لێكۆلین: پەیوەندیێن ئیران و ئەمریكایێ
په‌یوه‌ندیێن ئه‌مریكا و ئیرانێ ..ئاراسته و گورانكاری
كاریگه‌ریێن وێ یێن هه‌رێمایه‌تى و تایبه‌ت ل سه‌ر عیراقێ
نڤیسین: رمضان نصرالدین کێڤلى
ده‌ستپێك:
گومان تێدا نینه په‌یوه‌ندێن ئه‌مریكا وئیرانێ په‌یوه‌ندیێن مێژویى گەلەك دكه‌فنن، لێ د ماوێ چل سالێن بوری دا گەلەك گورانكاری ل ڤان په‌یوه‌ندیان دورست بونه. ده‌مێ ئه‌م دبێژن چل سال مه‌ره‌م ژێ ئه‌وه پشتى شوره‌شا ئیرانێ شیاى سه‌ربكه‌فە و سیسته‌مه‌كێ ئیسلامى ل ئیران ھاتیە راگه‌هاندن و ده‌وله‌تا فقیه ھاتیە دورست كرن. دیسان ل سه‌ر گه‌له‌ك ئاستان ئه‌ڤ پەیوەندیە وه‌كو ناكوكى یان ژى هه‌ڤكارى ھەبوینە چ ئابورى یان سیاسی و كاریگەریێن ئه‌ڤان په‌یوه‌ندیان ل سه‌ر په‌یوه‌ندیێن دوقولى ژى ھەبوینە دیسان ل سه‌ر هه‌رێما روژهه‌لاتا ناڤه‌راست ب گشتى و تایبەت ل سه‌ر كه‌نداڤى عه‌ربى ھەبوینە..
ئیدارا نوكه یا ئه‌مریكا پشتى كو ل 20ێ كانونا دویێ2017ێ ده‌ستهه‌لات ل ئه‌مریكا وه‌رگرتى گه‌له‌ك پێنگاڤێن دژى ئیرانێ به‌رجه‌سته كرن، نه‌خاسمه ئه‌و رێكه‌فتنا دنافبه‌را ئیدارا باراك ئوباماى و ئیرانێ دا ھاتیە ئه‌نجام دان ل 6ێ ئادار تا 2ێ نیسان 2015 ل لوزان ل وه‌لاتى سویسرا ھاتیە ئه‌نجام دان ل وى ده‌مى بریار ھاتیە دان ب قوناغێن جودا جودا هه‌مى سزا ل سه‌ر ئیرانێ بهێنه راكرن به‌رامبه‌رى وێ چه‌ندێ ئیران حازر بە ده‌ست به‌ردارى پروژێ خویێ ئه‌تومى بە و رێكێ بده لژنێن ناڤده‌وله‌تى چاڤدێریا دۆسیەیا وێ یێ ئەتومی بكه، هه‌ر ل وى ده‌مى ئه‌ڤ رێكه‌فتنه ل نافخویا ئیرانێ و ل جمهوریان ژی ل ئه‌مریكا بو جهێ كێش و ڤه‌كێشێ كو ب باوەریا پارتیا كۆماری یا ئەمریكا ئه‌ڤ رێكەفتن دژى به‌رژوه‌ندێن بالا یێن ئەمریكا نه ل ده‌ڤه‌رێ. حسێن موسیان بالیوزى ئیرانێ وه‌سا دته دیاركرن كو ئیرانێ باشترین په‌یوه‌ندى ل سه‌ر ده‌مێ باراك ئوباماى دگەل ئەمریا ھەبوونە و د مێژویا هه‌ردو وه‌لاتاندا ئه‌ڤ پەیوەندیە د ئه‌رێنى بوینه.
ئیدارا سەرۆك ترامب ل ده‌ستپێكا خو كار ل سه‌ر هندێ كر كو ژ رێكه‌فتنا ئه‌تومى ده‌ربكه‌فە و ئه‌وبو ل گولانا سالا 2018ێ ترامب بریار دا ژ وێ رێكه‌فتنێ ده‌ربكه‌فە و ستراتەژیا نوو به‌رامبه‌رى ئیرانێ راگه‌هاند ژوانا :
- ده‌رچوون ژ رێكه‌فتا ئیرانێ وه‌لاتێن 5+1
- دوپاتیكرن ل سه‌ر ئابلوقه و سزاێن ئابورى
- هه‌مى چالاكیێن خوە یێن سیاسی و ئابورى و راگه‌هاندنى ل سه‌ر هندى ئارەستەكرن كو ئیران سلوكێ خوە یێ سیاسی ل ده‌ڤه‌رێ ب گوهورە.
