سوفت پاوەر یان ھێزا نەرم پشتی ب دوماھی هاتنا شەرێ سار بوویە چەمکەکێ سەرەکی د سیاسەتا دەرڤە یا پرانیا وەلاتان دا، ب تایبەتی د وان وەلاتان و ھەرێمان دا یێن کو دڤێن ھەژمونا خوە یا سیاسی، ئابوری، کلتوری و ھتد…. ب بێی بکارئینانا ھێزێ و سەربازان و ب کێمترین زیان ب سەر کاراکتەرێن دی دا ب سەپینن.
ھێزا نەرم وەک دەستەواژە یان چەمک بو ئێکەم جار ژ لایێ جوزێف نای پروفیسور و ھەلگرێ براواناما دکتورایێ ب زانستێن سیاسی ل سالا ١٩٩٥ ێ پشتی ب دوماھی هاتنا شەرێ سار یێ ب کارئینای د پەرتوکا Buond to lead.
ئێدی ئەڤ زاراڤە یێ بویە جھێ بایەخ و کارپێکرنێ د پەیوەندیێن ناڤدەولەتی دا.
د نوکە دا جیھان ب گشتی د قوناغەکا نە ئارام و ئالوز دا دەرباز دبیت، سەرەرایی ئالوزی و پەڤچونێن سەربازی و گەفێن بەزاندنا سنوران تاکو گەھشتیە رادێ بکارئینانا چەکێ قەدەغەکری، روژھەلاتا ناڤین ب گشتی و عێراق ب تایبەتی کەفتیە ژێر کاریگەریێن شەرێ روژھەلات و روژئاڤا ژ بەر ستراتیژییا جوگرافییا وێ و بوشاییا ئەمنی و سیاسى.
ھەرێما کوردستانێ وەک ھەرێمەکا فەدەرال کو دانپێدان پێ ھاتیە کرن د دستورێ عێراقێ دا و کارپێدھێتە کرن ل ناڤخو و دەرڤەیا عێراقێ د نوکە دا ل ژێر فشار و کاریگەریێن زورن ژ روویێ ھەرێمی و ناڤدەولەتی ڤە کو کوردستان بنگەھەکێ گرنگێ ستراتیژییە د سیاسەتا جیھانی دا ب تایبەت ژ روویێ جۆگرافی و سامانێن وێ یێن سروشتی ڤە، لەورا ڤێ چەندێ باندورەکا ب ھێز ئێخستیە سەر لایەنێن سیاسی یێن ھەرێما کوردستانێ و ھەر بەرەیەک و زلھێزەک ل دویڤ بەرژەوەندیا خوە مایتێکرنێ د ناڤخوەیا کوردستانێ و ب رێڤەبرنا ھەرێما کوردستانێ دا بکەن.
ب ڤێ چەندێ لایەنێن سیاسی یێن ھەرێما کوردستانێ ل سەر چەند بەرەیێن جودا دابەش بوینە و لێکترازانەک پەیدا بویە کو بویە ئەگەر ھێزێن کوردی ل بەغدایێ ئێکگوتار نەبن یان بەربەرستا بو ئێک ب دانن د حکومەت و دەستھەلاتا ھەرێما کوردستانێ دا کو خوە ب رێڤەبرن یان پەیدابون و سەقامگیری و ژ دایکبوونا قەوارێ ھەرێما کوردستانێ مەزنترین دەستکەفتە د دیرۆک و مێژویا مللەتێ کورد دا.
د ڤێ قوناغێ دا تاکە چارەسەر و تاکە رێک بو ھەڤسەنگیا ھێزێ ژبو پاراستنا قەوارەیێ ھەرێما مە یا سەربەخوە
مە پێتڤی ب ھێزەکا نەرم ھەیە ژبو ناڤخوەیی و دەرڤەیا ھەرێما کوردستانێ کو کارەکتەرەکێ ژیر و کارێزما ب ڤی رولی راببیت. مە دیت ھەر ژ پشتی روودانێن ١٦ ئۆکتۆبەرێ پشتی گڤاشتن و ژ ھەمی لایەکی ڤە ھەرێما کوردستانێ ب قەوارە و ھەتا خەلکێ کوردستانێ کەفتیە د مەترسیەکا ئێکجار زور ڤە ژ لایێ حکومەتا عێراقێ و چەند لایەنێن دەورو ڤە.
