پرۆژه‌یا ده‌وله‌تبوونێ باره‌کێ گرانە ل سه‌ر ملێ پەدەکێ
دارا بیله‌ک
پارتییا ده‌مۆکراتا کوردستان (پەدەکە) ئیراقێ به‌ری نها ۷٦ سالان ژ ئالیێ سه‌رۆکێ نه‌ته‌وەیی مستەفا بارزانی یێ نه‌مر ڤه هاته دامه‌زراندن. بێ گومان پەدەکێ د بن سه‌رۆکاتیا بارزانی یێ نه‌مر دا دیرۆکا سیاسی یا کار و خه‌باتا کورده‌واریێ ژ بۆ دۆزا ئازادیا گه‌لێن کوردستانێ برێڤه‌بر. بارزانی یێ نه‌مر ب تەکۆشین، کار و خه‌باتا خوه رێبازه‌ک ئافراند. هه‌ر ده‌م پەدەکێ رێبازا بارزانی ژ خوه را کریە په‌یره‌وه‌ک و سیاسه‌تا خوه ل گۆرا قۆناخێن جودا و گوهه‌رتنێن ل هه‌رێمێ و جیهانێ دا پێکدهاتن رێڤه‌بر.
دیرۆکا سیاسی یا پەدەکێ و بارزانی بوو بنگه‌هێ دیرۆکا به‌رخوه‌دان و ده‌ستخستیێن مافێن نه‌ته‌وی یێن مله‌تێ کورد. د سه‌رۆکاتیا بارزانی یێ نه‌مر دا د ۱۱ێ ئیلۆنا ۱۹٦۱ێ دا شۆره‌شا ئازادیێ ده‌ستپێکر و ئه‌نجاما شه‌ره‌ک دژوار و خه‌باته‌ک سیاسی یا ناڤده‌وله‌تی سالا ۱۹۷۰ێ ۱۱ێ ئادارێ رێکەفتنا ئۆتۆنۆمیێ د ناڤبه‌را پەدەکێ و پارتییا بەعس دا هاته ئیمزاکرن. ئه‌ڤ یه‌ک ده‌ستکه‌فتیه‌ک دیرۆکی بوو ژ بۆ ناساندن و سه‌رکه‌فتنا خه‌باتا مله‌ته‌کی.
مخابن ئیراقێ رێکەفتنا ئۆتۆنۆمیێ د سالا ۱۹۷٤ێ دا تێکبر و جاردن کورد مه‌جبوور مان به‌رێ خوه دان چیا و ل هەمبه‌ر داگیرکه‌ریا ئیراقێ ده‌ست ب شه‌ر و بەرخوەدانێ کر. لێ پشتی ساله‌کی جیهان هه‌موو ل کوردا بوو یه‌ک و ژ بۆ تێکبرنا شۆره‌شێ، هه‌ردو وه‌لاتێن کو جیهان ب رێڤه دبران، سۆڤیه‌ت و ئەمریکایێ ل هه‌ڤکرن و هه‌ر چار ده‌وله‌تێن هه‌رێمێ یێن داگیرکه‌ر بوون یه‌ک و شۆره‌شا ئازادیێ ب کۆمپلۆیه‌ک ناڤده‌وله‌تی و هه‌رێمی تێکبرن.
لێ پەدەکێ د ده‌مه‌ک کورت دا د ۲٦ێ گولانا سالا ۱۹۷٦ێ دا جاردن خوه دا سه‌رهه‌ڤ و ده‌ست ب شه‌رێ چه‌کداری، شۆرەشا گولانێ، کر و ئه‌ڤ یه‌ک هه‌تا سەرهلدانا سالا۱۹۹۱ێ به‌رده‌وام بوو.
بێ گومان دیرۆکا پەدەکێ گه‌له‌ک درێژه و جهێ نرخاندنێن زانستی و کووره. لێ پشتی سالا ۱۹۹۱ێ پێڤاژۆیه‌ک نوو ژ بۆ پەدەکێ و ژ بۆ کوردا و کوردستانێ ده‌ستپێکر. کورد ئێدی بوون خوه‌دی ستاتویه‌کی، پارله‌مه‌نتۆ یا کوردستانێ هاته ئاڤاکرن و د دیرۆکا سیاسی یا کوردستانێ دا جارا یه‌که‌م سالا ۱۹۹۲ێ هلبژارتن پێکهات و پارله‌مه‌نتۆیا کوردستانێ ده‌ست ب کار و خه‌باتا خوه کر. ئه‌ڤ پێڤاژۆ هه‌تا وه‌ک ئیرۆ، تەڤی هنده‌ک کێماسیان ژی، به‌رده‌وامه.