وه‌زارتا ده‌رڤه یا ئه‌مریكى ل راپورتا خوە یا سالانەدا ئیرانێ ب مه‌زنترین وه‌لاتێ پشته‌ڤانیا تەرورێ تومبار دكە و ژ ئه‌نجامێ ئه‌و رێكه‌فتا ھاتیە كرن مه‌ترسیێن وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ گەلەك بوینه هه‌مبه‌رى ئه‌ڤێ رێكه‌فتنێ ژ وانا وه‌لاتێن كه‌ندافى گەلەك ره‌خنه ل سه‌ر ئه‌ڤێ رێكه‌فتنێ گرتینه كو ئه‌ڤ رێكه‌فتنه ب به‌لاشى بو ئیرانێ ھاتیە به‌حشین بێی كو ئیران سیاسه‌تێن خوە ل ده‌ڤه‌رێ ب گوهورە تیابەت سیاسه‌تنێن مایتكرنێ ئانكو تدخل د كاروبارێن وان وەلاتان دا. سعودیێ هه‌ر زوى به‌لاف كر كو ئه‌ڤ رێكه‌فتنه دى ببە هوكارێ زێده‌بوونا نفوزا ئیرانێ ل عیراق، سوریا، یەمەن، بەحرێن و لبنانێ، ئیران دشێت شه‌رێ ب وه‌كاله‌ت دژی به‌رژوه‌ندیێن ڤان وه‌لاتان بكه تایبەت ل بن ناڤێ مقاومه دژى ئیسرئیلى. هه‌لوێستێ ئیسرائیلێ وه‌كو هه‌ڤپه‌یمانه‌كا ئەمریكا دژى ئه‌ڤێ رێكه‌فتنى بو.
گه‌شه‌سه‌ندنێن هه‌لوێستێ ئه‌مریكى ل سه‌ر ده‌مى سه‌رۆك ترامب:
- ڤه‌كێشان ژ رێكه‌فتنا ئەتومی: به‌هانه ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ هاتنه به‌لافكرن كو ئیرانێ گەلەك مفا ژ فه‌راغا سیاسی ئه‌وا ل سه‌ر ده‌مێ ئوباماى دورست بوى ل ده‌ڤه‌رێ وه‌رگرتیه و پێگه‌هێ ئەمریكا ل عیراق و وه‌لاتێن دى لاواز بویه و نفوزا ئیرانێ گەلەك بهێز بویه و ئه‌ڤ رێكه‌فتنه بویه هوكارێ هندێ كو داهاته‌كێ مه‌زن بو ئیران بهێته زڤراندن و بڤى داهاتى پشته‌ڤانێێ ل گروپێن خوە یێن به‌رژوه‌ندا بكه ئه‌وێن ل ولاتێن كه‌نداف وسورێى و عراق و یەمەن وفەلەستین ولبنان ناڤى مقماما ئێسلامى دژى به‌رژوه‌ندێن ئێسرائیلێ كاربكه.
- دوباره دانانا ئابولقه و سزایێن ئابورى ل سه‌ر ئیرانێ : نه‌هێلانا بكارئینانا دولارى ل كه‌نالێن مه‌سرفى و نه‌هێلانا تعاملا زێرى و هه‌مى وان معادنێن وه‌كو وان و راوستاندنا بازرگانیێ وه‌كو ئه‌لمنیوم و ئاسن و نابێت پارێ ئیرانێ ریال ل ده‌رڤه بهێته كه‌رێن و قوناغا سێى ژى سفركرنا به‌رهه‌مێ نه‌فتا ئیرانێ یه ل ده‌ڤه‌رێ .
