حه‌وجه ناکه ئه‌م ب دووردرێژی به‌حسا زمان بکن و بێژن “زمان ناسنامه” یه. هه‌لبه‌ت زمان ناسنامه یه. نه بەس ب ته‌نێ ناسنامه‌یە، زمان فەرقیا ناڤبه‌را مرۆڤانه ژی. هه‌که نه ژ زمان به، چو فه‌رقا من و یه‌کی ترک، ئەلمان یان ژی سوێدی نامینه. به‌لکی ئه‌م ب ڕه‌نگ و درووڤێ خوه ژ هه‌ڤ بێن جوداکرن، لێ نه ژ زمان به فه‌رقا من و ڕه‌شکه‌کی ئەفریقایی ژی نامینه. تشتێ کو مرۆڤان ژ هه‌ڤدو جودا دکه و وان دکه نه‌ته‌وه‌یه‌ک جودا، هه‌لبه‌ت زمانه.
ده‌وله‌تێن داگیرکه‌رێن کوردستانێ، ب تایبه‌ت ژی ده‌وله‌تا ترک، ب ڤێ زانینێ هه‌رده‌م خوه‌ستنه کوردان ئاسیمیله بکن دا کو ناسنامه‌یا وان نه‌مینه و وه‌ک نه‌ته‌وە وان ژ دیرۆکێ ڕاکن. چەوا کو ب ئاسیمیلاسیۆنێ گه‌له‌ک کێمنه‌ته‌وه‌یێن ل ترکیێ ئاسیمیله کرن و ژ دیرۆکێ ڕاکرن، هه‌وله‌ک مه‌زن دان کو هه‌مان په‌لوولێ ب سه‌رێ کوردان دا ژی داکن و وان ژی بکن وه‌ک خوه، بکن ترک. هه‌ر چقاس پشتی کۆمکوژیێن سه‌رهلدانا شێخ سه‌عید، ده‌رسم و سه‌رهلدانێن دن ب هه‌زاران کورد کۆچبه‌ری باژارێن ترکیێ کرن و ئه‌و ئاسیمیله کرن ژی، لێ پرانییا کوردان خوه‌دی ل زمانێ خوه ده‌رکه‌تن و هه‌تا رۆژا ئیرۆ ل سه‌ر لنگان مان. ب ڤێ خوه‌دیلێده‌رکه‌تنا زمانێ کوردی هه‌ستێن نه‌ته‌وی ژی نه‌مرن و کوردان ب زمانێ خوه هه‌بوونا خوه پاراست. زمان ناسنامه یه، زمان هه‌بوون و نه‌بوون، ستوون و چیمه‌نتۆیا نه‌ته‌وبوونێ یه.
هه‌که ئه‌م ده‌وله‌تا ترک ده‌ینن ئالییه‌کی و ب چاڤه‌کی دن ل ئاسیمیلاسیۆنێ بنه‌رن، ئه‌مێ دێ بینن کو، مخابن، پەکەکە ژی ژ ئالییه‌کی ڤه بوویه ئالیکارێ ڤێ ئاسیمیلاسیۆنا مالکمباخ. ب تایبه‌ت کادرۆیێن کو ب ناڤێ چه‌پیتییێ که‌تبوون و که‌تنه ناڤا پەکەکێ، د ئاسیمیله‌کرنا خۆرت و که‌چێن کوردان دا ڕۆله‌ک مه‌زن و خراب لیزتن و هێشتا ژی دلیزن. ئه‌و که‌سێن کو هه‌تا ئیرۆ ژی به‌لکی نکاربن چه‌ند گۆتنێن کوردی بینن جه‌م هه‌ڤ، زمانێ ترکی کرن زمانێ سیاسه‌تا پەکەکێ و نه ته‌نێ کوردێن باکور، هه‌روه‌ها کوردێن باشوور و کوردێن ڕۆژاڤا ژی هینی زمانێ ترکی کرن، ترکی ب وان کرن وه‌ک شیر و شه‌کر. ب ڤێ ڤه گرێدایی، سیاسه‌تمه‌دار و کادرۆیێن کو د قادا له‌گال دا سیاسه‌تێ دکن، دیسا ب زمانێ دژمنێ خوه، ب زمانێ ترکی کوردایه‌تی کرن و ئه‌ڤ ژی بوو سه‌ده‌ما کو زمانێ ترکی باندۆره‌ک خراب ل که‌چ و خۆرتێن کوردان بکه و مه‌ژیێ وان ژ کوردی و هه‌ستێن کورده‌واری دوور بخه، وان بێهتر ب ترکی و ترکان ڤه گرێده.
