د رۆژا مرنا ئاتاترک دا دڤێ کورد چ بکن
دیکتاتۆرێ ده‌وله‌تا ترک و ئاتایێ وان د ١٩٣٨/١١/١٠ێ دا ژیانا خوه ژ ده‌ست دا. یانی به‌ریا ۸٤ سالان ژ ناڤ بیرۆکراتێن خوه یێن له‌شکه‌ری و سڤیل مالا خوه بار کر. ده‌ما کو ئاتاترک ژیانا خوه ژ ده‌ست دا، نه‌ته‌وه‌یا ترک ژی پر ژێ هه‌ز نه‌دکر. ب زۆرێ ژ وی را، ژ دیکتاتۆریا وی را گلی و گازنده دکرن. ده‌ما کو ئه‌و مر یێن ژ وی هه‌ز نه‌دکرن چ گۆتن و چ کرن؟ مژاره‌کا گه‌له‌ک بالکێشه. له‌ورا وێ ده‌مێ ئه‌و هێشتا قاسی ئیرۆ دناڤ ترکان دا نه‌ببوو سه‌رۆکه‌کی جڤاکی. وه‌ک تێ زانین کو ب په‌روه‌رده‌یا ئیدیۆلۆژی و فکرێن وی په‌روه‌رده‌کا ب زۆرێ ده‌ست پێ کر. هه‌تا سالا ۱۹٥۰ێ ترکه‌کی خوه ل هه‌مبه‌ری وان دیکتاتۆریا وی خوه بلڤینن. به‌س د ده‌ما وی دا، وی ژ بۆنا کو، گرانیا مخاله‌فه‌تێ و ده‌ره‌جه‌یا هه‌زکرنا وی ته‌سپیت بکه رێ دا کو ژ ده‌رڤه‌یی جەهەپێ پارتی ئاڤا ببن. ئەو پارتی به‌شداری هلبژارتنێ هه‌رێمی بوون. د ئه‌نجاما هلبژارتنان دا ده‌رکه‌ت هۆلێ کو گه‌لێ ترک ژی ژ وی هه‌ز ناکن. لۆما وی و ب دەزگەهێن ده‌وله‌تێ یا کۆلۆنیالیست و فاشیست و نیژادپه‌ره‌ست ئه‌و پارتی قه‌ده‌خه کرن. به‌رپرسیارێن وان پارتییان حه‌پس کرن و د دادگه‌هێن ئیستیقلالێ دا کو، سه‌رۆک و شه‌رڤانێن کوردان د وان دادگه‌هان دا دهاتبن دارزاندن، هاتن دارزاندن، ب جووداخوازیا ده‌وله‌تا ترک و ب پشتگریا سه‌رهلدانێن نه‌ته‌وه‌یی یێن کوردستانێ هاتن تاوانبار کرن و جزا گرتن.
پشتی مرنا وی، دیکتاتۆریا یه‌کپارتیتیێ (جەهەپە)، یه‌کسه‌رۆکیێ (ئیسمه‌ت ئینۆنو) و یه‌کئیدیۆلۆژیێ (که‌مالیزمێ) بەرەوام کر. ترک ژی ب ئیدیۆلۆژیا که‌مالیزمێ هاتن په‌روه‌رده کرن، هه‌ر ترکه‌ک ب ئاوایه‌کی بوو که‌مالیست. ئیرۆ د رۆژا مرنا وی دا ئه‌ڤ راستیە جاره‌کا دن دیار بوو. ئیسلامیان و مووحافازاکاران ژ که‌مالیستان زێده‌تر قیمه‌ت دان رۆژا مرنا وی و ئه‌و ب ئاوایه‌کی گه‌له‌ک ب جۆش و جه‌ماهیری ببیرانین.
ده‌ما مرۆڤ ل سالا مرنا ئاتاترک بنێره گه‌له‌ک ئاشکه‌ره دیار دبه کو پشتی، ئان ژی د رۆژێن کو، ل ده‌رسیمێ قه‌تلیعام چێبوویه ژیانا خوه ژ ده‌ست دایه. هیچ شک نینە کو بریارا قه‌تلیعاما ده‌رسیمێ ژ ئالیێ وی ڤە هاتیه گرتن و هاتیه ته‌تبیق کرن. به‌ریا قه‌تلیعاما ده‌رسیمێ ل کوردستانێ و ل زیلانێ قه‌تلیعام پێک هاتنه. ئه‌و ژی ب بریارا ئاتاترک و هه‌ڤالێن وی هاتیه گرتن.
ده‌ما کو ئاتاترک مری یه، د ده‌ربارێ وی دا نایێ زانین کا کوردان چ هه‌لوه‌ست نیشاندانه و چ نڤیساندنه. ئه‌ز ب خوه د وێ باوه‌ریێ دا مه کو ل هووندرێ وه‌لات تشته‌ک نەهاتیە گۆتن و نەهاتیە نڤیساندن. له‌ورا ل سه‌ر کوردان ترسا فاشیست و ته‌رۆری یا ده‌وله‌تا ترک و دیکتاتۆریا ئاتاترک هه‌بوو. ممکنه کو مرۆڤێن دۆزا کورد و کوردستانێ ل به‌شێن دن یێن کوردستانێ و ل ده‌رڤه‌یی وه‌لات بیرووره‌یێن خوه نڤیساندبن..