- پلانا مایك پومپیو :ل گوتارا خویا 12/3/2018ێ ل په‌یمانگه‌ها (هێرتێغ )ل واشنتن وه‌زیرى ده‌رڤه یێ ئەمریكا داخویاكرن كو ئیرانێ ئه‌و رێكه‌فتن بخوە ئیستعلال كریه كو ده‌ڤه‌را روژهه‌لاتا ناڤه‌راست بكه‌ته ده‌ڤه‌را شه‌رو و ناكوكیان و ئه‌و داهاتى بده‌س ئیرانێ كه‌فتى ژ ئه‌نجامێ رێكه‌فتنا ئەتومی بكاردئینن بو پشته‌ڤانیا تەرورێ ل دەڤەرێ تایبەت بو حزبالله و حوسیان و هنده‌ك گروپێن ملیشیایى ل عیراقى و 12 مه‌رج ژلایێ وێڤه هاتینه راگه‌هاندن كو ئه‌گه‌ر ئیران ئه‌ڤان مه‌رجان جى به‌جى بكه‌ت بو سفككرنا ئابولقێن سیاسی و ئابورى و بوزانێن ل هه‌ردو 12 مه‌رجان دا بومبێو ب په‌ێڤا (پێدڤىه ل سه‌ر ئیرانێ) ده‌ست ب گوتن و به‌لافكرنا وان مه‌رجان كریه، ژوانا :
- پێدڤىه ل سه‌ر ئیرانێ هه‌مى وان بزاڤێن خوە یێن له‌شكه‌رى و ئەتومی جرد بكه‌ت بو ئاژانسا ده‌ولى یا تاقا زه‌رى پێش كێش بكه‌ت و پێویسته ده‌ستبه‌ردارى ئه‌ڤان چالاكیان بە و ڤه‌كولین ل ڤان چالاكیان بهێنه كرن .
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ یورانیوم راوه‌سینیت و نابە هه‌ولدانا بكه‌ت مادى بلوتونیوم یێ نوو دورست بكه و رابت ب گرتنا (ماعل میاه سقیله).
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ رێكى بده ئاژانسا ده‌ولى ل هه‌مى وێستگه‌هێن وێ یێن لەشكه‌رى و نه له‌شكه‌رى ه‌ست هه‌لاتێن رها هه‌بن .
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ دورستكرنا صاروخێن بالێستى راوەستینە و هه‌مى وان صاروخان راوستینە یێن شیانا هه‌لگرتنا چه‌كى ئه‌تومى هه‌بن.
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ هه‌مى وان هاولاتیێن ئه‌مریكى ئازاد بكه و وه‌لاتیێن هه‌ڤپه‌یمانى وێ ل سه‌ر وان توهمه‌تێن بى بنه‌ما گرتین.
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ پشته‌ڤانىكرنا تەرۆرێ راوه‌ستێن ل روژهه‌لاتا ناڤه‌راست تایبەت بو حزبالله و بزاڤا جماس و رێكخراوا جهادا ئیسلامى.
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ پشته‌ڤانیا خوە بو ملیشایێن حوسى ل یەمەن ب دوماهێك بینە بو هندێ پروسا ئاشتىێ دورست بە
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ خو ڤه‌كێشیت ژ سورێىێ و هه‌مى هێزێن خو یێن به‌لافكرین.
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ پشته‌ڤانیا خو بو بزاڤا تالیبان راوه‌ستینە ل ئه‌فغانستان.
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ رابیت ب راوه‌ستاندنا پشته‌ڤانىكرنا فەیلەق قدس ئه‌وا گرێداێى پاسداران و هه‌مى وان تەرۆریستێن ل جێهانى.
- پێویسته ل سه‌ر ئیرانێ هه‌مى وان ره‌فتارێن خو راوه‌ستتنە ئه‌وێن دبنه هوكارێ گه‌ڤ و مەته‌رسیێ ل سه‌ر ولاتێن جیران و تایبەت وه‌لاتێن هه‌ڤپه‌یمانێن ئەمریكا ژوانا ئیسرائیل وسعودیه و ئیمارات.
- گروپا كارێ ئیرانێ: بو جێ به‌جێ كرنا ستراتەژیا ئه‌مریكى به‌رامبه‌رى ئیرانێ وه‌زیرى ده‌رڤه یێ ئەمریكا مایك پومبێو ل 16/08/2018ێ گروپه‌ك دورست كریه ب سه‌رپه‌رشتیا (براێن هوك)رێڤه‌به‌رێ پلاندانانێ ل وه‌زاره‌تا ده‌رڤه یا ئەمریكا بو دووڤچوونا به‌رنامه و پلانێن هاتینه جى به‌جى كرن دژى ئیرانێ.
