یه‌کێتیا نه‌ته‌وەیی ل سه‌ر نرخێن نه‌ته‌وەیی ئاڤا دبە
ل باکورێ کوردستانێ د قۆناغێن جودا دا به‌هسا “یه‌کتیا نه‌ته‌وەیی” دھێتە کرن. پرانی ژی پەكەكە ڤێ یه‌کێ تینه ڕۆژه‌ڤێ و ل گۆرا دیتنا خوه ڤێ پرسێ وه‌ک ئالاڤەك پرۆپاگانده‌یێ ب کارتینه. ژ ئالیه‌ک دن ڤه ژ زوو ڤه پەكەكێ یه‌کێتیا خوه یا “نه‌ته‌وەیی” ئاڤاکریه. وه‌ک نموونه سالا 1999ێ کۆنگره‌یا نه‌ته‌وی یا کوردستانێ (کەنەکە) هاتیه دامه‌زراندن و هه‌تا وه‌ک ئیرۆ به‌رده‌وامه. باشه ئه‌گه‌ر تە یەكێتیتا خوە یا نەتەوەیی ل گۆر خوە ئاڤاكریە، تو ژ بۆ چ بەھسا یەكێتیا نەتەوی دكی؟
سالا 2013ێ جاردن ئه‌نجاما پرۆپاگانده‌یا پەكەكێ، هه‌ولدانه‌ک هاته کرن و ل هه‌ولێر د ناڤبه‌را پەدەکێ، پەكەكێ و هه‌موو ئالییێن دن دا جڤین هاتن كرن و ژ بۆ قاشۆ “یه‌کێتیه‌ک نه‌ته‌وەیی” گاڤ هاتن ئاڤێتن، کۆمسیۆن هاتن دامه‌زراندن. لێ ده‌ما کو به‌ر ب پێڤاژۆیا جڤینا کۆنگره‌یێ ڤه گاڤ هاتن ئاڤێتن، پەكەكێ لنگێ خوه لێ دا و جاره‌کی دا هه‌موو پرت و به‌لاڤ کر. ژ به‌ر کو ئه‌گه‌ر تشته‌ک نه د بن كۆنترۆل و باندۆرا پەكەكێ دا به، ئه‌و ڤێ یه‌کێ چو جارا قه‌بوول ناکن. پەدەکێ ب خوه ژی وێ ده‌مێ خه‌له‌تیه‌ک دیرۆکی کر و هه‌تا وه‌ک ئیرۆ ژی چه‌وا که‌ته د ناڤا وێ خه‌فکێ دا جهێ گۆتووبێژێ یه.
ژ ئالیه‌ک دن و یا هه‌ری گرنگ ژی پەكەكە و ده‌ردۆرا پەكەكێ خوه وه‌ک ته‌ڤگه‌ره‌ک نه‌ته‌وەیی نابینه و ل دژی ته‌ڤگه‌ر و ئالیێن کو خوه نه‌ته‌وەیی ب ناڤ دکن شه‌ره‌کێ سیاسی و جاراجارا ژی شەرێ چه‌کداری دکه. هێزێن نه‌ته‌وەیی دکارن دۆزا یه‌کێتیه‌ک نه‌ته‌وی بکن ، وه‌ک دن هه‌ولدانێن د ڤێ ده‌ربارێ دا دھێنە کرن، ژ بۆ به‌رئاڤێتنا یه‌کێتیه‌ک نه‌ته‌وەیی یا ڕاسته‌قینەیه. ئه‌و ب هه‌ولدانێن خوه ب ناڤێ یه‌کێتیا نه‌ته‌وەیی دخوازن ڕێ ل یه‌کێتیه‌ک نه‌ته‌وی یا راستەقینە بگرن.
ل باکورێ کوردستانێ نها د بن سێوانا هەدەپێ دا هنده‌ک ئالیێن سیاسی هاتنه باهه‌ڤ و ب ناڤێ تفاقا کوردستانی کار دکن. نها کی دکاره بێژە کو هەدەپ، کەجەدە و پەهەدە نه یه‌ک ڕێخستنن و ژ ناوه‌نده‌کی دھێنە ڕێڤه‌برن؟ ڕێخستنێن دن ژی خوه ڕاده‌ستی هەدەپێ کرنه و ل گۆرا وێ ژی سیاسه‌تێ دکن و ب تەنێ خزمه‌تا هەدەپێ دکن. ڤان ئالیان پێ ل هه‌موو نرخێن کو به‌رێ دپاراستن کرن و که‌تن د بن سێوانا هەدەپێ دا.
ژ ئالیه‌ک دن ڤه هنده‌ک ئالیێن سیاسی ئه‌ڤه ده‌مه‌که ل گه‌ل هه‌ڤ داخوویانیا به‌لاڤ دکن و ژ بۆ پلاتفۆرمه‌کا هه‌ڤبه‌ش د ناڤا هه‌ولدانان دا‌نه. ئه‌ڤ ئالی ل سه‌ر پره‌نسیبێن نه‌ته‌وەیی دکارن پلاتفۆرمه‌کێ ئاڤا بکن و هه‌موو ئالی، که‌سایه‌تی، ڕه‌وشه‌نبیر و ئاقلمه‌ندێن کوردا د ڤێ پلاتفۆرمێ دا بینن با هه‌ڤ و د پاشه‌رۆژێ دا ببن به‌دیله‌ک ژ بۆ ده‌ستخستنا مافێن ڕه‌وا یێن مله‌تێ کورد ل باکورێ کوردستانێ.
