قۆناغا بارزانیێن جوان
نه‌ته‌وه‌یا کورد خوه‌دیێ چیرۆکه‌کا گه‌له‌ک درێژ یا ملی یه. سه‌رپێهاتیێن نه‌ته‌وه‌یا کورد، ژ مله‌تێن دن گه‌له‌ک جوودا و تایبه‌تن. دیرۆکا نه‌ته‌وه‌یا کورد، دیرۆکا ئازار، ئێش، تەعدا و قه‌تلیعا مایه. ئه‌و ئێش، ئازار، زه‌حمه‌تی د ڤێ قۆناخێ دا ژی بەردەوامن.
ل دنیایێ هه‌موو نه‌ته‌وه‌یان ده‌وله‌تێن خوه ئاڤا کرن، هه‌زار مخابن به‌س نه‌ته‌وه‌یا کورد خوه‌دیێ ده‌وله‌تا خوە نینه. هه‌گه‌ر باشوورێ کوردستانێ ژ ده‌رڤه بهێلن، نه‌ته‌وه‌یا کورد ل سێ پارچه‌یێن کوردستانێ (ل بالکورێ کوردستانێ، ل ڕۆژاڤایێ کوردستانێ، ل ڕۆژهلاتا کوردستانێ) ژ هه‌موو مافێن خوه یێن ملی، ده‌ستهلاتداری، سه‌روه‌ری بێ پارن. مه‌تینگه‌هکاریا چار ده‌وله‌تێن کۆلۆنیالیست ئه. کوردستان هاتیه ئیشگال کرن. ل باشورێ کوردستانێ ژی که‌رکووک د سه‌ری دا و گه‌له‌ک هه‌رێمێن دن د بن داگیركەریێ دا نه. هه‌موو ده‌وله‌مه‌ندیێن کوردستانێ تێن تالان کرن.
نه‌ته‌وه‌یا کورد، ژ بۆنا کو ژ ڤێ ستاتویێ خه‌لاس ببه، وه‌لاتێ خوه ئازاد بکه، ده‌وله‌تا خوه یا ملی ئاڤا بکه، 200 ساله د ناڤ تێکۆشینا ڕگاریخواز دا یه. ئه‌ڤ تێکۆشینا ملی هێشتا بەردەوام دکه.
ژ ته‌کۆشینا ملی یا کوردستانێ ڕا گه‌له‌ک که‌سێن گرانبووها، مالباتان، عەشیره‌تان، میران و شێخان و ئاغایان سه‌رۆکاتی کرن. ژ ده‌رڤه‌یی بارزانیان ته‌ڤایان شکه‌ست خوارن، لێ پشت ڕه ژی نکارین پشتا خوه ڕاست بکن و ژ تێکۆشینا ملی یا نه‌ته‌وه‌یا کورد ڕه سه‌رۆکاتیێ بکن.
بارزانیان ژی، سه‌د ساله کو ب گه‌له‌ک ئاوایان، پشتی سالا 1946ێ ژی ب پارتیا دەمۆكراتا كوردستانێ (پەدەكە) ژ تێکۆشینا ملی یا کوردستانێ ڕا پێشه‌نگیێ دکن. وان ژی ده‌م-ده‌م شکه‌ستن دیتن، لێ پشتی شکه‌ستنێ ژ نووڤه ڕابوون سه‌ر پیا و ژ بۆنا ڕزگاری و ئازادیا کوردستانێ شه‌ر کرن.
ده‌ما کو ئه‌و د ناڤ شه‌رێ ملی دا بوون ژی، به‌شێن دن یێن کوردستانێ ژی ب وان ڕا بوون، ئان ب وان ڕا د ناڤ تیفاقێ دا بوون، ئان ب وان ڕا د ئه‌نیه‌کێ دا بوون.