گه‌شه‌سه‌ندنا هه‌لوێستێ ئیرانێ:
- سزایێن ئابورى :
- پشتى سه‌پاندنا سزایێن ئابورى هه‌ر ئێكسه‌ر سه‌رۆك روحانى گە‌فێن گەلەك مه‌زن ل گەلەكبه‌ىێ وه‌لاتێن كه‌نداف كرن تایبەت سعودىێ و ل داخویانیا خودا ل 1/7/2018ێ دبێژە؛ سه‌ره‌راى كو ئەمریكا دڤێت به‌رهه‌مئینانا نه‌فتا مه ب ئێكجارى راوه‌ستینە به‌لێ ئه‌و رامانا ئه‌ڤێ داخویانىێ و سزایێ نوزانن ئه‌گه‌ر هه‌وه شیان هه‌بن ئه‌ڤى چه‌ندى بكه‌ن.
- وه‌زیرى نافخوە یێ ئیرانێ دبێژەا؛ ئه‌م 24 ده‌مژمێران چاڤێن خوە ڤگرن دێ ب ملیونان په‌نابه‌ر قه‌ستا ئەورۆپا كن و شیان هه‌نه 5000 ته‌نێن مادێن بێ هوشكه‌ر ده‌ربازى ئەورۆپا ببن.
- سه‌ركردێ هێزێن ده‌ریایى یێ ئیرانێ ررزا تنكسێرێ گه‌ڤێن داخستنا تەنگئاڤا هرمز دكە.
- دانوستاندن دگه‌ل ئەمریكا : ئه‌ڤ بابه‌ته ھاتیە ئێك لاكرن ژلایێ مرشدێ بلند عەلى خامەنەیی ڤه پشتى كو دیداره‌ك دگه‌ل روحانى ئه‌نجام داى ل 29/8/2018ێ ئه‌ڤا به‌رى نوكه جى بوى به‌رهه‌مێ دانوستاندنێن مه‌بویه دگه‌ل ئیدارا به‌رى یا ئه‌مریكى به‌لێ داخویانیێن به‌رپرسێن وان یێن وه‌قح وه‌كو ئه‌و دبێژێت كو دى شەری به‌رامبه‌رى ملله‌تى ئیرانێ بلند كن له‌ورا مه هیج دانوستاندنه‌ك دگه‌ل وان نابە ب چ شێوه‌كى.
- توماكرنا سكالایێ ل دادگه‌ها دادا ناڤدوله‌تى محكمه عدل دولی: سه‌ره‌راى كو په‌یوه‌ندیێن وان یێن دبلوماسى ژ سالا 1980 قوت بونه به‌لێ ده‌ستهه‌لاتا ئیرانێ به‌رده‌وام پێگیرى ب رێكه‌فتنا وان یا هه‌ڤالێنى دكر ئه‌وا ل سالا 1955 دگه‌ل محمد رزا په‌هلوى ھاتیە ئه‌نجام دان. وه‌لاتێ ئیرانێ ئه‌ڤ سكاله تومار كریه كو ئەمریكا سه‌رپێچا ئه‌ڤێ رێكه‌فتنێ كریه ل 28/8/2018 محكمه عدل ئه‌ڤ سكاله وه‌رگرتیه چاڤ خشاندنه‌ك لى كریه.
بهێزترێن هه‌لوێستێ ئه‌مریكى ئه‌وبو سەرۆك ترامب ل 8/4/2019ێ قوات حرس سەوری یێن ئیرانێ كرنه د لیستا تەرۆرێ دا گومان نینه ئه‌و ئه‌ڤ چه‌نده بویه جهێ دلخوەشیا پرانیا وه‌لاتێن كه‌نداڤێ نه‌خاسمه ئیمارات وسعودیه چونكه رولا ئه‌ڤان هێزێن ئیرانێ گەلەك خراب بویه ل دەڤەرێ و دژى به‌رژوه‌ندیێن ئەمریكا كار كرنه د لیستا تەرۆرێ دا گومان نینه ئه‌و ئه‌ڤ چه‌نده بوێه جهى دلخوەشیا پرانیا وه‌لاتێن كه‌نداڤىێ نه‌خاسمه ئیمارات وسعودیه چونكه رولا ئه‌ڤان هێزێن ئیرانێ گەلەك خراب بویه ل دەڤەرێ و دژى به‌رژوه‌ندیێن ئەمریكا كار كرنه و ئه‌ڤ هه‌لوێسته یێ گونجایه دگه‌ل هه‌لوەستێ ئیسرائیلى. ئه‌ڤ هێزه راسته‌خوە ب خامەنەیی
ڤه گرێداینه و پرانیا ده‌ستهه‌لاتێن له‌شكه‌رى د ده‌ستێ وى دا نه..
