شۆرهشا ئیلۆنێ بنگەهێ دەستکەفتییێن ئیرۆ
ئیرۆ سالڤهگهرا شۆرهشا ئیلۆنێ یا پیرۆزه. بێ گومان سالانه ب مناسهبهتا سالڤهگهرا شۆرهشا ئیلۆنێ گهلهک نڤیس تێنه نڤیساندن و گهلهک نرخاندنێن جودا تێنه کرن. گهلهک جاران هندهک ئالیێن سیاسی یێن کورد قهت بهحسا ڤێ شۆرهشا کو د دیرۆکا تهڤگهرا ئازادخوازا کورد دا گهلهک گرنگە، ناکن و نابینن. ههتا ل گۆرا هندەک ئالیان ئهڤ شۆرهش نهبوویه.
ئهم بهحسا چهند خالێن گرنگ یێن شۆرهشا ئیلۆنێ بکن کو، ئیرۆ ژی دکاره ڕاستیا تهڤگهرا کورد دهرێخه هۆلێ و بهێله ئهم پتر پێشیا خوه ببینن. بهری ههر تشتهکی شۆرهشا ئیلۆنێ ههتا سالا ۱۹۹۲ێ ژی تهنێ ژ ئالیێ سیاسهتهکێ ڤه دهاتا نرخاندن و بیرانین. پرانیا ئالیێن کورد ل بهشێن دن یێن کوردستانێ، ئهڤ شۆرهش و ناڤهرۆک و گرنگیا وێ نهددیتن و ههتا ڕادهیهکی ب ئاوایهک خراب دنرخاندن.
شۆرهشا ئیلۆنێ تهنێ ل ڕۆژاڤایێ کوردستانێ و باکورێ کوردستانێ ژ ئالیێن پارتیێن دهمۆکرتا کوردستانێ ل وان بهشان دهاتا ب بیرانین.
ههتا بهشهک ژ ئالیێن سیاسی هەبوون کو ئهڤ شۆرهشا ئیلۆنێ وەکە شۆرهشهکێ قهبوول نهدکران. پشتی سالا ۱۹۹۱ێ کو کوردستانا باشوور کهته د بن دهستهلاتا کوردان دا و تایبهتی گرانیا پارتییا دەمۆکراتا کوردستانێ هێدی هێدی خوه دا خوویاکرن، ڤێ یهکێ گهلهک تشت گوههرتن و خهلکهکی دهستپێکر ب ئاوایهک ئهرێنی بەحسا شۆرهشێ ئیلۆنێ بکن. ئهڤ خهلکێ هانێ ژ دهڤ ناڤهرۆکا شۆرهشێ بهردان ب تهنێ وهسفێ وێ ب شکلی دان.
یانی چ حکمهت به، ئهو ئالیێن کو ههیینا شۆرهشا ئیلۆنێ قهبول نهدکاران دهستپێ کرن وهسفێ وێ دان. بێ گومان دیتنا خهلکهکی یا ڕاستیێ جهێ دلخوهشیێ یه، لێ ههر دهمی دڤێ نرخاندنێن ڤی جورهیێ خهلکێ ب گهلهک ب بالکێشی بێته خوهندن.
ژ ئالیهک دن دڤێ ئهم ڕێبازا کو شۆرهشا ئیلۆنێ خستیە د ناڤ ڕۆژهڤا سیاسی یا کوردستانێ دا، باش بزانن و کووراهیا وێ تێبگەهن. ئهڤ یهک گهلهک گرنگه، ژ بۆ پێڤاژۆیا کو ئهم تێرا دهرباس دبن، دڤێ ئهم ههر دهمی دهرباسبوویا خوه یا سیاسی باش بزانبن و ل گۆرا وێ ژی سیاسهتا خوه یا پاشهرۆژێ ب ههموو ئاوایی دا تهسبیت بکن.
ئهگهر د سیاسهتێ دا ئالیهک بێ پرهنسب و پهرسپهکتیڤهک سیاسی به گهلهک زهحمهته کو مرۆڤ بوویهران ژ ههڤ دهرێخه و ب زهلالی پێشیا خوه ببینه.
