نێچیرڤان بارزانی: نابه ئیراق ببه به‌شه‌ک ژ ناکۆکیێن ناڤچه‌یێ
نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانا، د چارچۆڤه‌یا سه‌ردانا خوه یا بۆ پاریسێ دا، پشتی جڤینا دگه‌ل ئه‌مانوهێل ماکرۆن سه‌رۆکۆمارێ فرانسایێ، د جڤینه‌کا چاپه‌مه‌نیێ دا به‌حسا ناڤارۆکا جڤینا خوه یا دگه‌ل سه‌رۆک ماکرۆن و چه‌ند مژارێن دن یێن گرێدایی هه‌رێما کوردستان، ئیراق و ناڤچه‌یێ کر.
ده‌ستپێکێ نێچیرڤان بارزانی گۆت: “مه ئیرۆ جڤینه‌که باش دگه‌ل سه‌رۆک ماکرۆن پێک ئانی و مه ل سه‌ر چه‌ند مژاران گۆتووبێژ کر، ژ وان ژی پێشخستنا په‌یوه‌ندیێن ئیراق و هه‌رێما کوردستانێ دگه‌ل فرانسایێ. هه‌روه‌سا وه‌که هه‌موو ئالی دزانن فرانسایێ رێکه‌فتنه‌کا ستراته‌ژیک ب ئیراقێ را هه‌یه و د ڤێ جڤینێ دا مه ته‌ئکید کر کو، دڤێ هه‌ر دو ئالی د زووترین ده‌م دا ب ڤێ رێکه‌فتنا ستراته‌ژیک پابه‌ند بن. وه‌کی هوون ژی دزانن فرانسایێ رۆله‌کا گرنگ لیستیه، فرانسا هه‌م د وارێ سیاسی و هه‌م ژی د وارێ له‌شکه‌ری دا ئالیکارێ سه‌ره‌که یا ئیراقێ بوو د شه‌رێ ل دژی داعشێ دا و د هه‌موو وان وێستگەهێن کو ژ ئالیێ سیاسی ڤه پێویست بوون، ب تمامی پشتگری و ئالیکاریا ئیراق و هه‌رێما کوردستانێ کریه و د ڤێ جڤینێ دا مه سپاسیا سه‌رۆک ماکرۆن کر. مه، هه‌ر وها، به‌حسا په‌یوه‌ندیێن هه‌ولێر و به‌غدایێ ژی کر و ئاماژه ب وێ یه‌کێ کر کو کێشه‌یێن هه‌یی یێن د ناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدایێ دا ب رێیا دیالۆگ و لهه‌ڤتێگهیشتنا د ناڤبه‌را به‌غدا و هه‌ولێرێ دا بێن چاره‌سه‌رکرن. سه‌رۆکۆمار ماکرۆن پابه‌ندبوونا فرانسایێ ب پشتگریکرنا ئیراق و هه‌رێما کوردستانێ دووپات کر.”
سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی د به‌رسڤا پرسه‌کێ دا ده‌ربارێ دانووستاندنێن هه‌ولێر-به‌غدایێ، چاره‌سه‌رکرنا پرسگرێکێن د ناڤبه‌را هه‌ر دو ئالیان و ده‌ستپێکرنا هنارتنا په‌ترۆلا هه‌رێما کوردستانێ دا گۆت: “ئه‌ڤ پرس به‌ری کو پرسگرێکا ناڤبه‌را ئیراق و فرانسایێ به، پرسگرێکا د ناڤبه‌را هه‌رێما کوردستانێ و به‌غدایێ دا یه، لێ تشتێ کو من ژ سه‌رۆکۆمار ماکرۆن بهیست، ئیرۆ پتر ته‌کید ل وێ یه‌کێ کر کا چاوا دکاره ئالیکاریا مه هه‌ر دو ئالیان بکه دا کو ئه‌م بکاربن پرسگرێکێن خوه چاره‌سه‌ر بکن؟ مه د ڤێ جڤینێ دا پرسا په‌ترۆلێ ژی به‌حس کر و هوون دزانن کو، ترکیێ به‌رهه‌ڤیا خوه نیشان دایه کو ده‌ستوورێ بده په‌ترۆلا هه‌رێما کوردستانێ بێ هنارتن، نها ئه‌ڤ پرس ل سه‌ر به‌غدایێ مایه. شانده‌یا حکوومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ ب به‌غدایێ را د ناڤا گۆتووبێژێن چر دایه ژ بۆ چاره‌سه‌رکرنا ڤان پرسگرێکان. ئه‌م هێڤیدارن د زووترین ده‌م دا هنارتنا په‌ترۆلا هه‌رێما کوردستانێ ده‌ست پێ بکه.”
