نێچیرڤان بارزانی، سیاسه‌تا ل هه‌رێمێ ڕێڤه دبه بوویە زەمانا ئستقرار و ئارامیێ ژ بۆ وه‌لاتێن ڕۆژاڤا و ئەمریكایێ ژی. ده‌وله‌تێن ڕۆژاڤا ڤی ڕۆلێ سه‌رۆکێ کوردستانێ دبینن و گرنگیێ ددن ڤێ یه‌کێ و پێوه‌ندیێن خوه ل گۆرا ڤێ دیزاین دکن. لێ ده‌نگدانا ڤێ یه‌کێ ل کوردستانێ چهوایه و ئه‌ڤ یه‌ک ل کوردستانێ چه‌وها تێ نرخاندن پێدڤیە باش بھێتە شرۆڤه کرن دا کو ئالیێن سیاسی ل کوردستانێ ژی باشتر رۆناھیەكێ د پاشه‌رۆژا خوه دا ببینن
سه‌رۆکێ کوردستانێ نه‌چیرڤان بارزانی ل سه‌ر ڤه‌خواندنا سه‌رۆکێ فرانسایێ ماكرۆن سه‌ردانا پاریسێ کر و ل گه‌ل ماكرۆن جڤیا. ماكرۆن پێشوازیه‌ک فه‌رمی و گه‌رم ل بارزانی کر. سه‌رۆکێ کوردستانێ ژ بلی ماكرۆن ل گه‌ل وه‌زیرێ دەرڤە یێ فرانسایێ هه‌ڤدیتن پێکانی. هه‌روه‌ها سه‌رۆکێ کوردستانێ سه‌ردانا بالیۆزخانه‌یا ئیراقێ ل پاریسێ ژی کر.
بێگومان ئه‌ڤ سه‌ردان د ڤێ قۆناغێ دا گه‌له‌کی گرنگ بوو. بلا ل بیرا مه‌به ده‌ما کو، پشتی ڕه‌فه‌راندوما سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێ هێزێن ئیراقێ و ملیسێن شیعه ئێریشێ کوردستانێ کرن و ده‌وله‌تێن جیران هه‌موو ل همبه‌ر کوردستانێ بوون یه‌ک و کوردستان کرن د بن ئابلۆقەیه‌کا مه‌زن دا، جاردن سه‌رۆکێ فرانسایێ ماكرۆن نێچیرڤان بارزانی د وان مه‌رجێن گران و زه‌همه‌ت دا ڤه‌خواند فرانسایێ و ئه‌و سه‌ردان بوو ده‌ستپێکا شکاندنا ئابلۆقا ل سەر کوردستانێ و هه‌روه‌ها بوو ده‌ستپێکا ده‌رکه‌تنا کو کوردستانێ ژ وێ كریزا تێدا بوو..
ڕۆلا فرانسایێ ل هه‌رێمێ گه‌له‌ک گرنگه و فرانسا ب پشتگریا ئەمریكایێ و هێزێن هه‌ڤپه‌یمان ل ڕۆژهلاتا ناڤین و تایبه‌تی ل ئیراق و سوریه‌یێ ته‌ڤدگه‌ره. هه‌روه‌ها د دیرۆکی ژی دا باندۆرا فرانسایێ ل هه‌رێمێ به‌ربچاڤە. ژ ئالیه‌ک دن ڤە ئه‌م دبینن کو فرانسا ژ هه‌موو وه‌لاتان پتر گرنگییێ دده باشوورێ کوردستانێ.
پێوه‌ندیێن فرانسا و ته‌ڤگه‌را کوردستانێ ژ سالێن 80ان د ده‌ما میته‌راند دا ده‌ستپێکرنه و هه‌تا وه‌ک ئیرۆ به‌رەڤ پێشڤه چوونه و نها گهایه ئاستا هه‌ری بلند. د ده‌ما ئەنفالێ دا فرانسا خوه‌دی هه‌لوه‌سته‌ک گرنگ بوو و پشگریا کوردان کر.