گەرانتیا سه‌رکه‌فتنا پەدەکێ، د هه‌موو واران دا، رێبازا بارزانی یه. هندی کو پەدەکە ل سه‌ر ڤێ رێبازا پیرۆز سیاسەتێ بکە زوو ب زوو راستا شاشیان نابە. لێ هه‌ر ده‌ما پەدەکە ژ ڤێ رێبازێ دەرکەڤە و ئیهمال بکە و ته‌نێ وه‌ک شیعاره‌کی ب کاربینه، دێ پەدەکە راستی گەلەک خه‌له‌تیان بە. د هەر قۆناخه‌کا کو هندەک که‌سان د ناڤا پەدەکێ دا گه‌له‌ک گوهێ خوە نه‌دانە رێبازا بارزانی و ئه‌و راستی خه‌له‌تیێن مه‌زن بوون. تایبه‌تمه‌ندیەک یا رێبازا بارزانی ئه‌وه کو، هه‌ر ده‌می و د هه‌موو مه‌رجه‌کی دا دڤێ به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ته‌وی ل سه‌ر هه‌ر تشته‌کی دن را بێ گرتن و د هه‌موو پێوه‌ندیان دا بنگه‌ه به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ته‌وی بن. مخابن هندەک د ناڤ پەدەکێ دا رێبازا بارزانی ژ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن بکاتینن. ئه‌ڤ یه‌ک ژی بوو سه‌ده‌مه‌ک مه‌زن کو خه‌لک گازندا ژ پەدەکێ بکن.
ب کورتی ئەز دخوازم بێژم کو ۷٦ سالیا دامه‌زراندنا پەدەکێ دا، دڤێ دیرۆکا سیاسی یا ڤێ پارتییێ ژ ئالیێ رێڤه‌به‌رێن پارتییێ ڤه به‌رچاڤ را بێ ده‌رباس کرن. پێدڤیە رێبازا بارزانی بێ تێگهاندن و ل گۆرا وێ ژی نڤشێن نوو بێنه په‌روه‌ده‌کرن.
پێوسته کو د ۷٦ سالیا خوه دا پەدەکە، خوه به‌رچاڤ را ده‌رباس بکه و ل گۆرا وێ ژی گاڤێن نووژه‌ن پاڤێژه. پرۆژه‌یا هه‌ری پیرۆز یا کو پەدەکە سەرکێشیا وێ دکه پرۆژه‌یا سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێ یه. بێ گومان هه‌تا کو مرۆڤ بگهە ڤێ ئارمانجێ ژی گه‌ره‌کە گه‌له‌ک ئاسته‌نگێن مه‌زن ده‌رباس بکه. لێ پەدەکێ د دیرۆکا خوه دا گه‌له‌ک دەستکەفتیێن زەحمەت ده‌ست خستنە و ئیرۆ ژی ئه‌و هێزا پەدەکێ و سه‌رۆک بارزانی هه‌یه کو بگهە ئارمانجا داویا یا کو گه‌له‌ک کورد وه‌ک خەونەکێ دبینن. هێڤی ئه‌وە کو پەدەکە ڤێ خه‌ونا کوردا بکه راستی.
د ۷٦ مین سالڤه‌گه‌را دامه‌زراندنا پەدەکێ دا کۆنگره‌یا پدکێ یا ۱٤مین تێ ل دارخستن. هێڤی ئه‌وه کو پەدەکە د ڤی کۆنگره‌یی دا چاکسازیێن پێویست پێکبینه و پێڤاژۆیێن قۆناخێن جودا یێن پەدەکە تێ را ده‌رباس بوویە باش بێن نرخاندن.
پرۆژه‌یا ده‌وله‌تبوونا کوردان باره‌کێ گران دده ل سه‌ر ملێ پەدەکێ. ئەز د وێ باوەریێ دا مە کو دڤێ د کۆنگره‌یێ دا ب ڤێ به‌رپرسیاریێ پەدەکە گوهه‌رتنا پێکبینه و هه‌ول بده جاردن وه‌ک د ده‌ما سه‌رۆکێ نه‌مر بارزانی دا پێکهاتی، د ده‌ردۆرا باوه‌ریا ده‌وله‌تبوونا کوردان دا یه‌کێتیه‌ک نه‌ته‌وی پێکبینه و د ڤێ رێیا نیشتمانپه‌روه‌ری دا گاڤا پێویست باڤێژه.
٢٠٢٢.٨.١٦
