یه‌كێتیا نشتیمانی یا کوردستانێ (یەكێتی) ل باشوورێ کوردستانێ رێخستنه‌ک گرینگ و دیرۆکی یه.
یەكێتیێ ل باشوورێ کوردستانێ رۆلێن گرینگ یێن ئه‌رێنی و نه‌یێنی گێرانە.
یەكێتیێ د ئه‌نجامێ دا ژی ب پارتیا ده‌مۆکرات یا کوردستانێ ڤه ئیراده‌یا دامه‌زرێنەر یا ده‌وله‌تا فه‌ده‌رال یا کوردستانێ نه.
ل باشوورێ کوردستانێ و ل ته‌ڤایی به‌شێن کوردستانێ دەما بەحسا سەرۆكان تێ كرن، سه‌رۆکێ یەكێتیێ مام جه‌لال تالابانی د رێزێ دا یه.
مام جه‌لال تالابانی، د ده‌وله‌تا فه‌ده‌رال یا کوردستانێ دا ب سه‌رۆکێ ملی یێ کوردستانێ مه‌سعوود بارزانی ڤه بوویه خوه‌دیێ پرۆبله‌م ژی، لێ گه‌له‌ک ده‌مان ژی ب سه‌رۆک مه‌سعوود بارزانی ڤە لهه‌ڤکری بوون.
یەكێتی ل هه‌موو به‌شێن کوردستانێ ژی، ژ سالێن 70 ێیان و ڤردا تێ شۆپاندن. ل به‌شێن کوردستانێ یێن دن هێز و که‌سێن ژ یەكێتیێ را پشتگر هه‌بوون، یێن کو ل دژی یەكێتیێ ژی هه‌بوون.
د ده‌ستپێکێ دا شه‌رێ یەكێتیێ و پەدەکێ هه‌ر که‌س خه‌مگین دکر. له‌ورا ره‌وشا باشوورێ کوردستانێ و ته‌ڤگه‌را ملی یا باشوورێ کوردستانێ راسته راست باندۆر ل سه‌ر ته‌ڤگه‌را ملی یا بەشێن دن چێ دکر. ده‌ما کو پێوه‌ندیێن پەدەکێ و یەكێتیێ باش دبوو، باندۆر ئه‌رێنی دبوو. ده‌ما پێوه‌ندیێن پەدەکێ و یەكێتیێ باش نه‌بوون، د ناڤبه‌ینا وان دا شه‌ر دبوو، به‌ندۆرا وان نه‌گاتیف (نه‌یێنی) دبوو ل سه‌ر ته‌گڤه‌را ملی یا به‌شێن دن.
لۆما ژی ده‌ما کو ل ئه‌مه‌ریکایێ د ناڤبه‌یا برێز مه‌سعوود بارزانی و مام جه‌لال تالابانی دا په‌یمان چێبوو، هه‌موو کورد کێفخوه‌ش بوون. وێ ده‌مێ ل جەم هه‌موو کوردان باوه‌ری چێبوو کو ل باشوورێ کوردستانێ قه‌وماندنێن ئه‌رێنی دێ بێن هۆلێ. د ناڤ پێڤاژۆیێ دا ژی وووسا بوو.
لێ دەما کو پەدەکێ و یەكێتی بھێن بەراورد كرن، گه‌له‌ک ب هێسانی تێ ته‌سپیت کرن کو د ره‌وش و کیمیا و كه‌ره‌کته‌را یەكێتیێ دا گوهه‌رتنێن گه‌له‌ک گرینگ چێبوونە. به‌ریا مرنا مام جه‌لال تالابانی ده‌مه‌کێ ب ڤه‌قه‌تاندنا گۆرانێ و ب تایبه‌تی ژی پشتی کو مام جه‌لال تالابانی ژیانا خوه ژ ده‌ست دا، د یەكێتیێ دا گوهه‌رتنێن ئه‌ساسی و گرینگ هاتن رۆژه‌ڤێ.
لۆما ژی ئه‌ز دبێژم کو یەكێتی به‌رێ تشته‌کی دن بوو و خوه‌دیێ كه‌ره‌کته‌ره‌که دن بوو؛ ئیرۆ یەكێتی خوه‌دیێ كه‌ره‌کته‌ره‌که جوودا یه. ب واته‌یه‌که دن، نوھا یەكێتی یا كەڤن نەمایە، یەكێتی یا یا نوو هه‌یه.
یەكێتی به‌رێ رێخستنه‌که نیڤ جه‌بهه‌یی بوو، لێ هه‌ڤبه‌ش بوو. یەكێتی یا نوها نه یه‌کبه‌شه. نوها بوویه دو به‌ش و هه‌تا سێ به‌شێن گرینگ. نوها ئه‌ڤ به‌شێن وێ ب یەكێتی، ب گۆرانێ، ب گروپا به‌رهام سالح یا ئەداله‌ت و ده‌مۆکراسیێ تێن ب ناڤ کرن.
