بۆچی دهۆک هەژارترین پارێزگەها هەرێمێ بیت

هەر وەکو یا دیار ده‌سته‌یا ئامارا هه‌رێما كوردستانێ نووترین ئامارا خوە به‌لاڤكر و دیارکر کو هه‌ر ژ سالا 2007ێ و تا ئه‌ڤرۆ پارێزگه‌ها دهۆكێ هه‌ژارترین پارێزگه‌هه‌ ل سه‌ر ئاستێ هه‌رێما كوردستانێ، بێکاری ئێک ژوان کێشەێن هەرە مەزنە د هەر وەلاتەکی دا، بێ گومان وەکو رێژە جوداهی هەیە ژ ئاستێ هەر وەلاتەکی بگرە تاکو د گەهیت هەر پارێزگەهەکێ، هەرێما کوردستانێ ژێ پشکەکە ژ ڤێ کێشەیا بەردەوام. رێژەیا هەژاریا بەردەوام مەترسیەکا راستەقینە یا هەی وەکو کوچکرنا گەنجان، ژناڤچوونا خێزانێ، زێدەبوونا دیاردا خازوکیێ، کارێن دزینێ، تیکچوونا دەروونی، کێمبوونا پێکئینانا ژیانا هەڤژینیێ و هەبوونا رێژەیەکا زێدە یا کۆچبەر و پەنابەران، ئەڤان ئەنجامەکێ خراب و نەرێنی ل سەر جڤاکی هەیە و یا پێدڤیە حکومەت چارەسەری و پلانەکا گونجایی و درێژخایەن هەبیت بۆ بەرهنگاربوونا ڤێ کێشێ.

پارێزگەها دهوكێ زەنگینترین پارێزگەهە ژ لایێ داهاتی ڤە، ژبەرکو پارێزگەها دهوكێ دەروازەیەكێ زەبەلاحە و مەزنە بۆ  ئەورۆپا،  بێ گومان پارێزگەهەکا گرنگە بۆ سنورێ تورکیا، ئێراقێ و ئیرانێ و دیسان داهاتێ پارێزگەها دهوكێ ژ گەلەك پارێزگەهێن دی زێدەترە، لێ ئەڤە جهێ پرسیارێ یه بۆچی بەردەوام دبێژن پارێزگەها دهوكێ هەژارترین پارێزگەهە؟ ئایه هەتا کەنگی ژ نەبوونا نەدادپەروەریا یەکسانی زور سێکتەرێن پارێزگەها دهوکێ رزگاربین، سەروەت و سامانێ ڤێ پارێزگەهێ بکەینە د خزمەتا گشتی دا تایبەت د ناڤ تاخا گەنجان دا. پێدڤیە ب رێكێن زانستی و پلانێن درێژخایەن رێگری ل ڤێ لاوازیا پارێزگاها دهوکێ هەی، بهێتەکرن و گرنگە چارەسەریەکا کونکریتی بۆ بهیتە دانان و ژ ڤێ بێسەروبەریێ رزگاربین، دیسان جهێ پرسیارێ یە چ وەكریە پارێزگەها دهوكێ هەژارترین پارێزگەهـ بیت؟

یا فەرە دووڤچوونەکا دروست بهێتە کرن ئەو ئامارا وەزارەتا پلاندانانا ئیراقێ راگەهاندی کو دهۆک هەژارترین پارێزگەهه، پتریا بەرپرس و کەسێن نێزیکی وان زەنگینترین کەسن ل سەر ئاستێ ئیراقێ کو زەنگینیا وان هەموو ل سەر حسابا خەلکێ هەژار یێ ڤێ پارێزگەهێ یە. کێشەیەکا مەزنە کو دهۆک خوەدانا مەزنترین داهاتێ هەرێمێ بیت و هەژارترین پارێزگەهـ بیت، ئەڤە وێ چەندێ دەتە دیارکرن کو داهاتێ زەبەلاح  ژ نەفت و سامانێن سرۆشتی دهێت و فەرە داهات و پشەکەکا گەلەک یا ژ ڤێ پارێزگەهێ دهێت ل خەلکێ وێ بهێتە مەزاختن و پروژەیێن ژ هەژی وێ قوربانیا دهۆکیان دایی، بهێنە دروستکرن، نەک داهات بهێتە رەوانەکرن بۆ پارێزگەها دی و ب تنێ هندەک بەرپرس و بازرگانێن نێزیکی وان ژێ مفاداربن و رۆژ بۆ رۆژێ خەلکێ وێ هەژارتر لێ دهێت و رەوشا ژیارا وان خرابتر لێ دهێت.