ده‌ربارێ هلبژارتنێن هه‌رێما کوردستانێ و گۆت-گۆتکا پاشخستنا وان، سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ گۆت: “مه د جڤینا ئیرۆ دا به‌حسا ڤێ مژارێ نه‌کر، لێ یا کو هوون دبێژن کو مه و یەنەکێ ل سه‌ر پاشخستنا هلبژارتنان ل هه‌ڤ کربه، نه‌خێر تشته‌ک وسا نینه. ئه‌و ئه‌رکا ل سه‌ر ملێ مه بوویه، وه‌که سه‌رۆکاتیا هه‌رێما کوردستانێ و سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ، مه رۆژا هلبژارتنان دیار کریه و ئه‌م ب وێ ڤه پابه‌ندن و پێویسته هه‌موو ئالی ل سه‌ر لدارخستنا هلبژارتنان د ده‌ما خوه دا پابه‌ند بن. هلبژارتن پرسه‌ک گرنگه و په‌یوه‌ندی ب شه‌رعیه‌تا هه‌رێما کوردستانێ ڤه هه‌یه. ئه‌م ناخوازن هلبژارتن بێن پاشخستن و ل سه‌ر ڤێ یه‌کێ مه ب چو ئالیان را رێکه‌فتن نه‌کریه و مه ب چو ئاوای به‌هسا پاشخستنا هلبژارتنێن هه‌رێما کوردستانێ نه‌کریه. هه‌ر د ڤێ ده‌ربارێ دا دبه کو، د ڤێ هه‌فتیێ دا ئه‌م دگه‌ل برایێن یه‌کیتیا نشتمانیا کوردستانێ بجڤن و ئه‌ڤ مژار و پرسێن گرێدایی هه‌رێما کوردستانێ د ڤێ هه‌فتیێ دا، ئه‌م دێ دگه‌ل برایێن یەنەکێ گۆتووبێژ بکن، ب هێڤیا کو بگەهن چاره‌سه‌ریه‌ک گونجاو ژ بۆ وان هه‌موو پرسگرێکێن هه‌نه.”
سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ د ده‌ربارێ ئه‌گه‌رێن سه‌ردانا خوه بۆ وه‌زاره‌تا به‌ره‌ڤانیا فرانسایێ و ڤه‌خوه‌ندنا سه‌رۆک ماکرۆن ژ بۆ سه‌ردانا هه‌رێما کوردستانێ دا ژی گۆت: “د به‌رنامه‌یا ڤێ سه‌ردانا مه دا هه‌بوو کو ئه‌م ب وه‌زیرێ ده‌رڤه یێ فرانسایێ را هه‌ڤدیتن پێک بینن. لێ وه‌که هوون ژی هایدارن وه‌زیرێ ده‌رڤه یێ فرانسایێ ل ڤر نینه. وه‌زیرێ به‌ره‌ڤانیا فرانسایێ به‌رێ ژی سه‌ردانا هه‌رێما کوردستانێ کریه، مه ژی د ڤێ ده‌ربارێ دا کو زێده‌تر ئه‌م به‌حسا پرسا ئه‌وله‌هیا ئیراق و هه‌رێما کودستانێ بکن مه سه‌ردانا وه‌زاره‌تا به‌ره‌ڤانیێ کر. سه‌رۆک ماکرۆن بخوه ژی پێشنیار کر کو ئه‌م ب وه‌زیرێ به‌ره‌ڤانیێ را ل سه‌ر ڤان مژاران باخڤن. بریار بوو کو، کۆنفه‌رانسا سێیه‌مین ل به‌غدایێ بێ لدارخستن، لێ نها ئه‌و کۆنفه‌ره‌نس هات پاشخستن، تشتێ من ژ برێز ماکرۆن فێم کر ئه‌و پابه‌نده سه‌ردانا ئیراقێ بکه و من ئه‌و ڤه‌خوه‌ند کو د چارچۆڤه‌یا سه‌ردانا خوه یا بۆ ئیراقێ دا سه‌ردانا هه‌رێما کوردستانێ ژی بکه. خوه‌شبه‌ختانه قه‌بوول کر کو د چارچۆڤه‌یا سه‌ردانا خوه یا بۆ به‌غدایێ دا دێ سه‌ردانا هه‌رێما کوردستانێ ژی بکه.”
سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی د به‌رسڤا پرسیاره‌که دن دا ل سه‌ر پرسێن ئیراق و ناڤچه‌یێ و چاره‌سه‌رکرنا پرسا مووچه و بوودجه‌یا هه‌رێما کوردستانێ گۆت: “هه‌لبه‌ت مژارێن گۆتووبێژێن مه ب ته‌نێ مژارا ئیراقێ نه‌بوو. هه‌لبه‌ت تشتێن کو ل هه‌رێمێ دقه‌ومن ب ئاوایه‌کی ژ ئاوایان باندۆرا خوه ل سه‌ر ئیراق و هه‌رێما کوردستانێ ژی هه‌یه، ئه‌ڤ مژاره‌که سه‌ره‌که یا گۆتووبێژێن من دگه‌ل برێ ماکرۆن بوو، وی ب خوه ژی به‌ریا جڤینێ ئاماژه ب وێ یه‌کێ کر بوو. ئه‌م ل سه‌ر ڤێ یه‌کێ ب به‌رفره‌هی ئاخڤین. د مژارا مووچه‌یان دا ژی، هه‌لبه‌ت، وه‌ک کو هوون ژی دزانن و من به‌رێ ژی گۆتبوو و دخوازم ته‌که‌ز ژی بکم، حکوومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ ب هه‌موو ئاوایی چوویه پێش کو ب ئاوایه‌کی شه‌فاف ل سه‌ر ڤێ پرسێ ته‌ڤگه‌ریایه و هه‌موو داتا ب ئاوایه‌کی رێکووپێک دگه‌ل به‌غدایێ هاتنه گۆتووبێژکرن. تشتا کو ئه‌ز نها دخوازم بێژم ئه‌وه کو ب راستی چو به‌هانه نینه کو به‌غدا مووچه‌یێن کارمه‌ندێن هه‌رێما کوردستانێ، وه‌که به‌شه‌ک ژ ئیراقێ، نه‌شینه. ئه‌م ب هه‌موو رێکه‌فتنان پابه‌ند بوون و هێڤیێن هه‌رێما کوردستانێ ژ به‌غدایێ ژی ئه‌وه کو د زووترین ده‌م دا ئه‌ڤ پرسگرێک وه‌ره چاره‌سه‌رکرن. ب چو ئاوایی نابه کو پرسا مووچه‌یێن خه‌لکێ ده‌مه‌که درێژ ببه نووچه‌یا مه‌دیایا ئیراق و هه‌رێما کوردستانێ. هێڤیا مه ژ به‌غدایێ یه و ئه‌م هێڤیدارن د زووترین ده‌م دا ڤێ پرسگرێکێ چاره‌سه‌ر بکه.”