هیچ شک نینە کو بارزانیان د تێکۆشینا نه‌ته‌وه‌یا کورد دا خوه‌دیێ ڕۆله‌کا گه‌له‌ک دیرۆکی، گرینگ، دۆمدارن. هه‌ر ده‌مێ ژی ژ بۆنا ده‌ستهلاتداریا کوردستانێ خه‌بات و تێکۆشین مه‌شاندنه. ئه‌و تێکۆشینا وان ژی د گه‌له‌ک مه‌رحه‌له‌یان و قۆناغان ڕا ده‌رباس بوونه.
قۆناغا یه‌که‌مین یا تێکۆشینا بارزانیان، قۆناغا شێخ ئه‌ڤدلسه‌لام بارزانی یه. ئه‌ڤ قۆناغا د ده‌ما ئیمپه‌راتۆریا ئۆسمانی دا دۆماند. ئه‌نجاما تێکۆشینا شێخ ئه‌ڤدلسه‌لام، ئیمپه‌راتۆریا ئۆسمانی مه‌جبوور بوو کو ب وی ڕا په‌یمان چێ بکه. ب ئاوایه‌کی ئۆتۆنۆمبوونا هەرێما کوردستانێ و داخوازێن د به‌رنامه‌یا وی ده هاتبوون دیار کرن، بپه‌ژرینه.
مرۆڤ دکاره “ قۆناغا شێخ ئه‌ڤدلسالام بارزانی”، وه‌ک قۆناغه‌کا ڕه‌فۆرمپارێزی/چاكسازیخوازی ژی ب ناڤ بکه. ئه‌و به‌رنامه‌یا وی ژ بۆنا ڤێ قۆناغێ ژی زیندی دیار دکه.
هه‌زار مخابن ئیمپه‌راتۆریا ئۆسمانی پشتی گه‌له‌ک فێل و پلانێن قرێژ شێخ ئه‌ڤدلسه‌لام بارزانی دیل گرت، دارزاند و ئیدام کر.
لێ تێکۆشینا بارزانیان دۆماند.
قۆناغا دویەمین یا بارزانیان، “قۆناغا ئه‌حمه‌د-مه‌له مسته‌فا بارزانی “ یه. د ڤێ قۆناغێ دا ژی ژ بۆنا ئازادی و ڕزگاریا کوردستانێ سه‌رهلدانێن ملی هاتن مه‌شاندن. ڤان سه‌رهلدانان گه‌له‌ک هه‌رێمێن کوردستانێ ڕزگار کرن. لێ د ئه‌نجامێ دا دژمن ب سه‌رکه‌ت.
لێ تێکۆشینا بارزانیان داوی نه‌بوو.
قۆناغا سێیەمین یا بارزانیان، “قۆناغا سه‌رۆک مه‌له مسته‌فا بارزانی” یه. د ڤێ قۆناغێ دا به‌س ل باشوورێ کوردستانێ نه ل ڕۆژهلاتا کوردستانێ ژی تێکۆشینا ملی هات مه‌شاندن. ل ڕۆژهلاتا کوردستانێ د ئاڤاکرنا ده‌وله‌تا کوردستانێ یا مه‌هابادێ دا ڕۆله‌كا گرینگ گرتن سه‌ر ملێ خوه.
پشتی کو سه‌رۆک مه‌له مسته‌فا بارزانی و هه‌ڤالێن وی چوون یه‌کێتیا سۆڤیه‌تێ، خه‌باتا وان بوو خه‌باته‌که ناڤنه‌ته‌وه‌یی.
بارزانیان د سالا 1958 ێ دا ژ یه‌کێتیا سۆڤیه‌تێ ڤه‌گه‌ریان کوردستانێ و ئیراقێ، دیسا خه‌باتا خوه یا ملی مه‌شاندن. د سالا 1961 ێ دا شۆره‌شا ملی یا ئیلۆنێ بلند کرن. ئه‌نجاما شۆره‌شا ملی یا ئیلۆنێ، ئۆتۆنۆمیا کوردستانێ قه‌زه‌نچ کرن. نه‌ته‌وه‌یا کورد ل کوردستانێ بوو ده‌ستهلاتدار. حکومه‌تا کۆلۆنیالیست یا بەعسیا مه‌جبوور بوو کو سه‌رێ خوه ل به‌ر شۆره‌شا کوردستانێ بچەمینە. په‌یمانا 11 ێ ئادارا 1970 ێ ب سه‌رۆک مه‌له مسته‌فا بارزانی ڕه ئیمزا بکه.