چارەسەری ب شێوەیەکێ گشتی:

 ئێک: دیاریکرنا ریژەیەکا دیار بۆ کارکرنا کەسێن بیانی ئەڤێن نە ئاکنجی، ئانکو ل دەرڤەی ھەرێما کوردستانێ  ل گشت پرۆژە و کۆمپانیێن کەرتی تایبەت دا کاردکەن، ژ لایەکی ڤە کەسێن بیانی و دەرڤەی دهۆکێ یان ھەرێما کوردستان زێدەتر نەدەنا کاری. پێدڤیە وەکی ولاتانێن پێشکەفتی رێژەیەکا کارکرنی یا کاری بیانی یا دیارکری بیت.

دو: ھاندان و ڤەلڤاندن بۆ ئەوان پرۆژە و کارگاهان کو دبنە فاکتەرێ رەخساندنا دروستکرنا دەلیڤەیێن کاری و زێدەتر ژ روویێ هەر ئێک ژڤان بوارێن پیشەسازی و چاندن و بیناسازی ل رێکا دانا قەرزێن بچووک، وەک ئاسانکاری د دانا پارچەیێن ئەردی و پشکەک ژ داهاتێ کێم بۆ درستکرنا پرۆژەێن پیشەسازی و چاندنێ و خزمەتگوزاریا گشتی 

سێ: پێداچوونەکا دروست د سیاسەتا خواندن، فێرکرن و سیستەمێ وەرگرتنا قوتابیان ل زانکۆ و پەیمانگاهان بکەن بۆ هندێ رێکا قوتابیان راستبکەن، واتە کێم و کاسی د دەستێ کارکرنێ دا هەیە یان پێدڤی هێشتا ب کەسانێن پسپۆرتر هەیە. نها ل شوونا ڤەکرنا زانکۆ و پەیمانگەهێن ئەھلی زێدەتر گرنگیێ ب ڤەکرنا زانکۆ پەیمانگەهێن پیشەی بدەن وەکو فێرکرنا پیشەیەکێ و تەکنیکێ ( Technical & Vocational Education ).

چوار: دانانا بەرنامەیەکێ دروست بۆ ھاریکاریکرنا گەنجان ژ دروستکرنا پرۆژەیێن بچووک و مەشقدانا وان ل سەر چەوانیا ئیدارەکرن و چارەسەرکرنا کێشەیان رەهنوانکرنا وان و بازارکرنا وان د پرۆژەی دا.

پێنج: پێشڤەبرنا شیانێن پیشەی یێن دەرچوویێن زانکۆ و پەیمانگەهان و ئەڤێن ئەزموونا کارکرنێ کێم هەی و ل دەلیڤەێن کاری دگەرن، مەشقدان و ئامادەکرنا باشتر بۆ بکەن بۆ وێ یەکێ گرنگیێ ب شیانێن خوە بدەن دا کار ب دەست وان بکەڤیت.

شەش: دروستکرنا داتابەیسەکی گونجایی کو تێدا ب تەمامی ئەو کەسێن بێکار لێ تۆماربکەن بۆ هندێ حکومەت هاریکاریا وان بکەت و دەرفەت یان کاری بۆ پەیدا بکەت ب رێکا ھەماھەنگیێ دگەل کۆمپانیان و پرۆژان و ھەروەسا ب رێکا تومارکرنا وان و تەرخانکرن دورستکرنا پێشانگەهێن زێدەتر بۆ ئەوان یێن دەرفەتێن کاری دگەرن و دبێکارن.

حەفت: کێمکرنا تەمەنێ خانەنشینیێ بۆ فەرمانبەران ل کەرتی حکومی بۆ هندێ ب شێوەیەکی تەدریجی جهێ وان بهێتە پرکرن و دەرفەتا کاری یا نوو بۆ بێکاران ل کەرتی گشتی دەست بکەڤیت

مووسا خالد / نڤیسکار و چالاکڤان