ده‌ربارێ هنارده‌کرنا نه‌فتا هه‌رێما کوردستانێ و ئاسته‌نگیێن ل پێشیا وێ، سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ گۆت: “تشتا کو نها هه‌یه، پرسگرێک ب به‌غدایێ را یه، ژ به‌ر کو ترکیێ گۆتیه ئه‌و ئاماده‌یه و ڤێ یه‌کێ قه‌بوول دکن. نها ل سه‌ر وێ یه‌کێ مایا کو هنده‌ک رێکار هه‌نه دڤێ ل سه‌ر وان ب به‌غدایێ را ل هه‌ڤ بکن، وه‌ک میناک گرێبه‌ستێن کۆمپانیایێن کو ل هه‌رێما کوردستانێ په‌ترۆلێ ده‌ردخن کۆنتراکتێن وان ل هه‌رێما کوردستانێ ژ یێن ئیراقێ جودا نه، تشتێ کو ئیراقێ هه‌یه ژێ را دبێژن خزمه‌تگوزاری/سه‌رڤس، یێن مه نه وسا نه، یێن مه هه‌موو هه‌ڤبه‌شن و ب هه‌ڤبه‌شی مه ب کۆمپانیان را کۆنتراکت کرنه، وه‌ک میناک د قانوونا بوودجه‌یێ دا ژ هه‌ر به‌رمیله‌ک په‌ترۆلا کوردستانێ را ته‌نێ شه‌ش دۆلار دانیه کو، ئه‌ڤ ژی گه‌له‌کی کێمه، دڤێ ئه‌ڤ زێده ببه ژ به‌ر کو وان ژ بۆ خوه ژ ڤێ زه‌تر دانیه، لێ ژ بۆ هه‌رێما کوردستانێ نه‌دانایه. ئه‌ڤ یه‌ک ژ پرسگرێکانه کو پرسگرێکه‌ک ته‌کنیکیه و دڤێ دگه‌ل به‌غدایێ چاره‌سه‌ر ببه، هه‌تا نها ئه‌ز نکارم بێژم کو پرسه‌ک سیاسی یه و به‌غدا رێ ناده په‌ترۆل بهه‌رکه. ب دیتنا من کێشه پرسگرێکه‌ک ته‌کنیکی یه کو دڤێ ئه‌م چاره‌سه‌ریه‌ک گونجاو د ناڤبه‌را هه‌رێما کوردستانێ و به‌غدایێ دا ببینن. ئیراقێ نێزیکی ٥ ملیار دۆلار ژ هنارده‌نه‌کرنا په‌ترۆلا هه‌رێما کوردستانێ وندا کریه. هه‌رێما کوردستانێ دکاربوو د ڤێ پرسێ دا ئالیکار به، نه هنارتنا په‌ترۆلێ نه ته‌نێ زیانێ دگهینه هه‌رێما کوردستانێ، زیانێ دگهینه ته‌ڤاهیا ئیراقێ، ئه‌م هێڤیدارن کو به‌غدا ژی ب هه‌مان شێوه‌یی وێ یه‌کێ ببینه و چاره‌سه‌ریه‌ک گونجاو ببینه کو ب زووترین ده‌م چاره‌سه‌ر ببه. .
ده‌ربارێ باندۆرا کێشه‌یێن هه‌رێمی ل سه‌ر هه‌رێما کوردستانێ، په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما کوردستانێ و فرانسایێ ژ بۆ پاراستنا هه‌رێما کوردستانێ ژ وان پرسگرێکان و هه‌بوونا ترسێ ل سه‌ر قه‌واره‌یا هه‌رێما کوردستانێ، سه‌رۆکێ هه‌رێما کوردستانێ گۆت: “ئه‌ڤ پرسگرێکا کو ل ناڤچه‌یێ هه‌یه ب ته‌نێ په‌یوه‌ندی ب وی جهی ڤه ننه کو پرسگرێک لێ هه‌یه. بێ گومان باندۆرێ ل سه‌ر ته‌ڤاهیا ناڤچه‌یێ دکه و هه‌لوه‌ستا مه یا کو مه ب