گه‌له‌ک جارا د نڤیسێن خوه دا، من به‌هسا هنده‌ک پره‌نسیپێن کو کورد بکاربن ل سه‌ر تفاقێ بکن و پلاتفۆرمه‌کا هه‌ڤبه‌ش پێکبینن کریه. ئه‌گه‌ر یه‌کێتیه‌ک ل سه‌ر پره‌نسیپێن نه‌ته‌وەیی بێ ئاڤاکرن دێ د پاشه‌رۆژێ دا ببه به‌رسڤا داخوازێن کوردا ل باکورێ کوردستانێ. یه‌کێتیه‌ک نه‌ته‌وەیی د بن سه‌مبۆلا نه‌ته‌وی، ئالا کوردستانێ دا دھێتە ئاڤاکرن.
پره‌نسیپێن یەكێتیەك نه‌ته‌وەیی:
– پرسا کورد و کوردستانێ، دڤێ ل سه‌ر ئه‌ساسێ مافێ چاره‌نووسییا مله‌تێ کورد بھێتە چاره‌سه‌رکرن. ژ بۆ کورد ته‌رجیها خوه ب ئاوایه‌کی ئازادی بکن دڤێ زه‌مینه‌کێ ئاشتییانه، وه‌کهه‌ڤ و ده‌مۆکراتیک بھێتە ئاماده‌کرن. هینگێ گه‌لێ کوردستانێ ژ سه‌رخه‌بوون، فه‌ده‌راسیۆن یان ژی ئۆتۆنۆمیێ کیژانێ بخوازه ئه‌و دبه ته‌رجیها گه‌ل ب خوه.
– بنگه‌ها یه‌کێتیا نەتەوەیی، ته‌کۆشینا ژ بۆ ئازادییا کورد و کوردستانێ یه. ل سه‌ر ڤێ بنگه‌هێ دڤێ هه‌موو ئالیێن سیاسی و پێکهاته‌یێن ئه‌تنیکی، ئۆلی، مه‌زهه‌بی و جڤاکی د ناڤ ڤێ یەكێتیێ دا جھ بگرن.
– د ناڤا کوردان دا نه‌یارتی و شه‌رێهه‌ڤوودن کرن دڤێ وه‌ک تاوانه‌کا نه‌ته‌وەیی بھێتە قه‌بوولکرن. د هه‌ر پرسگرێکەكێ دا دڤێ ڕێیێن دیالۆگێ و دانوستاندنێ بێ بکارانین.
– د یه‌کێتییا ناڤا ئالیێن سیاسی دا؛ ستاتویا کوردستانێ، ناسنامه‌یا نه‌ته‌وەیی و په‌روه‌رده‌یا ب زمانێ کوردی (کورمانجی و زازاکی)، ئازادییا ڕامانی و برێخستنبووینێ، پیڤانێن ده‌مۆکراسی، ئه‌داله‌ت و ئازادییێ دڤێ داخوازیێن بنگه‌هین بن. ل باکورێ کوردستانێ کوردی و زمانێن دن یێن گه‌لێن کوردستانێ ببه زمانێن فه‌رمی.
– هه‌موو ئالیێن سیاسی یێن ئا‌شکه‌ره و یاسایی د ناڤ ڤێ یه‌کێتیێ دا دکارن جھ بگرن و خه‌باتا سیاسی ب مه‌تۆدێن ده‌مۆکراتیک و ئاشتییانه بھێتە کرن. ڕێیا شده‌تێ نایێ بکارانین.
– ل ترکیێ د گه‌ل هێزێن ده‌مۆکراتیک، یێن کو، مافێ کوردان دپارێزن و پرسا کورد قه‌بوول دکن، هه‌ڤکاری بھێتە کرن.
– ئه‌ڤ یه‌کێتی یه‌کێتییه‌ک ل سه‌ر پره‌نسیبێن نه‌ته‌وه‌یی و کوردستانی یه و دڤێ خه‌ته‌ک د ناڤبه‌را ڤێ یه‌کێتیێ و سیاسه‌تا کو هه‌بوونا کوردستانێ و مافێ چاره‌نووسییا مله‌تێ کورد ڕه‌د دکه هه‌به. لێ نابه کو هه‌بوونا خوه ل سه‌ر دژبه‌ریا چو ئالیه‌کی تاریف بکه.
– ئه‌ڤ یه‌کێتی خه‌باتا خوه یا ئه‌ساسی ل باکورێ کوردستانێ دمه‌شینه و بێیی ده‌ستدرێژییێ ل چو پا‌رچه‌یێن کوردستانێ بکه، هه‌موو ده‌ستکه‌فتنێن کورد و کوردستانیان ب یێن خوه دبینه. په‌یوه‌ندییێن ل گه‌ل به‌شێن دن یێن کوردستانێ ل سه‌ر بنگه‌هێ به‌رژه‌وه‌ندییێن نه‌ته‌وەیی و کوردستانی تێنه دانین.
– د هه‌موو چالاکییان دا سروودا نه‌ته‌وه‌یی و ئالا کوردستانێ تێنه بکارانین.
2021.03.28
