تفاقا هەدەپێ یا ڤێ جارێ
ل ترکیێ ژ بۆ هلبژارتنێن سه‌رۆککۆماریێ و پەرله‌مه‌نتۆیێ ۲ تفاق هه‌نه، یه‌ک ژ وان تفاقا جومهوره (ئاکەپ،مەهەپە) یه‌ک ژی تفاقا مله‌ته (جەهەپە، ئی پارتی، سعاده‌ت و پد) ژ بۆ کو پویوه‌ندیا هەدەپێ ل گه‌ل پەکەکێ هه‌یه چو تفاق ڤه‌کری هەدەپێ قەبوول ناکن و د ناڤ خوە دا ناحەوینن. لێ د هەمان دەم دا هه‌ساب و هیڤیا هه‌ر دو ئالیان/ هەر دو تفاقان ژی ل سه‌ر ده‌نگێن هەدەپێ هه‌یه.
ئه‌ردۆگان ب رێیا ئیمرالی (ئەڤدلا ئۆجەلان) را دخوازه ده‌نگێن هەدەپێ به‌ر ب خوه ڤه ببه، کلچدارۆگلو (سەرۆکێ جەهەپێ) ژی ب ڕێیا ده‌میرتاش دخوازه هەدەپێ به‌ر ب خوه ڤه ببه. لێ که‌سه‌ک ڤه‌کری ڤێ ناکە و نابێژە.
جەهەپە دخوازه جاردن وه‌ک هلبژارتنێن شه‌ره‌داریا هه‌ڤکاریه‌ک ڤەشارتی ل گه‌ل هەدەپێ (هینگێ جەهەپێ و هەدەپێ ل هەڤ کر کو هەدەپە دەنگێ خوە بدە ئیمامۆگلو بەربژێرێ جەهەپێ شارەداریا ستەنبولێ) پێکبینه. لێ د وی ده‌می دا گه‌له‌ک ڕه‌خنه ل هه‌لوه‌ستا هەدەپێ هاته کرن و ئیرۆ هه‌مان تشتێ زوو ب زوو ناکن.
هەدەپە نها هه‌ول دده ل گه‌ل پارتیین چه‌پێن ترکان تفاقه‌کێ وه‌ک ئالیێ سێیه‌م ئاڤا بکه. ژ بۆ ڤێ ژی ل ئه‌نقه‌ره ل گه‌ل پارتیێن چه‌پێن ترکیێ دجڤه. ل سه‌ر داخوازیا هەدەپێ جڤین پێک تێ و ئالیێن کو د جڤینێ دا ئاماده ببن ئه‌ڤن: پارتیا کارکه‌رێن ترکیێ (تیپ)، فه‌ده‌راسیۆنا مه‌جلسا سۆسیالیست (سمف)، پارتیا که‌دێ (ئه‌مه‌پ)، پارتیا ئازادیا جڤاکی (تۆپ)، مالێن گه‌ل (هالکه‌ڤله‌ر)، پارتیا ته‌ڤگه‌ر ئا که‌دێ (ئه‌هپ) و پارتیا کۆمونیست ئا ترکیێ (تکپ) . پارتیا چه‌پ ب داخوویانیه‌کی دا خوویاکرن کو، ئه‌و ته‌ڤلی ڤێ جڤینێ نابن.
د بنگه‌هێ خوه دا ئالیێن ترکیێ نه ژ بەر کو هەدەپە پارتیه‌ک کورد یان ژی کوردستانییه نه‌وێرن ڤه‌کری ل گه‌ل هەدەپێ تفاقا بکن. ژ بەر کو پێوه‌ندیێن هدپێ ل گه‌ل پەکەکێ هه‌نه هەدەپە وه‌ک پارتیه‌ک گرێدایی پەکەکێ دبینن ناخوازن ڤه‌کری هه‌ڤکاریه‌کێ ل گه‌ل هەدەپێ بکن. ئەو پارتی مه‌رجه‌کی ل پێشیا هدپێ دادنن و دبێژن: دڤێ هەدەپە بده خوویاکرن کو چو پەیوه‌ندیا وێ ل گه‌ل پەکەکێ نینە و پەکەکێ وه‌ک ڕێخستنه‌ک “ته‌رۆریست“ ڕابگەهینه. هەدەپە ژی باش دزانه کو نکاره ڤێ یەکێ بکه . ئه‌گه‌ر نه ژ بەر خاترا پەکەکێ به هەدەپە چو ده‌نگا بده‌ستڤه نائینه.
ژ ئالیه‌ک دن ڤه قاشۆ تفاقه‌کا هەدەپێ هه‌یه. لێ هەدەپە ب خوه ده‌ما ژێ را پێویست به به‌حسا ڤێ تفاقا هه‌یی دکه. نها هەدەپە نه ل گه‌ل کوردا لێ ل گه‌ل پارتیێن چه‌پێن ترکان یێن مارژینال ل تفاقه‌کێ دگه‌ره. پارتیێن کو هەدەپە ل گه‌ل وان جڤینێ دکه هه‌موو ل سه‌ر هه‌ڤ 1% ده‌نگ ناگرن.
گه‌لۆ ژ بۆ چ هەدەپە ل گه‌ل ئالیێن کورد تفاقه‌کێ پێکناینه؟ هەدەپە ناخوازه ل گه‌ل کوردان ل سه‌ر پره‌نسیبێن نه‌ته‌وی و کوردستانی تفاقه‌کێ پێکبینه. ته‌نێ دخوازه کورد د بن سیوانا وێ دا وه‌رن باهه‌ڤ و د خزمه‌تا وێ دا پرۆپاگانده‌یا وێ بکن. هه‌ر پارتیا هه‌تا ڤێ گاڤێ ل گه‌ل هەدەپێ قاشۆ تفاق کری که‌تیە د خزمه‌تا سیاسه‌تا هەدەپێ دا و دەست ژ هه‌موو نرخێن خوه یێن نەتەوەیی و کوردستانی به‌ره به‌ردانه.
لێ تشتا هەدەپە ل گه‌ل هنده‌ک ئالیێن کورد دکه نکاره هه‌مان تشتی ل گه‌ل چه‌پێن ترکان بکه. د بنگه‌هێ خوه دا هەدەپە ب خوه کۆئالسیۆنه‌ک یا چه‌پێن ترکان و پەکەکێ ب خوه یه. لێ ئیرۆ جاردن بێ کو پره‌نسیبه‌ک کورده‌واری و نەتەوەیی بده پێش ل گه‌ل چه‌پێن ترکان ل تفاقا دگەره. هەدەپە نکاره ژ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه چه‌پێن ترکان ب کار بینه، به‌ره‌ڤاژی هەدەپە ب ده‌نگێ کوردان خزمه‌تا گروبێن مارژینال یێن چه‌پێن ترک دکه و وان وه‌ک پارله‌مه‌نته‌ر هلدبژێره، ژ خوە د ڕێڤه‌ربه‌ریا هەدەپێ دا پرانی چه‌پن
ئه‌ڤە ڕاستیا هەدەپێ یه .لێ مخابن به‌رژه‌وه‌ندیێن که‌ساتی به‌ر چاڤێن خه‌لکه‌کی گرتنه و ئەو بەرژەوەندی ڕێ ناده کو ئه‌و ڕاستیێ ببنن.
٢٠٢٢/١/٢٠