ئه‌ز ڤێ مژارێ هه‌وجه‌داری لێکۆلینه‌کێ دبینم.
پشتی سالێن ۱۹٤٦ئان کو ل ترکیه‌یێ ژ ده‌رڤه‌یی جەهەپێ، پارتیا ده‌مۆکرات (پد) ئاڤا دبه ل هه‌مبه‌ری که‌مالیستان و هه‌لوه‌ست تێ گوهه‌رتن. پشتی ڤان سالان کوردێن چه‌پ دیسا پشتگریا جەهەپێ دکن. ئه‌و ئاتاترک شۆره‌شگه‌ر، ل دژی ئه‌مپه‌ریالیزمێ وه‌ک رزگاریخوازه‌کی بناڤ دکن. لێ ناسیۆنالیستێن کورد و کوردێن کو ل دژی قه‌تلیعامێن ئاتاترک بوون، پشتگریا خوه ژ پارتیا ده‌مۆکرات یا مه‌نده‌ره‌س را نیشان ددان.
لێ دیسا ژی د ده‌ربارێ رۆژا مرنا ئاتاترک دا تشته‌ک نه‌هاتیه نڤیساندن.
ب تایبه‌تی ره‌خنه یێن ل دژی که‌مالیزمێ پشتی سالێن ۱۹۷٤ئان ڤه‌کری ده‌ست پێ کر. لێ د ڤێ مژارێ چه‌پ و سۆسیالیستێن کورد دیسا دو به‌شن. به‌شه‌ک ژ وان پشتگرێن که‌مالیزمێ نه. ته‌ڤگه‌را ریا ئازادی و ته‌ڤگه‌را ددکد/کپێ پشتگریا جەهەپێ کرن. ته‌ڤگه‌را رزگاری-ئالا رزگاری، کوک، کاوا، تێکۆشین ل دژی هه‌موو پارتیێن ده‌وله‌تێ خوه‌دیێ هه‌لوه‌ست بوون و پشتگری ژ وان را نیشان نه‌ددان.
د وێ قۆناغێ دا ژ د رۆژا مرنا ئاتاترک دا بێده‌نگی و بێ هه‌لوه‌ستی هه‌بوو. هه‌تا نووها ژی ئه‌و هه‌لوه‌ست بەردوام دکە.
ئیسال ژی کوردپه‌روه‌ران، رێخستن و پارتیێن کوردستانێ د ده‌ربارێ رۆژا مرنا ئاتاترک دا تشته‌ک نه‌نڤیساندن. ئان ژی من تشتێن هاتنه نڤیساندن نه‌دیتن.
من ئیسال د ده‌ربارێ رۆژا مرنا ئاتاترک دا ده‌ریه‌ک ڤه‌کر. من په‌یامه‌ک هه‌ڤبه‌ش د تویتته‌رێ دا وه‌شاند. ژ بۆنا کو فێسبۆکێ من ڤان رۆژان پرسگرێک یه، من نکاری د فێسبۆکێ دا بوه‌شینن.
په‌یاما من دو به‌ش بوون، ژ بۆنا ترکان و کوردان په‌یامه‌ک بوو.
من د په‌یاما خوه ده گۆت:
۱- مافێ هەر نه‌ته‌وه‌یه‌کی هه‌یه کو سه‌رۆکێ خوه ب رێز ببیربینن. ترک ژی ڤێ یه‌کێ دکن. لێ دڤێ ده‌ما کو نه‌ته‌وه‌یا ترک سەرۆکێ خوه و ئاتایێ خوه ببیرتینن دڤێ قه‌تلیعامێن وی و ده‌وله‌تا که‌مالیستا ترک یێن ل کوردستانێ پێک ئانینه ژبیر نه‌کن.
۲- کورد ژی د ڤێ رۆژا مرنا ئاتاترک دا کال و پیرێن خوه یێن هاتنه کوشتن، قه‌تلیعامێن ل نه‌ته‌وه‌یا کورد پێک هاتنه، سه‌رۆک و شه‌رڤانێن خوه یێن هاتنه ئیعدام کرن، ب تایبه‌تی ژی سه‌رۆکێن خوه شێخ سه‌عید ئه‌فه‌ندی، خالد به‌گێ جبری، سه‌یید رزا بینن برا خوه، وان ببیربینن.
پێشنیارا منه کو د رۆژا مرنا ئاتاترک دا، ئه‌م کورد وێ رۆژێ بکن که‌مپه‌نیایا رووره‌شکرنا قه‌تلیعامێن ئاتاترک و ده‌وله‌تا که‌مالیست یا ترک؛ بیرانینا سه‌رۆک و شه‌رڤانێن نه‌ته‌وه‌یی یێن کوردستانێ.