وەك تێ زانن کو نها ل هه‌رێمێ ڕه‌وشه‌ک ئالۆز هه‌یه، پێوه‌ندیێن ناڤبه‌را حوکومه‌تا ئیراقێ و کوردستانێ دا نه باشن، عیراق ل گۆرا ده‌ستورێ ل گه‌ل کوردستانێ ته‌ڤناگه‌ره و ئه‌ڤ دبه ئەگەرێ ئالۆزیان. ئیران هەتا داویی ده‌ستێ خوه کریه د ناڤا ئیراقێ و سوریه‌یێ دا کوردا د‌ێشینه. داعش جاردن ل سنۆرێ کوردستانێ ب هێز دبه. هه‌رێمێن ده‌رڤه‌یی ده‌ستهلاتا حوکومه‌تا کوردستانێ دا ئێریشا دبه سه‌ر جھ و وارێن کوردا. کورد ژ بۆ ئارامکرنا ڕه‌وشا کوردستانێ و هه‌رێمێ ژی د ناڤا ھەولدانان دا نه. ده‌ما مرۆڤ ڤێ ڕه‌وشێ هه‌موویێ دده به‌ربچاڤان گرنگیا سه‌ردانا نێچیرڤان بارزانی بۆ فرانسایێ ده‌ردکه‌ڤه هۆلێ.
ده‌ما سه‌رۆکێ کوردستانێ ل پاریسێ هه‌ڤدیتن دکرن، کۆمپانیا فرانسی یا په‌ترۆلێ تۆتال و وه‌زه‌ره‌تا په‌ترۆلێ یا ئیراقێ ب بهایێ ۷ ملیار دۆلار په‌یمان ئیمزاکرن. هه‌روه‌ها د هه‌مان ده‌مێ دا پەرلەمه‌نتۆیا ئیراقێ ، پشتی ده‌مه‌ک درێژ بودجه‌یا ئیراقێ یا سالا 2021ێ، پشكا کوردستانێ ژی د ناڤ دا، پەسند کر.
فرانسا هه‌ولدده کو پتر پێوه‌ندیان د گه‌ل ئیراقێ ده‌ینه و باندۆرا خوه ل ئیراقێ ب هێز بکه، وەك ئاشكەرا زەمانا ڤێ ژی کوردن و باشوورێ کوردستانێ یه. فرانسا چو جارا ناخوازه کو ئیران یان ترکیه ل هه‌رێمێ ببن خوه‌دی باندۆر. ئه‌ڤ یه‌ک ژی دبه سه‌ده‌مه‌ک کو فرانسا گرنگیێ و هه‌روه‌ها گرانیا پێوه‌ندیێن خوه دده سەر ئیراق و هه‌رێما کوردستانێ.
به‌ری سه‌رۆکێ کوردستانێنێچیرڤان بارزانی سه‌ردانا فرانسایێ بکه د گه‌ل ئالیێن کوردستانی هه‌ڤدیتن پێکانین و ژ بۆ ڤێ سه‌ره‌دانێ دیتن و ھزرێن وان وه‌رگرت. ئه‌ڤ یه‌ک ب خوه ژی هه‌ولدانێن سه‌رۆکێ کوردستانێ یێن یه‌کرێزیا ناڤمالا کورد ب هێزتر دکه و ڕێ ل ده‌ستوه‌ردانێن ده‌رڤه دگره.
تێزانن کو سه‌رۆکێ هه‌رێمێ ژ بۆ ڕه‌وشا ڕۆژاڤایێ کوردستانێ ئارام ببه و یه‌کره‌زیه‌ک د ناڤبه‌را ئالیێن کورد دا پێكبھێت د ناڤا هه‌ولدانان دا یه و ڕۆله‌ک به‌ربچاڤ دله‌یزه. هه‌روه‌ها ب ڤێ یه‌کێ ڤه گرێدایی د گه‌ل سه‌رۆکێ فرانسایێ به‌هسا ڕه‌وشا سوریەیێ و یه‌کرێزیا د ناڤا مالا کوردان دا ژی هاتیه کرن و هه‌ردو سه‌رۆک د ڤێ ده‌ربارێ دا هه‌مفکرن و ئه‌ڤ سه‌ردان نه ته‌نێ ژ بۆ ئیراق و باشوورێ کوردستانێ،لێ هه‌روه‌ها ژ بۆ ڕۆژاڤایێ کوردستانێ ژی دبه ئەگەرەك بنگه‌هین کو گاڤێن ئه‌رێنی بھێنە ئاڤێتن.
