتینەبەر. خالا هەفپشک د ناڤبەرا وان وڵاتاندا راوەستاندنا کاری، گرتنا فروکخانە و دەرگەهـ و خالێن سنوری و سنورداکرنا بازرگانیێ یە ب روویێ وڵاتێن هەرێمی و جیهانی دا ئەڤەژی خالەکا سەرەکی یە کو ئابوورێ وان پێ ڵاواز ببیت.
یا ژهەمیێ گرنگتر داکەفتنا بهایێ پترولێ یە ب رێژەیەکا بەربچاف ل بازارێن جیهانی، بێ گومان کوردستان ژی هێدی هێدی یا بەر ڤێ پێلا جیهانی دکەڤیت، لێ ل گۆر داتایێن نوو رێژا توشبوویان، ئەگەر ئەم بەراوردیێ دگەل وڵاتێن جیران و یێن ئەورپی بکەین بو نموونە ئیران و ئیتالیا، یا کێمە. هیچ وڵاتەکێ جیهانێ، ژ یێن پێشکەفتی و نەیێن پێشکەفتی، ژ بۆ ڤی کاودانی د ئامادەنەبوون ژبەرکو ئەڤە دهێتە هژمارتن ژ کارەساتێن سروشتی و ئەڤەژی نە دهێز و شیانێن مروڤاندایە.
ل گۆر دیتنا من دهێتە پێشبینی کرن کو د هاوکێشەیا سیاسی دا دیاردەیا دوجەمسەریێ نەمینە، یانژی وڵاتێ چینێ دێ بیتە ئێک ژ جەمسەرێن سەرەکی ل جیهانێ، چونکە وڵاتەکێ پیشەسازی و ئابووی یە و جیهان هەمی مژوولە ب خوپاراستن و چارەسەریێ ڤە ژ ڤایروسێ كۆرۆنا لێ بتنێ وێ کونترول ل سەر کریە و ژیان وەکو جاران زڤریە و دخەبتە كو دوبارە ژلایێ ئابووری و جڤاکی ڤە خوە پێش بێخە، چونکە ئەڤە دێ بنە پیڤانێن داهاتی یێن دەستنیشانکرنا وڵاتێن زلهێز.
كاروان كێستەیی
2020.04.04