ل گۆرا لێکۆلینێن کو د ڤی واری دا هاتنه کرن، هه‌ر کو دچه زمانێ کوردی وه‌ندا دبه و ب تایبه‌ت کوردێن باکور زێده‌تر ب زمانێ ترکی دئاخڤن و ڕه‌حه‌تتر دکارن مه‌راما خوە و یا دلێ خوە ب ترکی بێژن. هوون ده‌ڤ ژ باژاران به‌ردن، ئێدی ل گوندێن کوردستانێ ژی زمانێ ترکی ڕه‌هێن خوه به‌ردانە ناڤ دل و هناڤێن کوردان دا و ڕۆژ ب ڕۆژ وان ژ کوردی و هه‌ستێن کوردستانی دوور دخه. چما؟ ژ به‌ر کو سه‌رۆک، کادرۆ و ڕێبه‌رێن کو پێشکێشییا وان دکن ب ترکی دئاخڤن، د هنه‌ک ته‌له‌ڤزیۆنێن کوردی دا زمانێ ترکی ژ زمانێ کوردی زێده‌تر ده‌ردکه‌ڤه پێش، زێده‌تر په‌ره دکه، زمانێ سیاسه‌تێ ترکی یه و چو خێر و به‌رژه‌وه‌ندییا وان سیاسه‌تمه‌داران د زمانێ کوردی دا نینە. زارۆکێن پرانییا سیاسه‌تمه‌دارێن کو ئیرۆ پێشکێشییا جڤاکا کوردێن باکور دکن، یان ب ته‌مامی کوردی نزانن، یان ژی وه‌ک که‌ڕ و لالان نیڤ کوردی و نیڤ ترکی ل ناڤ هه‌ڤ دخن. ب کورتی؛ ل باکورێ کوردستانێ زمانێ کوردی د خه‌ته‌رێ دا یه. ل گۆرا من سه‌رسه‌به‌بێ هه‌ری مه‌زن ژی هه‌لوه‌ستا وان سیاسه‌تمه‌دار و پێشه‌وایانه کو ب مه‌ژییێ ترکی، ب زمانێ ترکی و ب ناڤێ براتییا کورد و ترکان سیاسه‌تا کوردایه‌تییێ دکن. هه‌لبه‌ت ده‌وله‌تا ترک ئاسیمیلاسیۆنێ دکه، ئه‌ڤ کارێ وێ یه. لێ ئه‌و سیاسه‌تمه‌دار و پێشه‌وایێن کو گرسه‌یا کورد ددن دووڤ خوه و به‌رێ کوردان ددن زمانێ ترکی، ژ ئاسیمیلاسیۆنا ده‌وله‌تێ خرابتر باندۆرێ ل جڤاکا کورد دکن.
به‌لێ، ڕه‌همه‌تی میر جه‌لاده‌ت به‌درخان بلاسه‌به‌ب نه‌دگۆت:
“کوردنۆ، هه‌که هوون دخوازن خوه ناس بکن، زمانێ خوه بخوینن و بدن خوه‌ندن. هه‌که هوون دخوازن خوه بدن ناسکرن، دیسا زمانێ خوه بخوینن و بدن خوه‌ندن.”
زمان نه ته‌نێ ناسنامه یه، هه‌روه‌ها خوه‌ناسکرن و خوه‌ناساندنه ژی…