كاریگه‌ریا وێ ل سه‌ر عیراقێ و ده‌ڤه‌رێ:
ئیرانێ ده‌ڤه‌رێن گەلەك ل عیراقى وه‌كو نفوزا خوە بكارتینە و چه‌ندین هێز و لایه‌نێن سیاسی ل گور سیاسه‌تا وه‌لاتێ ئیرانێ كاردكه‌ن وشیایه ل پرانیا داموده‌زوگه‌هێن عیراقى خودان به‌رژوه‌ندی و ده‌ستهه‌لات بە هنده‌ك گروپ هه‌نه ل بن كونترولا ئیرانێ دانه ژوانا (عصائب اهل حق .. كتائب حزب الله عراق ..جێش مختار).
- به‌رهه‌مێ ئیرانێ نێزیك 11 ملیار دولار ره‌وانه‌ى عیراقێ دكە به‌لێ یێ عیراقى بو ئیرانێ نابە 66 ملیون دولار.
- عیراق كه‌تیه د ھەلوەستەك سیاسی محرج دا به‌رامبه‌رى سزایێن ئه‌مریكى.
- ئەمریكا عیراقى ب ھەڤپەیمانیا خوە دزانە و خوەدان به‌رژوه‌نده و چه‌ندین هێز ل عیراقێ هه‌نه.
- پشته‌فانىكرنا ئەمریكا بو هه‌رێما كوردستانێ و دانا به‌شه‌ك ژ موچێن پێشمه‌رگه‌یی كاریگه‌ریا خوە هه‌یه ل دەڤەرێ ژلاێى دبلوماسى و ئابورى وسیاسی ڤه.
هه‌لوێستێ لایه‌نێن عیراقى:
پرانیا لایه‌نێن سیاسی عیراقى ل سه‌ر هندێ د كوكن كو هه‌ر رووبرووبوونه‌كا دناڤبه‌را ئەمریكا و ئیرانێ دا دورست بە دژى به‌رژوه‌ندیێن عیراقى ژى یه و سه‌باره‌ت هه‌لوێستى هه‌رێما كوردستانێ وه‌كو دیار ل سه‌ر فى بابه‌تى هه‌رێمێ دگه‌ل هه‌لوێستى فه‌رمى یێى حكومه‌تا عیراقىێ یه و دبێت ل ده‌ڤه‌ره‌ك ژ ده‌ڤه‌رێن كوردستانێ كو نفوزا ئیرانێ گەلەك بهێزه ره‌نگڤه‌دانێن خراب هه‌بن به‌لام كاریگه‌رى ل سه‌ر هه‌لوێستێ فه‌رمى یێى هه‌رێما كوردستانێ ناكە.
ب شێوه‌كى گشتى هێزێن عیراقى بوینه سێ به‌ش :
- هێزێن سیاسی كو حزب و گروپێن چه‌كدارن خوە ب هاوپه‌یمانێ ئیرانێ دزانن چونكه ژلایى عه‌قیدێ ڤه گەلەك نێزیكى یەكن و به‌رژوه‌ندیێن تێكه‌ل هه‌نه.
- حزب ولاێه‌نێن سیاسی دژى ئیرانێ نه كو ئیرانێ ب دوزمنێ خوە یێ سه‌ره‌كى دزانن و هه‌مى ژلایێ سیاسی ڤه و ژلاێى ئاینى ڤه.
- به‌شه‌ك ژ حزب و كه‌سایه‌تیێن عیراقى دبێژن كو دڤێت مەوقفێ عیراقێ حیادى/بێئالی بە و سیاسه‌تا ھەرێمی یا عیراقێ ل سه‌ر بنەمایێن به‌رژوه‌ندا نشتمانیا عیراقێ بهێته دارێشتن نه‌ك ببن لایه‌نگێر بو وه‌لاته‌كى ژڤان وه‌لاتان.