یەكێتی یا به‌رێ ژ سێ گروپان پێک هاتبوو. یەكێتی ژ ئالیێ کۆمه‌له‌یا ره‌نچده‌ران، خه‌تا پان (گروپا مام جه‌لال)، بزووتنەوه‌یا سۆسیالیست یا کوردستانێ (گروپا عه‌لی عه‌سکه‌ری، در. خالد، شێخ حووسه‌ینی، عۆمه‌ر ده‌بابه) هات دامه‌زراندن.
قۆناغا یەكێتی تێ دایە، کۆمه‌ل نینە. پرانیا ئه‌ندامێن کۆمه‌له‌یێ ب گۆران را ته‌ڤدگه‌رن. خه‌تا پان ب مرنا مام جه‌لال تالابانی و که‌مال خۆشناڤ، که‌مال فوواد، داوی هات، هه‌بوونا بزووتنەوه‌یا سۆسیالیست یا کوردستانێ دکارم ببێژم کو بن ئاڤ هه‌بوو، لێ د ژیانێ ده نه تشته‌ك بوو.
لۆما ئه‌ز دبێژم کو یەكێتی یا که‌ڤن نینە و نەمایه.
پشتی کو مام جه‌لال ژی ژیانا خوه ژ ده‌ست دا، هه‌ر ئه‌ندامه‌کی یەكێتیێ خوه وه‌ک سه‌رۆک دزانی. نوها د ناڤ یەكێتیێ دا 4 گروبێن ئه‌ساسی هه‌نه؛ گروپا مالباتا جه‌لال تالابانی، مالباتا ئیبراهیم ئه‌حمه‌د، گروپا کۆسره‌ت ره‌سوول، گروپا به‌رهام سالح. مالاباتا جه‌لال تالابانی و مالباتا ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ب به‌رژه‌وه‌ندی گه‌له‌ک نێزکی هه‌ڤن. د مژارێن ستراته‌ژیک دا ب هه‌ڤ را ته‌ڤدگه‌رن.
ژ ئالیێ دن د سالا 2017ێ دا ژ یەكێتیێ گروپەكا خیانه‌تێ ده‌رکه‌ت، که‌رکووك ته‌سلیمی ده‌وله‌تێن کۆلۆنیالیست کر و بوو سه‌ده‌م کو که‌رکوەك بێ داگیر کرن.
هه‌موو ئه‌ڤ ته‌سپیت و قه‌وماندنێن د ناڤ یەكێتیێ دا ده‌ردخە هۆلێ کو دڤێ یەكێتی کۆنگره‌یا گشتی بكە.
هه‌زار مخابن د ناڤ یەكێتیێ دا کۆنگره پرسگرێکه‌ك گەلەك مه‌زنه.
یەكێتی رێخستنا سه‌رۆکی یه. لۆما ژی بریارێن سه‌رۆک، یانی بریارێن مام جه‌لال تالابانی هه‌ر تشته‌ک بوو. ده‌م-ده‌م جیێ مام جه‌لال تالابانی کۆمیته‌یا سەرۆکاتیێ دگرت و بریارا وێ ده‌رباس دبوو.
یەكێتی ده‌مه‌کی درێژه کو ژ بۆنا کۆنگره‌یێ ل دار نه‌خه گه‌له‌ک سه‌ده‌مان دیار دکه. ئه‌ڤ سه‌ده‌مان نه د جھێ خوە دانە. له‌ورا یەكێتی هه‌ر ده‌م خوه‌دیێ ده‌رفه‌ت بوو کو کۆنگره‌یێ ل دار بخه.
لێ مژارا گرینگ ئه‌وه کو یەكێتی ژ بۆ کۆنگره‌یا خوە ساز بكە زێده ل هه‌ڤکری نینه.
د ڤان رۆژێن داوی دا د مناقه‌شه‌یێن د ته‌له‌فزیۆنان و رۆژنامەیان دا تێن کرن و داخویانیێن به‌رپرسێن یەكێتیێ، بێن نرخاندن، گه‌له‌ک ئاشکه‌را ده‌ردکه‌ڤه هۆلێ کو یەكێتی دێ د ده‌مه‌که نێزک دا کۆنگره‌یا خوه گرێبدە.
بلا کۆنگره‌یا یەكێتیێ ل نه‌ته‌وه‌یا کورد و ل ئه‌ندام و به‌رپرسیارێن وێ پیرۆز به.
یەكێتی ده‌ما کو بریار دا کو کۆنگره‌یێ ل دار بخه دڤێ چه‌ند به‌رپرسیاری بده به‌ر چاڤێن خوه:
به‌رپرسیاریا یه‌کەمین: یەكێتی دڤێ باش بزانه کو رێخستنا به‌رێ نینه، رێخستنه‌که نوو یه. ب مه‌تدۆدێن به‌رێ نکارە پرسگرێکێن خوه چاره‌سه‌ر بکه و بریاران بگره. د یەكێتیێ دا پلورالیزما به‌رێ ژ هۆلێ رابوویه، نوها پلورالیزمه‌که ته‌ڤلهه‌ڤی و بێ پیڤان هاتیه رۆژه‌ڤێ.