سه‌رۆک ماکرۆن را گۆتووبێژ کر، ئه‌وه کو مژارا ئالیکاریێن مرۆڤی دڤێ د زووترین ده‌م دا بگهیژه گه‌لێ خه‌زایێ. ئه‌ڤ گاڤا یه‌که‌مه و دڤێ که‌سێن د ده‌ستێ حەماسێ دا ژی بێن به‌ردان و ئازاد کرن. دڤێ رێ بێ خوه‌شکرن کو د پاشه‌رۆژێ دا چاره‌سه‌ریه‌که ستراته‌ژیک ژ ڤێ پرسێ را بێ دیتن. ل گۆری مه چاره‌سه‌ریا راست چاره‌سه‌ریا دو ده‌وله‌تانه، ئه‌ڤ چاره‌سه‌ریه‌ک ستراته‌ژیکه کو ب باوه‌ریا مه ته‌کانه چاره‌سه‌ری یه. ژ هه‌موو ئالیان را دیار بوو کو شه‌ر پرسگرێکێ چاره‌سه‌ر ناکه. ئه‌ڤ پرسگرێک ب سالانه ل ناڤچه‌یێ هه‌یه، لێ ئیسپات کر کو پرسگرێک ب له‌شکه‌ری نایێ چاره‌سه‌رکرن و دڤێ ب رێیا سیاسی بێ چاره‌سه‌رکرن. ب دیتنا من چاره‌سه‌ری ئاڤاکرنا دو ده‌وله‌تانه. نه‌خێر، چو مه‌ترسیه‌ک ل سه‌ر قه‌واره‌یا هه‌رێما کوردستانێ نینه، لێ تشتێ کو نها ل ئیراقێ دقه‌ومه، هێزێن چه‌کدار کو جار-جاران فرۆکه‌یێن بێفرۆکه‌ڤان دشینن هه‌ولێر و عه‌ین ئه‌سه‌د و هن ده‌رێن دن، ئه‌م وسا دفکرن کو ئه‌ڤ یه‌ک ب چو ئاوایی خزمه‌تا ئیراقێ ناکه. ئه‌م وسا دفکرن کو ئه‌ڤ یه‌ک خزمه‌تا هه‌رێما کوردستانێ ژی ناکه و هه‌لوه‌ستا مه ژی ئه‌وه کو دڤێ هه‌ر تشت بێ کرن داکو ئیراق نه‌که‌ڤه ناڤ وان کێشه‌یان دا. ره‌وشا ئیراقێ پر و پر تایبه‌ته و دڤێ ئیراق دوور به و هه‌ولێن جدی بده ژ بۆ چاره‌سه‌رکرنا ڤێ پرسێ ب ئاشتیانه.
سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی د به‌رسڤا پرسیاره‌که کانالا ۸ یا ل سه‌ر گه‌فێن هێزێن نوجه‌بای یێن حه‌شدا شه‌عبی ل دژی ئیسرائیلێ، رێکه‌فتنا ئه‌وله‌کاریێ یا د ناڤبه‌را ئیراق و ئیرانێ دا ل سه‌ر هێزێن ئۆپۆزیسیۆنێ ل کوردستانا ئیرانێ و رۆلا هه‌رێما کوردستانێ د وێ رێکه‌فتنێ دا، گۆت: “هه‌لوه‌ستا مه ئه‌وه کو ئه‌م ناخوازن ئیراق ببه به‌شه‌ک ژ ڤان پرسگرێکان و من چو داخویانی ژ ئالیێ ته‌ڤگه‌را نووجه‌با ڤه نه‌بهیستیه، لێ ئه‌م هێڤیدارن کو سه‌رۆکوه‌زیر، وه‌که فه‌رماندارێ گشتی یێ هێزێن چه‌کدار، دڤێ رۆلا خوه بلیزه و ئه‌م هه‌موو ئالیکاریا سه‌رۆکوه‌زیرێ ئیراقێ بکن کو، ب چو ئاوایی ئه‌ڤ پرس ژ بۆ ئیراقێ نه‌به پرسگرێک. وه‌ک من به‌رێ ژی به‌حس کر، د مه‌ودایه‌ک دوور دا دڤێ چاره‌سه‌ریه‌ک گونجاو ژ بۆ ڤێ پرسێ بێ دیتن. د مه‌ودایه‌ک نێزیک و د ده‌مه‌ک