سه‌رۆک مه‌له مسته‌فا بارزانی د سالا 1974 ێ دا ئۆتۆنۆمیا کوردستانێ ل هه‌مبه‌ری ئێرشا ده‌وله‌تا داگیرکه‌ر و کۆلۆنیالیست یا ده‌وله‌تا عیراقێ پاراست. هه‌زار مخابن ئه‌نجاما خیانه‌تا ئه‌مه‌ریکایێ و ئیرانێ ژ بۆنا کو نه‌ته‌وه‌یا کورد نایێ قرکرن شه‌ر دا ڕاوه‌ستاندن.
لێ خه‌باتا ملی یا باشورێ کوردستانێ ڕانه‌وه‌ستیا.
ژ بۆنا بارزانیا قۆناغه‌کا نوو یا چارەمین ب ئیدریس بارزانی و مه‌سعود بارزانی ده‌ست پێ کر. وان ژی شۆره‌شا ملی یا گولانێ د سالا 1976 ێ دا ئۆرگانیزه کرن و ب هه‌ڤالێن خوه یێن هێژا را دەست ب شۆرەشێ كرن.
پشتی کو ئیدریس بارزانی ژی ژیانا خوه ژ ده‌ست دا، قۆناغا پێنجەمین یا مه‌سعود بارزانی ده‌ست پێ کر. د ڤێ قۆناغێ دا، پارتیا دەمۆكراتا كوردستانێ (پەدەکێ) و یەكێتیا نشتمانیا كوردستانێ (یەنەکێ) ب هه‌ڤ ڕا بریارا ده‌وله‌تا فه‌ده‌رال یا عیراقێ و ده‌وله‌تا فه‌ده‌رال یا کوردستانێ دان. مه‌جلیس ئاڤا کرن. هلبژارتن پێک ئانین. حکومه‌تا کوردستانێ ئاڤا کرن. د سالا 2005ێ دا ب هه‌ولدانا سه‌رۆک مه‌سعود بارزانی ل عیراقێ بریارا ده‌وله‌تا فه‌ده‌رال یا عیراقێ ب ڕه‌فه‌راندوومێ و ب ماکه‌زاگۆنه‌که فه‌ده‌رال هات ئاماده کرن، دا قه‌بوول کرن. مه‌سعود بارزانی پشتی پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د، د پارلامه‌نتۆیێ دا ب هلبژارتنێ بوو سه‌رۆکێ کوردستانێ.
مەسعود بارزانی ل باشورێ کوردستانێ سه‌رۆکاتیه‌کا گه‌له‌ک هێژا مه‌شاند. ئه‌و بوو سه‌رۆکه‌كێ ناڤنه‌ته‌وه‌یی.
ب خیره‌ت و خه‌باتا وی، بریارا ڕه‌فه‌راندووما سه‌رخوه‌بوونا کوردستانێ هات داین. د ڕه‌فه‌راندوومێ دا نه‌ته‌وه‌یا کورد بریارا ده‌وله‌تا سه‌ربخوه دا. ئه‌و بریارا د قۆناغا مه‌سعود بارزانی دا بوو بریارا تایبه‌ت یا دیرۆکی. مه‌سعود بازرانی ژی د دل و چاڤێن مله‌تێ کورد دا مه‌زنتر کر.
نووها ژ بۆنا بارزانیان قۆناغه‌کا نوو ده‌ست پێ کر. ئه‌ڤ قۆناخا ژی “قۆناخا بازرانیێن جوان” ه. قۆناغا شه‌شه‌مینه. ب سه‌رۆکتیا ده‌وله‌تا فه‌ده‌رال یا کوردستانێ نێچیرڤان بارزانی و سه‌رۆکوه‌زیرتیا مه‌سرور بازرانی ده‌ست پێ دکه.