به‌رپرسیاریا دویه‌مین: یەكێتی دڤێ ب مه‌سولیه‌تا ئیراده‌یا دامه‌زرێنەر یا ده‌وله‌تا فه‌ده‌رال یا کوردستانێ ته‌ڤبگه‌ره. ل گۆر وێ بریاران بگره و د کۆنگره‌یێ دا به‌رپرسیاریا خوه پێک بینه.
به‌رپرسیاریا سێیەمین: یەكێتی هه‌وجه‌داره کو گه‌له‌ک سیاسه‌تێن خوه د بەر چاڤان را ده‌رباس بکه و بریارێن نوو یێ ستراته‌ژیک بگره. ستاتوپارێز نه‌به.
ئه‌ڤ بریاران دڤێ چ بن؟
1- یەكێتی د 1ێ حه‌زیرانا 1975ێ ل سوریێ ئاڤا بوو. لێ ئه‌و ب خوە خوه‌دیێ که‌ڤنه‌شۆپیه‌ك دووروودرێژه. لۆما ژی د ئه‌ڤ پێڤاژۆیا دووردرێژ، بوویه‌را 1966ێ ژی د ناڤ دا دڤێ نرخاندنا هه‌موو بوویه‌رێن د سه‌رێ یەكێتیێ دا ده‌رباسبوویه را پێک بینه.
2- یەكێتی ژ سێ گروپێن سیاسی ئاڤا ببوو. نوها ئه‌و ره‌ئالیته‌یا وه‌ک من ل رێزێن ژۆرین ژی گۆت ژ هۆلێ رابوویه. لۆما دڤێ یەكێتی خوه ژ نووڤه ته‌عریف بکه. حقووقا رێخستنا خوه یا نوو و به‌رنامه‌یا خوه گۆر شه‌رتێن ده‌مێ چێ بکه.
3- یەكێتی د ژیانا خوه دا زێده‌تر د بن باندۆرا ده‌وله‌تا ئیرانێ دا یه. ئیران بوو سه‌ده‌م کو ده‌مه‌کی درێژ به‌شداری بریارا ره‌فه‌راندووما سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێ ببه. گه‌له‌ک هه‌لوه‌ستێن خوه یێن سیاسی د بن ته‌سیرا ئیرانێ دا دیار دکه.. ئه‌ڤ ژی زه‌رارێ دده به‌رژوه‌ندیا ملی یا نه‌ته‌وه‌یا کورد و کوردستانێ. لۆما دڤێ یەكێتی ل گۆر به‌رژه‌وه‌ندیا ملی یا نه‌ته‌وه‌یا کورد پێوه‌ندیا خوه یا ئیرانێ زه‌لال بکه.
4- یەكێتی دڤێ خه‌تا خوه یا ملی زه‌لال بکه، ده‌وله‌تا کوردستانێ ژ بۆنا خوه بکه ئارمانج. ژ بۆنا کو ده‌وله‌تا کوردستانێ ئاڤا ببه سیاسه‌ت و ستراته‌ژیا خوه ته‌سپیت بکه.
5- د ئۆكتوبەرا سالا 2017ێ دا ژ ناڤ یەكێتیێ گروپەك خیانه‌تکار ده‌رکه‌ت. که‌رکووك تەسلیم كر. دڤێ یەكێتی د ده‌ربارێ ڤێ گروپێ دا بریارا تەسفیه‌یێ بگره و وان ژ یەكێتیێ ده‌ربخه، ژ بۆنا دارزاندنا وان ژ دادگه‌هان را و ژ ده‌ستهلاتداریا سیاسی را، رێ ڤه‌که.
6- گرینگترن پرسا ستراته‌ژیک ئه‌ڤه کو دڤێ یەكێتی بریارا ئەرتەشا ملی یا هه‌ڤبه‌ش بگره. پارتی ژ پێشمه‌رگه‌یان و ژ له‌شکه‌ران دوور بکه‌ڤن. پارتی ببن پارتیێن گه‌ل و سڤیل.
7- یەكێتی ئه‌نداما ئه‌نته‌رناسیۆنالا سۆسۆیالیسته. یەكێتی خوه ژی وه‌ک رێخستنه‌کا سۆسیال ده‌مۆکرات ته‌عریف کر. هه‌زار مخابن یەكێتی چ وه‌ختا نه‌بوو پارتیه‌کا سۆسیال ده‌مۆکرات و چاندا ئه‌نته‌رناسیۆنالا سۆسیالیست جی ب جی نه‌کر. دڤێ یەكێتی ڤان پیڤانان بخه ناڤ كه‌ره‌کته‌ر و لاشێ خوه دا.
ئامەد 2019.09.05
ئیبراهیم گوچلو
