رۆژا 15 ێ تەباخێ جۆکێن خوینێ هەرکین
نڤیسینا: خالد زۆرۆ
ل رۆژا 3 یێ تەباخا سالا 2014 ێ، قەزا شنگال هاتە داگیرکرن ژ لایێ (دولەتا ئیسلامی ل عیراق و شام)ڤە ناسیار ب(داعش)، و ئەڤان تیرۆرستان هەر کارەکی دژی مرۆڤایەتیێ ل دەرحەقا خەلکێ ڤێ قەزایێ دا ئەنجام دان. بێ گومان گوندێ کۆچۆ ژی ئێکە ژ گوندێن سەر ب قەزا شنگالێ ڤە، و ئەڤ گوندە بوو خودانێ مەزنترین قوربانی د کارەساتا شنگالێ دا.
ئەڤ گوندە دکەڤیتە قەزا شنگالێ ب دوراتیا 25 کم ژلایێ باشووری ڤە، ژ لایێ کارگیێری ڤە ئەڤ گوندە سەر ب “ناحیا بلێج” ڤەیە ل قەزا شنگالێ، پرانیا ئاکنجیێن ئەڤی گوندی ئێزدی بوون کو بەری کارەساتا 3 ێ تەباخا سال 2014 ێ ل دیڤ دوماهیک ئامار ژمارا ئاکنجیێن وی نێزیکی 1700 خێزان بوو.
ل 3 ێ تەباخێ کارەساتەکا مەزن ب سەرێ ئێزدیان دا هات ل قەزا شنگالێ و ئەڤ قەزا ب تەمامی کەڤتە د دەستێ تیرۆرستێن داعش دا و ئەڤان تیرۆرستان گەلەک کارێن دژی مرۆڤایەتیێ ل دژی ئێزدیان ئەنجام دان، بگرە ژ گرتن و کوژتنێ د گۆرێن ب کوم دا یان ژی رەڤاندن و فرۆتنا کەچ و ژنان دبازاران دا و سەرژێکرن و سۆتاندنا زارۆکان لبەر چاڤێن دایکێن وان، دیسان ژ ئەنجامێ ڤێ هێرشێ ئێزدی نەچاربوون ب چنە دچیایێ شنگالێ دا و کۆچبەر ببن و ل دیڤ را بەرێ خوە دانە دەڤەرێن ئارام ل باشورێ کوردستانێ و دکەمپێن ئاواران دا بنەجهــ بوون. خودان مەزنترین قوربانی د ئەڤێ کارەساتێ دا گوندێ کۆچۆ بوو کو خەلکێ ئەڤی گوندی ب تەمامی کەڤتنە د دەستێن تیرۆرستێن داعش دا و ل چەندین گۆرێن ب کۆم دا هاتنە گولەباران کرن و سەرژێکرن، ئەڤەژی ژ بەر چەند ئەگەران بوویە، ژوانا:
-١ـ دوراتیا گوندێ کۆچۆ ژ چیایێ شنگالێ کو د ئەڤی دەمی دا تاکە جهێ ئارام کو ئێزدی بەرێ خوە بدەنێ چیایێ شنگالێ بوو. بەلێ خەلکێ گوندێ کۆچۆ نەشیان خوە بگەهیننە ئەڤی چیایی ژ ئەگەرا دوراتیا گوندێ وان ژ چیایێ شنگالێ و زوو رێک ل وان هاتە گرتن ژ لایێ تیرۆرستێن داعش ڤە.
٢- دوراتیا گوندێ کۆچۆ ژ کومەلگەها سیبا شیخ خدر و گوندێ گورزەرک، ژ بەر کو ل 3 ێ تەباخێ تیرۆرستێن داعش هێرشا خوە بۆ سەر شنگالێ ژ ئەڤان هەردوو دەڤەران دەست پێکر و شەر دناڤبەرا شەرڤانێن ئێزدیان و تیرۆرستێن داعش دا ل ئەڤان دەڤەرا روویدا و بۆ ماوەیەکی درێژ ئەڤان شەرڤانان بەرەڤانی کرن و ژ ئەنجامێ ڤێ چەندێ خەلکی شیان خوە بگەهیننە چیایێ شنگالێ، بەلێ ژ بەر دوراتیا گوندێ کوچو ژ ئەڤان دەڤەران هەر زوو تیرۆرستێن داعش دەست بسەر ئەڤی گوندی دا گرت.
٣ـ پرانیا خەلکێ گوندێن دەوروبەرێن کۆچۆ عەرەبنشین بوون، و هەر زوو خەلکێ ئەڤان گوندان چەک راکرن و دگەل داعش راوەستیان ل دژی ئێزدییان .
٤- نە سەرهەلدانا شەری ل کوچو، ژ ئەگەرێ هندێ کو شەر ل کۆچۆ رووینەدا د ناڤبەرا هێزێن ل وی دەمی شنگال د پاراستن و چەکدارێن داعش دا و مژوول نەبوونا چەکدارێن داعش ب شەرێڤە دەلیڤەکا باشبوو بۆ وان کو هەر زوو رێکێ ل خەلکی بگرن و دناڤ گوندی دا دوورپێچ بکەن.
٥-پشتی کو پارێزگەها مووسل ب تەمامی کەڤتییە دەستێ چەکدارێن داعش دا، و چەندین چەکێ گران ل ڤێ پارێزگەهێ ب دەست خوڤە ئینای، ئەڤە دەلیڤەکا باشبوو بۆ ڤان تیرۆرستان کو هەول بدەن دەڤەرێن دەشتا موسل ژی بئێخنە ژێر کونترولا خودا و ژ ڤان دەڤەرا ژی قەزا شنگالێ. هەروەسا نەبوونا کەرەستێن شەرکرنێ و چەکێ گران د دەستێ شەرڤانێن ئێزدیان دا ئەگەرەکی دی بوو کو ئەڤ چەکدارە بشێن قەزا شنگالێ ب هەمی گوند و دەڤەرێن بسەرڤە داگێربکەن.