ئه‌و سیناریویێن دهێنه پێشبینى كرن ل عیراقێ ب تایبەت:
- ڤه‌كێشانا ئیرانێ ژوان جهێن به‌رژوه‌ندیێن ئه‌مریكى لێ هه‌ین و هه‌ولدان بهێنه‌كرن پیچەك ئه‌و سزایه بهێنه سفك كرن تاكو ئیران بشێت ره‌وشا خوە كونترول بكه. به‌لێ ئه‌ڤ ڤه‌كێشانه ل هه‌مى وه‌لاتان نابە دبە ل عیراقێ و هنده‌ك ژى ل یەمەن هه‌بێت به‌لێ ل سوریێ گەلەك ب زه‌حمته كاره‌كى بڤى ره‌نگى ئیران ئه‌نجام بده.
- ڤه‌كرنا كه‌نالێن دانوستاندنێ چ راسته‌خوە یان نه‌راسته‌خوە ب رێكا لایه‌نێ سیێ كو عیراق بە هه‌ر چ نه‌بە بو ماوه‌كى ئه‌ڤ سزایه بهێنه سفك كرن تاكو ئیدارا نوو یا ئه‌مریكى دهێته هه‌لبژارتن و ئیران هه‌ولدانا بكه مفایێ ژ ده‌مى ببینە، لێ به‌رامبه‌رى ڤێ چه‌ندێ خامەنەیی تایبەت پشتى كو حرس سورى چوینه د لیستا تەرۆرێ دا راگه‌هانیه كو ئه‌و ب چ ره‌نگه‌كى دانوستاندنا دگه‌ل ئەمریكا ناكن.
- لێدانا به‌رژوه‌ندیێن ئه‌مریكى ژلایێ ئیرانێ ڤه برێكا (حرب وكاله) ئه‌و گروپێن سه‌رب ئیرانێ ڤه ئه‌ڤان كاران ئه‌نجام بده‌ن.
بژاردەیێن ئاینده‌ى ل به‌رامبه‌ر چێكه‌رێن بریارێ ل هه‌ردوو لایان:
- ناكوكیێن ئیرانێ و ئەمریكا گه‌هشتنه كوپیتكێ چونكه به‌شه‌ك ژ به‌رپرسێن ئەمریكی گه‌فێن بكارئینانا هێزا له‌شكه‌رى دكن به‌لێ ئوپشنى ئابورى یێ ڤه‌كرىه بو تێكدانا ره‌وشا ئیرانێ و نه‌خاسمه هه‌ولدان بهێنه كرن ل نافخویا ئیرانێ خه‌لك خوپێشناندنا ئه‌نجام بده‌ت و به‌رامبه‌رى وێژى ئەمریكا هنده‌ك دربێن له‌شكه‌رى ل جهێن ستراتێژى یێ ئیرانێ بده‌ت بو نمونه وه‌كو ره‌وشا سودانێ لى بهێت. ئه‌ڤه ژى بو هندێ ئیران (تعدیل یان تغیر سلوك )بكه‌ت ل سه‌ر ئاستى هه‌رێمى و ده‌ولى.
- دوور نینه پشتى قوناغا دویێ یا سزایێن ئەمریكی بكه‌فن ل سه‌ر ئیرانێ ئیران نه‌چار بە به‌ره‌ف دانوستاندنا ڤه بچە و به‌شه‌ك ژ مه‌رجێن پومپێبو قەبوول بكه.
- ئیران په‌یوه‌ندیێن خوە بهێزتر لێ بكه و ئاستێ وان بلندتر بكه دگه‌ل هه‌رئێك ژ چین و روسیا بو ركه‌به‌ریا به‌رژوه‌ندیێن ئەمریكا ل روژهه‌لاتا نافه‌راست بو هندێ ده‌مێ بخو بكاربینن و به‌ره‌ف دانوستاندنێن راسته‌خوە یان نه‌راسته‌خوە ڤه بچن بو هندێ ل ڤى ماوه‌ى دا هنده‌ك گوهورین ل ژینگه‌ها ناڤده‌وله‌تى دا بهێنه كرن یانژى چ نەبە ل ئەمریكا گوهورین دورست بن.