شۆرهشا ئیلۆنێ یهکهم شۆرهشا نهتهوی بوو د دیرۆکا سیاسی یا کوردستانێ دا، بێ گومان بهری ڤێ شۆرهشێ گهلهک سهرهلدانێن نهتهوی پێکهاتنه و کوردا ژ بۆ کوردهیاتیێ ڕاپهرین و سهرهلدان کرنه ، لێ شۆرهشا ئیلۆنێ شۆرهشهک نهتهوی و ل تهڤاهیا کوردستانێ باندۆرا خوه کریه و ب دهستپێکا ڤێ شۆرهشێ ژی یهکتیهک نهتهوی د ناڤا کوردان دا پێکانیه.
ئهگهر د ڤێ قۆناخا کو تهڤگهرا ئازادخوازا کورد تێرا دهرباس دبه و گهلهک ئالی بهحسا یهکتیهک نهتهوی دکن، دڤێ پێڤاژۆ شۆرهشا ئیلۆنێ دا چاوه ژ ئالیێ سهرۆکێ نهمر بارزانی ڤه ئهڤ یهکتیا نهتهوی هاتیه پێکانین، باش بێ نرخاندن و ل گۆرا وێ ژی گاڤ بێنه ئاڤێتن.
بێ گومان مهرجێن وێ دهمێ و یێ ئیرۆ جودانه، لێ ههر گاڤهک سیاسی خوهدییێ بنیاتهک دیرۆکیه کو ژ ڕێبازهکی تێ. ژ خوه د ناڤهرۆکا شۆرهشا ئیلۆنێ دا ڕێبازا بارزانی هاتیه ئاڤاکرن و ههتا وهک ڤێ گاڤێ باندۆرا خوه د ناڤا تهڤگهرا کوردستانێ دا دده خوویاکرن.
ژ خوه گارانتییا خهتا نهتهوی د ڕۆژا مه ده، جاردن پاراستن و خوهدی لێ دهرکهتنا ڤێ ڕێبازا پیرۆزه.
د دهستپێکا شۆرهشێ هاتا کو سالا ۱۹۷۰ پهیمانا ۱۱ێ ئادارێ هاتی ئیمزهکرن، گهلهک پێڤاژۆیێ جودا هاتنه ژیاندن. ب ئاوایهکێ شۆرهشێ ئاخا مری ل سهر کوردان ئاڤێت و ههستێن نهتهوی ڤهژاند و ب هێز کر.
لێ مخابن ڤێ شۆرهشێ گهلهک نهخوهشی و خیانهت ژی دیتن. ههروهها ئهڤ شۆرهش گەهشت ئارمانجا خوه و رێکەفتنا ۱۱ێ ئادارێ سالا ۱۹۷۰ێ ل گهل حوکومهتا ئیراقێ ئیمزا کر. نهمر مستهفا بارزانی خهباتا خوه یا ب سالان ب دهستپێکرنا شۆرهشا ئیلۆنێ گەهاند ڕادهیا ههری بلند.
شۆرهشا ئیلۆنێ د بن سهرۆکاتیا سهرۆکێ نهتهوی دا وهک شۆرهشهک نهتهوی دهستپێکر و ههتا گەهشت ئارمانجا خوه بهردهوام بوو. ژ بۆ ڤێ یهکێ ژی گهلهک جارا سیاسهتا کو بارزان یێ نهمر ڕێڤهبری، کار و خهباتا کری و ههتا ژیانا وی، ب خهباتا دهستکهفتنا مافێن نهتهوی یێن کوردا را هاته گرێدان.
هێدی بارزانی، کورد و کوردستان بوو یهک گۆتن. ئیرۆ دهما مرۆڤ بهحسا ڕێبازا بارزانی دکه، گهرهک ب ههموو ئاوایی هوورگولیێن ڤێ شۆرهشا پیرۆز ب کوورایی بنرخینه دا کو ڕاستیا ههیی بێ خوویاکرن و ههروهها ئهڤ ڕێبازا پیرۆز کو گارانتییا دهستکهفتیێن نهتهوهیهکی یه باش بێ زانن و نشێن نوو تێ بگەهن.
دهستکهفتیێن ئیرۆ ل باشوورێ کوردستانێ ههیین، و خهباتا کو د ڤێ قۆناخێ دا ب سهرۆکاتیا پەدەکێ تێ کرن ئهنجاما شۆرهشا ئیلۆنا پیرۆزه. دڤێ ئهڤ باش بێ زانین و نهیێ ژ بیر کرن…
٢٠٢٤/٩/١١
نێرین/شرۆڤه