د مه‌ها ئۆکتۆبه‌رێ دا ل ئیراقێ هلبژارتنێن پێشوەخت یێن پەرله‌مه‌نتۆیێ هه‌نه. مه‌رجعا ئۆلی ل ئیراقێ سستانی ژ بۆ ئه‌وله‌هیا هلبژارتنا بانگی جهانێ دکه. فرانسا ڤێ یه‌کێ ژی گه‌له‌ک گرنگ وه‌ردگره و گاڤا یه‌که‌م ژی ل گه‌ل سه‌رۆکێ کوردستانێ ئاڤێت و دیتنا وی ژ بۆ هلبژارتنێن پێشوەخت ستاند.
ژ ئالیه‌ک دن ڤه فرانسا دخوازه سیاسه‌تا خوه یا ڕۆژهلاتا ناڤین ژنووڤه دیزاین بکه، جاردن باندۆرا خوه یا دیرۆکی ل هه‌رێمێ ئاڤا بکه. سیاسه‌تا فرانسا د ڤێ ده‌ربارێ دا نه ته‌نێ ئیراقێ ڤه تێ گرێدان. فرانسا دخوازه ل لبنان، مسر، سوریه ،ترکیێ ژی ڤێ یه‌کێ بکه ،هه‌ره‌وه‌ها ئیرانێ چو جارا پێشتگوهڤه ناڤێژه. ژ بۆ فرانسا ل هه‌رێمێ بگەهه ئارمانجا خوه دڤێ ئستقرار هه‌به و کورد ژ بۆ ڤێ جهێ باوه‌ریێ نه و هه‌لوه‌ستێن سه‌رۆکێ کوردستانێ و سیاسه‌تا ل هه‌رێمێ ڕێڤه دبه دبه زەمانا ئستقرار و ئارامیێ ژ بۆ وه‌لاتێن ڕۆژاڤا و ئەمه‌رکایێ ژی. ده‌وله‌تێن ڕۆژاڤا ڤی ڕۆلێ سه‌رۆکێ کوردستانێ دبینن گرنگیێ ددن ڤێ یه‌کێ و پێوه‌ندیێن خوه ل گۆرا ڤێ دیزاین دکن. لێ ده‌نگدانا ڤێ یه‌کێ ل کوردستانێ چهوایه و ئه‌ڤ یه‌ک ل کوردستانێ چه‌وا تێ نرخاندن پێدڤیە باش بھێتە شرۆڤه‌کرن دا کو ئالیێن سیاسی ل کوردستانێ ژی باشتر رۆناھیەكێ د پاشه‌رۆژا خوه دا ببینن.
د ڤێ سه‌ردانێ دا بڤێ نه‌ڤێ پرسیارەك دکه‌ڤە د سه‌رێ مرۆڤی دا، گه‌لۆ سه‌رۆکێ فرانسایێ د ڤێ قۆناغا گرنگ دا ژ بۆ چ نه سه‌رۆکێ ئیراقێ یان ژی سه‌رۆکوه‌زیرێ ئیراقێ ڤه‌نه‌خواند فرانسایێ و ڤان پرسگرێکێن گرنگب وان را گۆتوبێژ بکه و نێچیرڤان بارزانی ڤه‌خواند؟ به‌رسڤا ڤێ پرسێ ب خوه گرنگیا ڤێ سه‌ردانا دیرۆکی ده‌رتێخه هۆلێ.
نێچیرڤان بارزانی نه ته‌نێ ئاکتۆره‌ک سیاسی یێ گرنگ ل کوردستانێ یه، هه‌روه‌ها ڕۆله‌ک مه‌زن د سیاسه‌تا ئیراقێ دا ژی دله‌یزه و دبە زەمانا ئستقرار و ئارامیا ئیراقێ ژی. ل فرانسایێ سه‌ردانا بارزانی یا بالیۆزخانه‌یا ئیراقێ ل پاریسێ ژی گه‌ره‌ک د ڤێ چا‌رچۆڤه‌یێ دا بھێتە نرخاندن.
بێ گومان ژیربوون و ژێھاتیا سه‌رۆکێ کوردستانێ یا دپلۆماسی تێگەهاندنا وی یا ڕه‌وشا سیاسی ل هه‌رێمێ و جیهانێ ئەگەرەك بنگه‌هینه کو دبه جهێ باوه‌ریێ و دبه گارانتیا ئستقرارێ ل هه‌رێمێ و کوردستانێ.
2021.04.02