- ب زه‌حمه‌ته ئیران بشێت تجاوزێ ل سه‌ر شعارێ خوە یێ ئاێدولوژى بكه (تصدیر سوره) له‌ورا صانع قرار ل ئیرانێ هه‌ولدانا بكه‌ت بچك نه‌رمتر لێ بهێن و مڤاى ژ سلگه عمان وه‌ربگریت و عیراقێ كو په‌ێوه‌ندیێن خوە دگه‌ل سعودیێ باشتر لێ بكه بو ده‌مه‌كێ ده‌ستبه‌ردارى ئه‌ڤى دورژمى شوره‌گێرى بێت.
ئه‌نجام: ناكوكیێن ئیرانێ وئەمریكا گه‌هشتینه كوپێتكا خوە و دو قوناغێن ژئێك جیاواز ده‌رباز كرنه ل سه‌ر ده‌مێ ئیدارا سه‌رۆك ئوباما وسه‌رۆك ترامب له‌ورا ترامب ستراتەژیا خوە گوهارت به‌رامبه‌رى ئیرانێ و هه‌ول كرنه مڤفى ژ ئه‌ڤێ سترتاتەژیێ وه‌ربگرە ب چه‌ند مه‌ره‌مێن دى ژوانا:
- ڤه‌كێشانا ئەمریكا ژ رێكه‌فتنا ئەتومی بو هندێ بویه كو هنده‌ك به‌ندێن مه‌ترسى هه‌نه ل سه‌ر پاشەرۆژا مه‌لەفێ نوى یێ ئیرانێ چونكه ئه‌ڤ رێكه‌فتنه تا سالا 2025 ئانكو ئیران دشێت پشتى وى ده‌مى ب زڤریته ڤه دورستكرنا یورانیومى.
- ئەمریكا مه‌لەفێ نووى گرێدا ب چه‌ند مه‌لەفێن دیڤه ژوانا دورستكرنا صاروخێن بالچستى ئه‌وێن بوینه هوكارێ تێكدانا سه‌قامگریێ ل ده‌ڤه‌را روژهلاتا ناڤه‌راست.
- ئەمریكا دڤێت گەلەكبه‌ێى وه‌لاتێن دونیاێى ئاراسته‌بكه‌ت دژى سیاسه‌تێن ئیرانێ و بكه‌فته لبن (عزله دولیه) ڤه نه‌خاسمه كو بو وان وه‌لاتان دیاربكه‌ت كو ئیران پشته‌ڤانا تەرۆرێ یه.
- ده‌مێ قوناغا درىێ ژ سزایان ب كه‌فته كارى وى ده‌مى ئاراستەیا په‌ێوه‌ندیێن ئەمریكا و ئیرانێ د چنه د قوناغه‌كا دی دا و ئەمریكا دێ زال بە ل سه‌ر وان بژاردە و به‌رژوه‌ندیێن ئیرانێ.
- دوور نینه ره‌وشا دەڤەرێ هه‌مى تێك بچە ژ ئه‌نجامێ تێكچوونا په‌ێوه‌ندیێن ئەمریكی وئیرانێ و رەنگڤه‌دانێن نه‌رێنى هه‌بن ل سه‌ر په‌ێوه‌ندیێن هه‌رێمایه‌تى نه‌خاسمه ئه‌گه‌ر تەنگاڤا هرمز بهێته گرتن كو رواژنه نێزیك 18 ملیون برمیلێن نه‌فتێ تێرا ده‌ربازدبن.
- (قواعد لعبه) دێ ل دەڤەرێ هێنه گوهارتن ئه‌گه‌ر هات ئه‌ڤ ناكوكیه ده‌ربازى قوناغه‌كا توند بوون، چونكە ئیران پاشخانێ ئیمپراتوریا فارسى یه و دیسان هه‌لگرێ هزرا ولایه‌ت فقیهه و وئه‌ڤ قواعده ناڤبه‌را وه‌لاتێن مه‌زن دا بهێنه گوهارتن تایبەت چین و روسیا ل لایه‌كى و ئەمریكا وبه‌شك ژ وه‌لاتێن دن ئەورۆپی ل لایه‌كێ دى كا چه‌وا (قواعد لعبه) ل سوریێ هاتن گوهارتن.
رمضان نصرالدین کێڤلى
سەرۆكێ كۆمەلا ئەكادەمیا زانستێن سیاسی