کورت دا دڤێ هه‌ولدان بێن کرن کو ئاگربه‌ست بێ راگه‌هاندن و ئالیکاریێن مرۆڤی بگەهن خه‌زه‌یێ. وه‌که ئه‌م دبینن تشتا کو ئیرۆ ل خه‌زه‌یێ دقه‌ومه نه‌راسته. گاڤ ب گاڤ پشتی ئالیکاریێن کو هاتن دایین دڤێ ئه‌ڤ پرسگرێک د ده‌مه‌که درێژخایه‌ن دا ب رێیێن ئاشتیانه بێ چاره‌سه‌رکرن. ئه‌و پرسا کو په‌یوه‌ندی ب ئیرانێ ڤه هه‌یه، دا ژ وێ یه‌کێ ده‌ست پێ بکم، د ناڤبه‌را ئیراق و ئیرانێ دا رێکه‌فتنه‌ک ئه‌وله‌هیێ هه‌یه. هه‌رێما کوردستانێ به‌شه‌که ژ وێ رێکه‌فتنا ب کۆمارا ئیسلامی یا ئیرانێ را هاتیه ئیمزه‌کرن. ل هه‌رێما کوردستانێ ئه‌م پابه‌ندی ڤێ رێکه‌فتنێ نه و پره‌نسیبه‌ک مه هه‌یه کو، ئیراق و هه‌رێما کوردستانێ نابه ببن ژێده‌رێ ئالۆزیێ و دروستکرنا پرسگرێکان ژ بۆ جیرانێن مه. هه‌رێما کوردستانێ نابه ببه په‌ناگه‌ها هه‌ر گرووپه‌ک چه‌کدار کو بخوازه ل وه‌لاتێن جیران پرسگرێکان چێبکن و ڤه‌گه‌رن هه‌رێما کوردستانێ. خوه‌شبه‌ختانه هێزێن ئۆپۆزسیۆنا کوردێن ل ئیرانێ تێگهشتنه‌کا تام ژ ره‌وشا هه‌رێما کوردستانێ هه‌یه و د ڤی واری دا گه‌له‌ک ئالیکارن. ئه‌م ب وێ رێکه‌فتنێ را پابه‌ندن و دڤێ ئه‌و رێکه‌فتن وه‌ک کو هاتیه ئیمزاکرن بێ یبجیکرن.
ده‌ربارێ گارانتیا پاراستنا جانێ په‌نابه‌رێن سڤیل یێن کوردستانا ئیرانێ د ناڤا کامپان دا، سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی گۆت: “نه‌خشه‌رێیا پێ پرسێ کا چاوا بێ چاره‌سه‌ر کرن ئه‌ڤه؛ پشتی ئه‌و هێز، وه‌که من به‌حس کر، ئالیکار بوون و تێگەهشتنه‌که باش ژ ره‌وشێ را هه‌بوو هاتنه ڤەگوهاستن بۆ ناڤ کامپان. نها دگه‌ل نه‌ته‌وه‌یێن یه‌کبوویی به‌رده‌وام د ناڤا دانووستاننان دانه کو، دڤێ ئه‌و ڤان کامپان بپارێزن. هه‌لبه‌ت گه‌ر نه‌ته‌وه‌یێن یه‌کبوویی هاته ناڤ مه‌سه‌له‌یێ، دڤێ ئه‌ڤ کامپ کامپێن سڤیلان بن و نابه چه‌کدار د وان کامپان دا بن، ئه‌ڤ وه‌که پره‌نسیپێ هه‌ر کامپه‌کێ ل جهانێ. نها نه‌خشه‌رێیا مه یا چاره‌سه‌رکرنا ڤێ پرسگرێکێ وها یه؛ دڤێ هێزێن چه‌کدار د ڤان کامپان دا نه‌بن. یێن دن ژی دێ وه‌ک سڤیل د ڤان کامپان دا بمینن و ئێدی پشتی هینگێ ئه‌و دێ بریارا خوه بدن کا ل کوردستانێ بمینن ب خێر و سلامه‌ت، یان ژی دخوازن بچن جهه‌کی دن؟ ڤێ پرسێ زێده‌تر په‌یوه‌ندی ب وان بخوه ڤه هه‌یه.