کارێزمایەک و سەرکردەیەکێ کورد د ڤێ قوناغا ھندا ھەستیار دا بو ئومێدەک ژ بو رزگارکرنا قەوارێ ھەرێما کوردستانێ و خەلکێ کوردستانێ و ئەو دەرگەھ ڤەکرن یێن کو ژ ھەمی لایەکی ڤە ل سەر ھەرێما کوردستانێ ھاتینە گرتن و خوە گەھاندە ئەورۆپایێ و ب سیاسەت و دپلوماسیەتا خوە یا ژیرانە ل فرەنسا پێشوازیەکا شاھانە بو ھاتە کرن و د وێ سەرەدانێ دا سەروکێ فرەنسایێ دگەل چەندین سەرکردێن روژئاڤا رازیکرن ئێدی عێراق و دارودەستێن وێ دەست ژ ھزرا شوفینی و ھێزا سەربازی و سزادانا خەلکێ کوردستانێ ب راگرن کو داخوازا سروشتیترین مافێ خوە کری کو ئازادی و سەربەخویی بیت ئەڤە باجا وێ بیت، بێگومان یا ب ساناھی نینە د قوناغەکا ھوسا ھەستیار دا بشێی بەلانسا ھێزێ بگوهری و ب ھێزا نەرم پەیرەو بکەی دگەل زلھێزێن جیھانێ و سەرکەفتنێ تێدا بینی، دیسان پەیرەوکرنا ھێزا نەرم د چارچوڤە و کارنامەیا سەروکێ ھەرێما کوردستانێ دا بو دەرڤە و ناڤخوەیا عێراق و ھەرێما کوردستانێ بویە دیفاکتویەک ھەمی لایەک دانپێدانێ پێ دکەن.
نێچیرڤان بارزانی ب ھێزا نەرم شیا د سەرەدانێن فەرمی دا ل تورکیێ، ئەورۆپا و ئیرانێ ئالایێ کوردستانێ بۆ بھێتە ھەلاویستن. چەندین جاران شیایە ھێزێن سیاسی ل سەرئێک مێزا گفتوگویێ کومڤەکەت. گرێکێن سیاسی یێن ماینە گرێدای ناڤبەرا لایەنێن سیاسی دا ڤەبکەتە ڤه.
چونا وی بۆ سلێمانیێ و روونشتن دگەل ھەمی لایەنێن سیاسی ژبۆ چارەسەری و ئارامکرنا لایەنێن سیاسی و لێکنێزیکرنا وان وگەشبینیا ھەمی لایەنێن سیاسی ب وێ گەرا سەرەدانان سالوخەت و بنەمایێن ھێزا نەرم ل دەڤ سەروک نێچیرڤان بارزانی دیار دکەن.
گەلەک جاران د پێشھاتێن مەترسیدار دا شیایە ب ھێزا نەرم و باوەری و لێھاتیا وی یا ب ھێز د پەیوەندیێن دپلوماسی دا ل سەر ئاستێ تاکی و ناڤدەولەتی بەلانسا براگریت و ھەڤسەنگیا ھێزێ پەیدا بکەت ب کێمترین زیان .
ب دیتنا من، کارێزمایەک و سەرکردەک کو پەروەردەکریێ جەنابێ سەرۆک مەسعود بارزانی بیت و درێژەپێدەرێ رێبازا جەنابێ وی بیت دێ شێت ب لێزانانە و ل سەر خوە ب رێیا ھێزا نەرم ھەرێما کوردستانێ گەھینیتە ئارمانجێن مەزن و دێ بیتە سەرچاوەیێ ئاشتی و سەقامگیریا سیاسی و جڤاکی د ھەرێما کوردستانێ دا کو رەنگڤەدانا وێ ل ناوچەیێ ب گشتی ڤەدەت و ب تایبەت ل پارچێن دی یێن کوردستانێ، لەورا گرنگە خەلک و ھەمی ھێزێن سیاسی پشتەڤان بن ژبو خزمەتکرن و ئایندێ کوردستانێ .
راگر بابیری
٢٠٢٢/٠٥/٢٨
تێبینی:
مفا هاتیە وەرگرتن ژ چاڤکانیێن ئەکادیمی سەبارەت ب هێزا بەرم
soft power
گاڤ