وه‌ک تێ زانین نێچیرڤان بارزانی ده‌مه‌ک درێژه کو سه‌رۆکوه‌زیرێ کوردستانێ یه. پشتی هلبژارتنا گشتی یا ئیلۆنا 2018 ێ ل باشوورێ کوردستانێ پارلامه‌نتۆیێ د گولانا 2019 ێ دا ژ بۆنا سه‌رۆکتیا ده‌وله‌تا فه‌ده‌رال یا کوردستانێ قانوونه‌ک په‌ژراندن. پشتی ڤێ قانوونێ نێچیرڤان بارزانی وه‌ک سه‌رۆکێ کوردستانێ هات هلبژارتن.
سه‌رۆکێ کوردستانێ د 10 ێ حه‌زیرانا 2019 ێ دا ژی ل پێش سه‌رۆک مه‌سعود بارزانی، پارلامه‌نته‌رێن کوردستانێ، سه‌رۆککۆمار و سه‌رۆکمه‌جلیس و سه‌رۆک حکوومه‌تا عیراقێ، هه‌زار مێڤانێن هه‌رێمی و ناڤنه‌ته‌وه‌یی سۆند خوار، ده‌ست ب خه‌باتێ کر.
سه‌رۆکێ کوردستانێ نێچیرڤان بارزانی د چارچۆڤه‌یا یاسایێ دا مه‌سرور بارزانی وه‌ک سه‌رۆکوه‌زیر په‌ژراند. مه‌سروور بارزانی ژ بۆنا کو حکومه‌تا کوردستانێ ئاڤا بکه خه‌بات دکه.
گه‌له‌ک ئاشکه‌ره یه کو ل پشت هه‌ردو جوانێن بارزانیان، میراتەکا گه‌له‌ک خورت، قه‌دربلند، ملی، ب شه‌ره‌ف هه‌یه.
ئه‌و هه‌ردو لاوێن و برازیێن ئیدریس بارزانی و مه‌سعود بارزانی نه.
لێ ئه‌و د هه‌مان ده ب په‌روه‌رده، جه‌رباندن، خه‌باتا خوه بوون بارزانیێن جوان.
بارزانیێن جوان، به‌س گرێدایی دیرۆک و تێکۆشینا بارزانیان نه‌بوون سه‌رۆکێ کوردستانێ و سه‌رۆکوه‌زیرێ کوردستانێ: ئه‌و ب خوه ژی ب په‌روه‌ردایی یا خوه، ب خه‌بات و قه‌بلیه‌تا خوه، ئه‌ڤ پۆستان حه‌ق کرن.
هیچ شک نینە کو پەدەکێ ژی ئه‌و ده‌رفه‌ت دا وان. ئه‌و به‌رپرسیارێن پایه‌بلند یێن پەدەکێ نه.
گه‌ل ژ وان گه‌له‌ک ب هێڤی نه کو ئه‌و خه‌باته‌کا باش بکن. کوردستانێ ب هه‌ر ئاوایی؛ ژ ئالیێ ئیداری، ده‌مۆکراتیک، ئابۆری، چاندی، حقووقی، دادگه‌هی دا پێش بخن.
مرۆڤ د ئه‌نجامێ دا دکاره ببێژه کو ڕۆلا بارزانیان د ته‌ڤگه‌را ملی یا کوردستانێ دا دیرۆکی و دۆمدار و دائیمیه. باندۆرا ته‌ڤگه‌را وان ل سه‌ر هه‌موو کوردان و هه‌موو پارچەیێن کوردستانێ هه‌یه. وان هیچ وه‌خته‌کی ژ بۆنا نه‌ته‌وه‌یا کورد خوه نه‌دانه ئالیه‌کی و هه‌ر ده‌مێ ژی پێشه‌نگ بوونه. ئه‌و شه‌رڤان و پێشمه‌رگه‌یێن مله‌تێ کورد بوونه.
ئامەد 2019.06.21
ئیبراهیم گوچلو