کۆمکوژیا کۆچۆ چاوا روویدا؟پشتی کو تیرورستێن داعش ل رۆژا 3 ێ تەباخا 2014، دەست بسەر قەزا شنگالێ دا گرتین هەر زوو ئەڤان تیرۆرستان رێک ل خەلکێ گوندێ کۆچۆ گرتن و گوند ب تەمامی دوورپێچکرن، د دەمێ ئەڤێ دوورپێچێ دا ئەڤان تیرۆرستان ژ بۆ هندێ دا کو بتر خەلکێ گوندی نەترسن و هەولا رەڤینێ نەدەن ژ خەلکی رە گوتن »ئەم چ ل هەوە ناکەین و مەرەما مە بتنێ شکاندنا دەولەتێ یە و مە چ دگەل خەلکێ سڤیل نینە«، بڤێ چەندێ ئەڤان تیرورستان پتر دەرڤەت دیت کو زێدەتر هێزێ بیننە دەڤەرێ. پشتی بۆرینا سێ رۆژان تیرۆرستێن داعش پتر هێزا خوە بەرەڤ دەڤەرێ ڤە ئینان و درۆژا سیێ دا پەیام د ناڤ خەلکێ گوندی دا بەلاڤ کرن و ژێرا گوتن »دڤێت هون ببنە بوسلمان و هون وەرن سەر ئاینێ ئیسلامێ و هون دەستان ژ ئاینێ خوە بەردن«، بۆ بجهینانا ڤێ چەندێ مولەتا سێ رۆژان دانە خەلکێ گوندی.پشتی سێ رۆژ دەربازبووین خەلکێ گوندی هزر د هندێ داکر کو رێکەکێ ببینن و ب رەڤن لەوا ژ بۆ ڤێ چەندێ ب رێکا موختارێ گوندی پەیوەندی ب خەلکێ گوندێ(حاتمی) کرنن ــ ئەڤ گوندە دکەڤیتە باکورێ گوندێ کۆچۆــ و پلان دانان داکو ب هەڤ رە خوە بگەهیننە چیایێ شنگالێ، لەوما بۆ ڤێ مەرەمێ داخواز ژ چەکدارێن داعش کرن کو مولەتا وان درێژ تر بکەن و ژ نوو بریارێ ل سەر بدەن. بەلێ ئەڤێ پلانێ سەر نەگرت ژ بەرکو پشتی بۆرینا چەند رۆژان چەکدارێن داعش زێدەتر هێز ئینانە گوندی و گوند ب تەمامی هاتە دوورپێچکرن ژ لایێ تیرۆرستێن داعشڤە. ل رۆژا 15 ێ تەباخێ چەکدارێن داعش ب هێزکە زێدەترڤە هێرش کرنە سەر گوندی و داخواز ژ خەلکی کرن کو د ناڤ قوتابخانا گوندێ کۆچۆ دا کوم ببەن و زۆری ل خەلکێ کرن و برنە د ناڤ قوتابخانێ دا و ل وێرێ جارەکادی داخواز ژ خەلکی کرن کو بچنە سەر ئاینێ ئیسلامێ و دەستان ژ ئاینێ خوە بەردەن و بۆ ڤێ مەرەمێ زۆری ل خەلکێ کرن، بەلێ خەلکێ گوندی کەسەک یێ ئامادەنەبوو کو دەستان ژ ئاینێ خوە یێ ئێزدیاتیێ بەردەت و ببتە بوسلمان، لەوما ئەڤان تیرۆرستان توند و تیژی دگەل خەلکی بکارئینان و دەست دان ب جوداکرنا ژن و مێران ژ ئێک و دوو کو ژن و زارۆک دبرنە رەخەکی و زەلام دبرنە رەخێ دی، و دیڤ را هەر چ کەل وپەل ل دەڤ خەلکی هەبوو ژوانا وەرگرتن مینا(زێر، مووبایل، دەمژمێرێن دەستان وهتد…)، و دیڤ را ژن و زارۆکێن بچووک بەرەڤ جهەکێ نەدیار ڤەگوهاستن و لسەر چەکدارێن خوە دابەشکرن و کرین و فرۆتن پێ کرن و هەتا نهۆ ژی (پشتی بۆرینا شەش سالان ژی) چارەنڤیسێ هندەکان ژ وان دیار نینە. ل دیڤ را ئەڤان تیرۆرستان زەلام هەموو ب ترۆمبێلێن خەلکێ گوندی برنە رەخا گوندی و د گورێن ب کۆم دا ل چەندین جهێن جودا جودا گولەباران کرن.
ئێک ژ رزگاربووێن گوندێ کوچو (کو دناڤ کەلەخان دا مابوو ساخ) بەحسێ روودانەکا ئەڤێ کومکوژیێ دکەت و دبێژێت: “رووبارەکی بچووک ل رەخێ گوندێ کۆچۆ هەبوو چەکدارێن داعش خەلک دبرە سەر وێ ئاڤێ و سەرێ وان ژێ دکرن، ئەو ئاڤ ب تەمامی سورکر ژ خوینا خەلکێ گوندی و د هەیڤا تەباخێ دا جۆکێن خوینێ هەرکین، ل گوندێ کۆچۆ.”
2020.08.14
